“Risicocommunicatie: een ramp?” Kennistafel Risicocommunicatie 10 mei 2007 Rotterdam

Regionale risicocommunicatie Groningen Gemeentelijke (wettelijke) taak: het ontbreekt de meeste Groninger gemeenten aan voldoende capaciteit om structureel invulling te geven aan de risicocommunicatie Regionale risicocommunicatie: plan van aanpak (december 2005) -gemeenten nadrukkelijker (en op maat) ondersteunen -regionale middelen & activiteiten ontwikkelen -actiever communiceren & meer openheid nastreven -uniformiteit & eenduidigheid -structureel in plaats van ad-hoc -op basis van informatiebehoefte en risicobewustzijn inwoners -gericht op aandragen van handelingsperspectieven Twee pijlers: Externe Veiligheid & RBR Januari 2006: start Regionale Vakgroep Risicocommunicatie (RVR)

Regionale Vakgroep Risicocommunicatie Stuurgroep met regionale deskundigen op het gebied van communicatie & risico’s Opdrachtgever is de Bestuurscommissie Brandweer & GHOR Uitvoering & coördinatie: HVD (voor en samen met de gemeenten) RVR geeft sturing aan de regionale risicocommunicatie, stelt (jaar)programma’s op en bewaakt de voortgang RVR bouwt aan netwerk met bedrijven, andere regio’s en landelijke overheid RVR volgt landelijke trends en ontwikkelingen

Communicatiedoelen Inwoners zijn op de hoogte van risicobronnen in leefomgeving en kennen mogelijke effecten Inwoners hebben een reёel beeld van kans en effect Inwoners weten wat de overheid doet om risico’s te beperken en weten dat er grenzen zijn aan hulpverlening Inwoners weten waar en hoe ze informatie (kunnen) krijgen voor, tijdens en na een ramp Inwoners weten hoe ze zich kunnen voorbereiden en wat ze moeten doen tijdens een calamiteit Inwoners worden betrokken bij de communicatie over risico’s en bij de ontwikkeling van middelen en activiteiten

Programma regionale risicocommunicatie 07 Onderzoek onder inwoners provincie Groningen (burgerpanel) Roadtour langs 25 gemeenten Pilot raamplan LPG-tankstations Themabijeenkomst voor gemeenten Ontwikkeling regionale risicobrochure & formats Verkennende gesprekken met (risico)bedrijven Ontwikkelen programma 2008 (doelgroepgericht) Cursusdag risicocomunicatie: 18 september 2007

Onderzoek onder Groningers TNS/NIPO: online burgerpanel Onderzoek naar risicobewustzijn, risicobeleving en informatiebehoefte Vragenlijst over risico’s in Groningen 1000 inwoners online benaderd, respons 732 m/v: 376/356, 18-34:225, 35-54:280, 55+: 227

Aanwezigheid risico’s Inbraak:65% - 70% Uitval nutsvoorzieningen:39% - 56% Overstromingen:33% - 44% Grote brand in woonwijk:32% - 44% Extreme weersomstandigheden:30% - 36% Vrijkomen gevaarlijke stoffen:26% - 43% Epidemie of ziektegolf (mensen):24% - 25% Terroristische aanslag:15% - 7% Vliegtuigongeluk: 9% - 12% Aardbeving: 3% - 26% NL GR

Overheid is verantwoordelijk voor beperking risico’s Geheel mee eens:48% Grotendeels mee eens:46% Mee oneens: 3% Geheel mee oneens 0% Geen mening: 1%

Weet u wat u moet doen als de sirene gaat? Ja92% Nee 8%

De kans dat ik slachtoffer wordt van een ramp is… Heel klein25% Klein 31% neutraal:40% Groot 4% Heel groot: 1%

Ik ben bang/niet bang voor de gevolgen van… Gevolgen inbraak38/27% Vrijkomen gevaarlijke stoffen35/34% Grote brand in woonwijk/woning32/35% Epidemie/ziektegolf31/36% Terroristische aanslag27/49% Overstroming27/43% Extreme weersomstandigheden23/42% Uitval nutsvoorzieningen20/49% Ramp met vliegtuig19/50% Aardbeving18/58%

Ik heb een eigen verantwoordelijkheid om mij voor te bereiden op eventuele rampen Geheel mee eens:27% Grotendeels mee eens:59% Mee oneens: 8% Geheel mee oneens: 1% Geen mening: 5%

De overheid geeft voldoende informatie over risico’s en rampen Geheel mee eens:11% Grotendeels mee eens:46% Mee oneens:28% Geheel mee oneens: 3% Geen mening:12%

Ook al ben je voorbereid, een ramp kan altijd plaatsvinden Geheel mee eens:70% Grotendeels mee eens:27% Mee oneens: 2% Geheel mee oneens 0% Geen mening: 1%

Ik vind het belangrijk om voorbereid te zijn wanneer zich een ramp voordoet Geheel mee eens:34% Grotendeels mee eens:54% Mee oneens: 8% Geheel mee oneens 1% Geen mening: 3%

Ik wil graag meer info van de overheid over risico’s in de provincie Groningen Geheel mee eens:29% Grotendeels mee eens:43% Mee oneens:17% Geheel mee oneens: 4% Geen mening: 8%

Ik wil graag meer info van de overheid over risico’s in mijn gemeente Geheel mee eens:30% Grotendeels mee eens:45% Mee oneens:15% Geheel mee oneens: 3% Geen mening: 7%

Ik zou graag meer informatie willen krijgen over… Wat de aanwezige risico’s zijn:66% Wat ik moet doen tijdens een ramp:55% Wat ik kan doen om de schadelijke gevolgen zoveel mogelijk te beperken:51% Hoe ik zo goed mogelijk om moet gaan met risico’s: 48% Hoe groot de kans op een ramp is:48% Hoe ik me kan voorbereiden:44% Wat de overheid doet tijdens een ramp:41%

Op welke manier wilt u deze informatie krijgen? Folders/brochures thuisbezorgd61% Brochure met gemeentelijke risicokaart51% Programma’s radio- en TV43% Algemene website die ik zelf kan bezoeken 41% Gemeentepagina huis-aan-huis blad38% Gemeentelijke website32% 23% SMS-berichtjes14% Posters/folders/billboards drukbezochte plekken 12% Op het gemeentehuis van mijn eigen gemeente 7%

Hoe vaak wilt u informatie over risico’s ontvangen? Elk jaar:30% Elk half jaar:45% Elke maand:11%

Communicatie raamplan LPG (1) Persoonlijk aanschrijven heeft positief effect op aantal belangstellenden - Haren (20) - Zuidhorn (20) - Winschoten (25) - Loppersum (15) Verspreiding bijeenkomsten. Mensen zijn niet bereid ver te reizen voor risico-info Doel is niet: zoveel mogelijk mensen op infoavond. Onderdeel communicatiemix (effect briefverspreiding meten) Gevoeligheden en zorgvuldigheid Angstgevoelens (“waarom nu ineens?”)

Communicatie raamplan LPG (2) Pers is belangrijk bij de communicatie voor- en achteraf. Kies voor een actieve mediastrategie Leg niet alleen de nadruk op wat er mis kan gaan Betrek risicoveroorzakers bij communicatietraject Aanwezigheid ambtenaren: toelichting op lokale situaties

Terugblik roadtour 25 gemeenten (1) Bezoek & persoonlijke afstemming wordt gewaardeerd De ene gemeente is de andere niet (verschillende ambitieniveaus) Communicatie over risico’s valt (vooral) door capaciteitsgrenzen vaak af van prioriteitenlijst Positieve houding ten opzichte van regionale risicocommunicatie Meeste gemeenten staan open voor actieve en persoonlijke benadering van inwoners

Terugblik roadtour 25 gemeenten (2) Gemeenten hebben meeste behoefte aan ‘hapklare brokken’ in de vorm van bijv. formats & toolkits Aantal gemeenten pleit voor opname risico-info in bijv. gemeentegids en/of burgerjaarverslag in plaats van aparte risicobrochure Gemeenten willen tijdig weten wanneer er wat van hen verwacht wordt Aantal gemeenten wil brochure liefst in clusterverband uitbrengen Risicobrochure moet ‘overzichtelijk en praktisch’ zijn, zonder grote lappen tekst (en niet te ‘glossy’)

Ontwikkeling regionale risicobrochure Uitvoering: Hulpverleningsdienst Groningen / RVR Uitkomsten onderzoek burgerpanel zwaarwegend Regionale brochure (raamwerk) met lokale invulling Inhoud op basis van verschillende ramptypes en bijbehorende handelingsperspectieven Brochure: niet te ‘glossy’ wel handzaam, praktisch en gebruiksvriendelijk (bijvoorbeeld ‘risicowaaier’)

Ontwikkeling regionale risicobrochure Vormgeving: herkenbaar als ‘huisstijl’ risicocommunicatie regio Groningen, ook toepasbaar voor andere (vervolg)middelen/activiteiten Herkenbaar aansluiten bij “Denk Vooruit” campagne Maakt deel uit van mix (bijv. ook website-informatie, advertenties, risico-info gemeentegids) Gemeentelijke risicokaart maakt deel uit van de brochure

Planning op hoofdlijnen (1) Projectplan & planning gereed: mei 2007 Planning voor gemeenten verspreiden: mei 2007 Uitwerking ramptypes en handelingsperspectieven: juni 2007 (met hulp van partners & bedrijven) 1e tekstconcept & vormgeving gereed (ruw concept): september 2007 September 2007: klankbordronde langs aantal gemeenten, partners Crisismanagement Groningen en ERC (aansluiting ‘Denk Vooruit’) Aantal gemeenten pleit voor opname risico-info in bv. gemeentegids en/of burgerjaarverslag in plaats van aparte risicobrochure Gemeenten willen tijdig weten wanneer er wat van hen verwacht wordt Aantal gemeenten wil brochure liefst in clusterverband uitbrengen Risicobrochure moet ‘behapbaar’ zijn, zonder grote lappen tekst (vorige brochure had teveel tekst).

Planning op hoofdlijnen (2) September 2007: pre-test inwoners provincie Groningen Najaar 2007: brochure ‘lokaliseren’ December 2007: brochure gereed Januari 2008: publiciteitscampagne en verspreiding