Ontwikkelingen afgelopen 5-10 jaar, uitdagingen voor de toekomst! Edwin Hagelen arbeidshygiënist biologische agentia Universitair Medisch Centrum Utrecht 4 maart 2004 4 maart 2004

Introductie Introductie, achtergrond Arbeidshygiënist (RAH) biologische agentia bij afdeling Ziekenhuishygiëne en Infectiepreventie in UMC Utrecht (en deels bij Arbo- en milieudienst) Gericht op gezondheidszorg !

Inhoud: Cijfers en bronnen van biologische agentia Risico-perceptie model Sandman Ontwikkelingen afgelopen 5 jaar RI&E-BA in Laboratoria Risico-wegingsformule HRE in ziekenhuis Conclusies Uitdaging voor de toekomst 4 maart 2004

Waaraan gingen Nederlanders dood in 2000? Hart- en vaatziekten 49.191 35% Nieuwvormingen 38.805 27,6 % Infectieziekten 1.630 1,2%

Infectieziekten in 2000 in Nederland Sepsis 824 0,6 % Influenza 369 0,3 % AIDS/HIV 132 0,09 % TBC 91 0,06 % Hersenvliesontsteking 91 0,06 % maag-/darmkanaal 36 0,02 % SOA 23 0,01 % SARS 0? 0? %

Boa in Nederland 2000 t/m 2003 * Aandoening Functie Aantal meldingen HIV-positief Arts 2 Ziekte door HIV Verpleegkundige van Spoedeisende Eerste Hulp 1 Hepatitis B Verpleegkundige 3 Laborant Medw. Bedden-centrale Huishoud dienst Onbekend * Cijfers van NCvB

Biologische agentia Rekening houden met beleving van mensen: risico-perceptiemodel van Sandman Risicoperceptie = realiteit ??

Wanneer worden mensen bang?

Historie van biologische agentia Arbobesluit Biologische Agentia 1994 Verplichtingen Arbobesluit: blootstelling in kaart brengen oftewel de mate, aard en duur Gevolgen blootstelling aan biologische agentia minimaliseren Verschil: “mogelijk blootstelling aan” versus “gericht werken met biologische agentia”

RI&E-BA Laboratoria 1998 Weinig aandacht voor biologische agentia in bestaande vragenlijsten Vragenlijst en checklist ontwikkeld (zie web) Uitvoering RIEBA in alle laboratoria UMC Utrecht

Risico-inschattingsmodel Werkgroep van NVvA-Contactgroep Gezondheidszorg en ViG opdracht: ontwikkelen methodiek voor het inventariseren en evalueren van risico’s. Resultaat: * stappenplan voor RIEBA * risico-inschattingsmodel

Stappenplan Aan de hand van een stappenplan starten: 1. Inschatten soort afdeling/bedrijf 2. Raadplegen deskundigen over te verwachten micro-organismen 3. Inventarisatie (vragenlijst) 4. Rondgang (checklist) 5. Evaluatie / wegen risico’s m.b.v. formule: R = F x H x K

1/2. Soort afdeling/bedrijf-deskundigen Inventariseer welke micro-organismen normaal te verwachten zijn binnen de beschouwde afdeling/bedrijf. Vraag naar calamiteiten in het verleden Navraag doen bij: bedrijfsarts, Biologisch Veiligheidsfunctionaris (BVF), ziekenhuishygiënisten (patiëntenrisico’s) (micro)biologen, milieudeskundigen, etc.

3. Inventarisatie m.b.v vragenlijst Is er contact mogelijk met? Risicovolle handelingen? Weet men hoe men contact kan vermijden? Houdt men zich aan de protocollen? Beleidsmatige zaken Overige zaken

4. Rondgang m.b.v. checklist Bouwkundige voorzieningen Onderhoud Werkvoorschriften Instructies Persoonlijke hygiëne Veilige werkwijze Apparaten en middelen

5. Evaluatie / wegen risico’s met formule R = F x H x K * R = Risico F = frequentie H = Handelingsrisico of overdrachtskans K = klasse van micro-organisme * vrij naar model van Henstra

Frequentie Voorkomen factor zelden + 1 soms ++ 2 Regelmatig +++ 4 vaak ++++ 8

Handelingsrisico / kans op verspreiding Factor Grote kans 5 Enige kans 2 nauwelijks kans 0,5

Klasse factor Klasse 2 2 Klasse 3 5

Formule voor risico-analyse Frequentie x Handelingsrisico x Klasse agens Risico-inschatting risicogetal Laag < 10 Midden > 10 en < 40 Hoog > 40

Overdrachtskans ziekteverwekker dosis besmettingsweg poliovirus                12           inslikken syphilis                    57         via huid influenza A2             790          inademing SV40 virus             10.000        inademing typhus                   100.000       inslikken cholera             100.000.000     inslikken

Verspreidingskansen Verspreiding in de werkruimte of in het milieu   - besmetting via de lucht - direct contact vanuit de bron - indirect contact via apparatuur, instrumentarium Activiteit geïnhaleerde KVE pipetteren 1 vallende en brekende ampul 1000 vallende en brekende culture 5000

Conclusies wat betreft inschattingsmodel Model als zodanig lijkt weinig toegepast Sinds publicatie 79 maal gedownload Evaluatie na 2 jaar leverde weinig respons op Eigen ervaringen: Kwantitatief moeizaam Kwalitatief goed bruikbaar Risico-inschattingsmodel goed hulpmiddel als denkmodel

Uitdagingen voor de toekomst Frequentie van blootstelling vaststellen: hoe te meten, ontbreken van normen Wat heeft de patiënt al bij zich (bij binnenkomst)? Hoe groot is kans op verspreiding? Leidt blootstelling tot kolonisatie? Leidt kolonisatie tot een infectie? Hoe effectief zijn de voorzorgsmaatregelen? (PBM’s isolatievormen etc) Transport biologisch materiaal

Ideeën voor de werkgroep b.f. Verspreiding van pathogene micro-organismen in kaart brengen, meetprotocol? Opzet maken van meetprotocol om effectiviteit van beschermingsmaatregelen te monitoren? Risico-inschattingsmodel verder uitwerken? Eenheid in transporteisen? RIEBA (en risico-inschattingsmodel) ook bruikbaar (maken) voor andere sectoren?