jongDNB 9 december 2010 Eigenaardigheden van de menselijke soort

Kracht & Specialisatie Van de pijl leren we: Hoe kleiner het aanrakingspunt, hoe groter de slagkracht Een klein aanrakingspunt is analoog aan een specialisme Specialisme kan dus diep doordringen Dat kan grote voordelen opleveren Maar het verbetert niets aan het geheel, het maakt er een gat in Moderne jonge topmanagers zijn ontzettend scherp En ontzettend eenzijdig geïnteresseerd Iets anders dan het target lijkt in het werk niet interessant De natuur leert ons: Specialisatie is alleen houdbaar in een onveranderlijke wereld Denk aan de uitstervende diersoorten: Niche weg?Beest dood! Als de jonge manager zich niet verbreedt zal hij uitsterven als ons oerwoud gekapt wordt

© 2006 JP van de Sande RuG Hoe werkt de ‘ natuur ’ eigenlijk? Bouwt ons DNA kant en klare gedragingen in? –Dat gebeurt zelden, meestal is het een soort basispatroon, dat door spelen, oefenen en modelling (cultuur dus) verder ontwikkeld moet worden Wat wordt dan wel ingebouwd? –Plezier in spelen, oefenen en modelling –Bovendien een beleving van genot als het lukt en van pijn, verdriet o.i.d. als het niet lukt. We noemen dat: emoties. –Bovendien een goed geheugen voor ervaringen, zodat men bij succes het steeds weer probeert en na mislukking het vermijdt –Het voordeel hiervan is dat het flexibeler is dan het inbouwen van gedrag Hoe werkte dat dan in de evolutie? –Dieren die niet van eten/paren/kinderen/ruilen hielden (of van een van de andere basisconcerns ), kregen minder nageslacht, dus wij allen stammen af van voorouders die er wel van hielden en dat dan miljoenen jaren lang Dus door de beleving van “leuk” zijn we geworden wat we zijn? –Ja, leuk he?

© 2006 JP van de Sande RuG De mens reist langs twee sporen NATUUR Voortplanting Kinderzorg Erbij horen Verkennen Status Agressie Communicatie Eten/Drinken Voorraad maken Territorium maken Jagen Bouwen Ruilen Lichaamsverzorging Uitrusten Migratie Spel CULTUUR RELATIES EN OPVOEDING MANIEREN VAN SAMENLEVEN (bv. Organisatietypen of Stad vs platteland) IDEALEN, WAARDEN, WAARDERINGEN HELDEN, VERHALEN, SPROOKJES REGERING, POLITIEK SYSTEEM, RECHTSPRAAK REGELS, NORMEN, GEWOONTES, FOLKLORE WETENSCHAP, GODSDIENST, FILOSOFIE OORLOGVOERING, VESTINGBOUW TAAL, POËZIE, ROMANS ETEN, DRINKEN, GENIETEN, FESTIVALS TECHNIEK, GENEESMIDDELEN, APPARATEN, WAPENS KUNST, GEBOUWEN, SIERADEN HANDEL, BANKWEZEN KLEDING, COSMETICA, BADEN VERHOUDINGEN MET ANDERE GROEPEN MENSEN, VACANTIE SPELLETJES,SCHAKEN, GAMING, SPORT

© 2006 JP van de Sande RuG De samenleving kent ook twee sporen NATUUR Niets dierlijks is ons vreemd Instincten en emoties Hedonisme Langzame ontwikkeling Natuurlijke verbanden Samenleving: Gemeinschaft Behoefte aan erbij horen Groepsdoelen Plicht; Eer; Traditie Conservatief; Stabiliteit Religie; Magie Strong ties Specifieke reacties op crisis Sociale steun zoeken/geven Toename cohesie KT:Strijd zoeken met vijand LT:Acceptatie van lot CULTUUR Ratio beïnvloedt gedrag Normen & Waarden Kosten-Baten analyse Snelle planning Georganiseerde verbanden Samenleving: Gesellschaft Behoefte aan vrijheid Individualistische doelen Vrijheid; Geld; Vernieuwing Progressief; (schijn) verandering Ideologie; Techniek Weak ties Specifieke reacties op crisis Steun professional zoeken Toename isolement KT:Zoeken rationele oplossing LT:Verzet tegen lot

© 2006 JP van de Sande RuG Het leven als amusement Waar we echt van kunnen genieten, wat ons emotioneert, is bepaald in de loop van de evolutie. Bij ons is dat niet anders dan bij de overige dieren Als onze natuur er voor zorgt dat we bij het doen van het juiste genotsprikkels krijgen, dan zou veel in ons leven eigenlijk amusement moeten zijn Het door selectie verkregen programma is erg globaal en niet goed op de moderne wereld afgestemd, maar vormt er wel het fundament van: Natura artis magistra Iets beters is tot nu toe niet bedacht Wat houdt dat fundament in? U gaat dat nu voor de kiezen krijgen: 16 factoren!!

© 2006 JP van de Sande RuG Voortplanting Bij dieren: nest bouwen, territorium afperken, hofmaken, paring Bij mensen: verliefdheid, kasteelromans, sparen voor uitzet, jalouzie, cafebezoek, festivals bezoeken, gedichten, popmuziek, cadeaus geven, je leuk aankleden, axe gebruiken, stalking, pornografie, prostitutie, Borstvergroting, versieren, n….n, een sexy baan In spelvorm: doktertje spelen, vader en moeder spelen, pastoor en leerling, hopman en padvinder, kinky seks, SM spelletjes. Maatschappelijk gevolg: huwelijk, chantage, sexindustrie, seks in reclame, seks op de buis, seks in de film, seks in de popindustrie, seks als beloning (corruptie) Regulering door cultuur: zeer sterk

© 2006 JP van de Sande RuG Kinderzorg Bij dieren: temperatuur, voedsel, veiligheid, dingen voordoen Bij mensen: nutricia, billys, oilily, olvarit, nickelodeon, creches, adoptie, donald duck, woonerf, kinder -zitjes, -cosmetica, -wagens, -verzorgingsproducten, scholen, clubs, sesam straat, dat is mijn kindje In spelvorm: poppenspel, schooltje spelen Maatschappelijk gevolg: kinderindustrie, scholen, kinderwetten, pedofilie, oppas-omas, erfenissen, sparen Regulering door cultuur: sterk

© 2006 JP van de Sande RuG Erbij horen Bij dieren: Kudde, School, Zwerm, Pak, Roedel, Vlucht Bij mensen: Familie, Stam, Clan, Kaste, Bende, Team, Vereniging, Projectgroep, Legioen, Identificatie, Jeugdgroep, Fangroepen, Chauvinisme, Conformiteit, Partij, Club, Sociëteit, Subcultuur, Bedrijfscultuur, Elftal, ClubMed, Communities, Hyves etc., geneste groeperingen In spelvorm: Rovertje, Oorlogje, Vader en moedertje, Padvinderij, Clubs, Verenigingen, Teamsport Maatschappelijk gevolg: Nationalisme, Trouw, Racisme, Verenigingsleven, Zoektocht naar nieuwe vormen in individualistische maatschappij (communities), geneste loyaliteit Regulering door cultuur: sterk

© 2006 JP van de Sande RuG Verkennen Bij dieren: Fysieke en geografische omgeving, social network, Wachthouden Bij mensen: Roddelen, Geruchten, Bespreken, Atlassen, Kranten, Radio, TV, Internet, Detectives, Burgerwacht, CCTV, Social media, Of/Of denken In spelvorm: Scouting, Droppings, Google, Quizzen, Fotograferen, Google Earth Maatschappelijk gevolg: Nieuwsindustrie, Privacywetgeving, Spionnage, Consultancy, Research Regulering door cultuur: Niet al te sterk

© 2006 JP van de Sande RuG Status Bij dieren: Dominantiehiërarchie Bij mensen: Ambitie, Competitie, Respect, Gehoorzaamheid, Mercedes, Armani, Gucci, Aristocratie, Overtref de buren, Pesten, Machtsstrijd, Arrogantie In spelvorm: Alle competities: voetbal, hockey, bridge, golfen, Alpinisme, Hiërarchieën, Politiek, Maatschappelijk gevolg: Hiërarchieën, Monarchie, Ratrace, Competitiemaatschappij, Statusindustrie, Sport, Top 10/50/100 etc, Rijtjes Regulering door cultuur: Informeel: nauwelijks, Formeel: sterk

© 2006 JP van de Sande RuG Agressie Bij dieren: Dreigen, Bluffen, Vecht/vlucht, Jagen, Doden Bij mensen: Kwaad worden, Vechten, Mishandeling, Wapens, Schelden, Macho-uiterlijk, Rellen, Zinloos geweld, Boksen, Geweldsmonopolie, Oorlog In spelvorm: Schaken, Voetbal, Vechtsporten, Tai Chi, Handje drukken, Spreekkoren, Maatschappelijk gevolg: Vechtindustrie, Wapenindustrie, Angst voor agressie, Trainingen, Geweldsmonopolie, Agressieve beeldspraak Regulering door cultuur: Zeer sterk

© 2006 JP van de Sande RuG Communicatie Bij dieren: Signaalsystemen, Vlooien, Grommen, Bij mensen: Taal, Gesprekken, Brieven, Gedichten, NV gedrag, Speeches, Toneel, Sociale Media, SMS, GSM, , Twitter In spelvorm: Conversatie, Toneelspel, Verhalen vertellen, Spreekkoren, Maatschappelijk gevolg: Communicatie industrie, Dwangmatig communiceren, Vervlakking van boodschappen Regulering door cultuur: Niet erg

© 2006 JP van de Sande RuG Eten/Drinken Bij dieren: Zoeken, Eten, Voeren, Delen, Herkauwen Bij mensen: Snacken, Gastronomie, Gezinsmaaltijden, Cantine, Restaurants, Catering, Vegetarisme, Supermarkt, McDonalds, Obesitas, Anorexia, In spelvorm: Gourmetten etc., Kookclubs, Maatschappelijk gevolg: Foodindustrie, Gezondheidsproblemen, Consumentisme Regulering door cultuur: Sterk

© 2006 JP van de Sande RuG Voorraad maken Bij dieren: Honing, Eikeltjes, Hamsteren Bij mensen: Verzamelen, Hamsteren, Boeken, CD’s, Kleding en schoenen, Sieraden, Diepvries, Uitzet, Geld, Aandelen, Vrekkenkrant, Conspicious consumption In spelvorm: Verzamelen: Speldjes, Vlaggetjes, Kaartjes, Popjes Maatschappelijk gevolg: Premiesystemen, Financiële industrie, Hamsteren, Sparen Regulering door cultuur: deels Leve de DNB !!!!!!

© 2006 JP van de Sande RuG Territorium maken Bij dieren: Gebied, Geurvlag, Gezang Bij mensen: Kamer, Home is castle, Persoonlijke ruimte, Eigen plek, Grafitti, Bende territoria, Plaats reserveren, Tuinhekjes, Surveillance, Straffen overtreders, Privacy, Dominantie in eigen territorium In spelvorm: Kinderspelen (Landjepik, Buut-spelen), Sommige sporten Maatschappelijk gevolg: Woonindustrie, Bewakingsindustrie, No Go areas Regulering door cultuur: Redelijk sterk

© 2006 JP van de Sande RuG Jagen Bij dieren: Speuren, Achtervolgen, Buitmaken Bij mensen: Hazen, Paddestoelen, Nieuws, Schatten, Stalking, Koopjes, Bonussen, Vrouwen, Research, Detective werk In spelvorm: Jacht, Fotograferen, Winkelen Maatschappelijk gevolg: Koopjesjachten, Research industrie, Paparazzi, Regulering door cultuur: Nauwelijks

© 2006 JP van de Sande RuG Bouwen Bij dieren: Hol, Nest, Val, Dam Bij mensen: Huizen, Torens, Kantoren, Stadions, Follies, Reputaties, Competenties, Wegen en kunstwerken, Natuur In spelvorm: Blokkendozen, Lego, Hutjes, Tentenkamp, Miniatuurtreintjes, Modelvliegtuigjes, Bouwplaten, Hartvormig bos Maatschappelijk gevolg: Bouwindustrie, Steden, Structuren, DNB gebouw Regulering door cultuur: redelijk sterk

© 2006 JP van de Sande RuG Ruilen Bij dieren: Steunverlening, Altruisme, I scratch your back, Quid pro quo, sociale vergelijking Bij mensen: Kopen, Billijkheid, Geschenken, Ruilhandel, Commodity trading, Swaps, Liefdadigheid, Liefde, Vriendschap, Attent zijn In spelvorm: Winkeltje spelen, Dubbelen ruilen Maatschappelijk gevolg: Handel, Goede manieren, Verhoging betrokkenheid, Ruzie, Bonus systemen, Extrinsieke motivatie Regulering door cultuur: Ja, normen voor billijkheid zijn vast verankerd. Wel wordt hogere beloning voor hoge status geaccepteerd

© 2006 JP van de Sande RuG Lichaamsverzorging Bij dieren: Baden, Gladstrijken, Likken, Wassen, Vlooien Bij mensen: Wassen, Tandenpoetsen, Sauna, Douche, Make up, Axe, Scheren, Haarknippen, Tatoeages, Cosmetische chirurgie, Mode en Kleding, In spelvorm: Bodypainting, Total Makeover, Verkleden, Maskers, Badderen Maatschappelijk gevolg: Cosmetica en mode industrie, Saunas en Bruinwinkels, Obsessie door uiterlijk, Enorm waterverbruik Regulering door cultuur: Zeer modeonderhevig

© 2006 JP van de Sande RuG Uitrusten Bij dieren: Slapen, Pauzeren, Wachten, Uitrusten, Zonnen Bij mensen: Slapen, Soezen, Lekker luieren, Terraszitten, Kurorte, Zonnebank, Luie stoel, Hangmat, Strand, Procrastinatie In spelvorm: Dolce far niente, doen alsof je slaapt(?) Maatschappelijk gevolg: Gemaksindustrie, Bedden, Stoelen, Zonnebanken, Strandtenten, Loungen Regulering door cultuur: Werk v.s. Vrijetijd, Werkeloos=negatief

© 2006 JP van de Sande RuG Migratie Bij dieren: Trek, Nomadisme Bij mensen: Reizen, Emigreren, Uitgaan, Auto's, Fietstochten, Wandelen, Backpacking, Schiphol, Jet Set, Vacanties, Uitstapjes In spelvorm: Liftwedstrijden, Motorsport Maatschappelijk gevolg: Vacantieindustrie, Reisorganisaties, Mensenhandel, Wereld van Peter Stuyvesant, Globalisering Regulering door cultuur: Heel sterk door techniek bepaald

SLECHTS ENKELE CONCLUSIES 1.Onze wereld lijkt soms behoorlijk in de war 2.We lossen dat op door specialisatie, dus: geen overzicht 3.Vele oorzaken: snelle groei, veel techniek, competitie 4.Mens reist langs twee sporen: natuur en cultuur 5.Natuur levert drijfkracht, cultuur de sturing 6.Samenleving is sterk veranderd 7.Nostalgie naar Gemeinschaft is nogal irreëel 8.Als sturing misgaat hebben we crisis: erop of eronder 9.Crisis confronteert ons weer met de bottom line: Natuur 10.Is die ondergrond stevig: Wankelend overleven 11.Is die ondergrond zwak: Omvallen 12.Voor oplossing is eenduidige richting nodig: Leiderschap

HELAAS IS DE TIJD WAT KORT maar MEER INFORMATIE VINDT U OP en hierna in enkele behartenswaardige sheets, die vooral over leiderschap gaan

War of all against all Hobbes waarschuwde hiervoor, maar dan voor de oorlog van individu tegen individu Leviathan (de staat) heeft dat opgelost Toen kwam de oorlog van de staat tegen de staat Politiek en economisch Militair Leviathans VN en EU hebben dit redelijk opgelost Toen kwam de oorlog van organisatie tegen organisatie Ministerie tegen ministerie Politieke partij tegen Politieke partij Belangengroep tegen Belangengroep Onderneming tegen Onderneming Bank tegen Bank Opleiding tegen Opleiding Ziektekostenverzekeraar tegen Ziektekostenverzekeraar Toch wordt concurrentie nog steeds aangemoedigd, onder luide toejuichingen van een immer groeiend legioen van advocaten Aanmoedigen tot oorlog van allen tegen allen! Nogal dom dus

De alpha Als het over macht gaat zijn we snel verblind: Door grootte Door mooie kleuren Door indrukwekkende displays Door angstaanjagendheid Door opvallendheid

De onderdanen De leider trekt alle aandacht, in de pers, in het dagelijks leven en zelfs in de wetenschap Toch zouden we liever naar de volgelingen moeten kijken, want: MACHT WORDT GEGEVEN Macht berust op coalities Veel mensen hebben een talent voor ondergeschiktheid Minder mensen hebben talent voor leidinggeven Veel mensen vinden verantwoording griezelig Mensen identificeren zich makkelijk met een machtige (charismatisch leiderschap)

Charismatisch leiderschap. Freud’s visie (1921) Basisidee –Mens heeft ingeboren sociale mechanismen –Deze komen helder tot uiting in de “ oerhorde ” –Moderne groepen vertonen nog vele kenmerken van oerhorde Uitgangseisen –Leider heeft of verwerft bijzondere competenties in woord en daad en fascinatie met idee –Leider heeft Narcistische persoonlijkheid –Leider heeft voor alle onderschikten persoonlijke belangstelling –Leider is minder geïnteresseerd in omgang met hogeren of gelijken Ontwikkeling –Op grond van zijn competenties en ideeën verwerft leider crediet –Leider heeft door Narcisme grote behoefte aan zelfbevestiging –Crediet wordt door leider gezien als steun voor narcistische keuze –Volgers merken dat hun steun de leider sterker maakt –Volgers beginnen zich door libidineuze mechanismen te identificeren met leider –Deze identificatie bevestigt narcistische keuze verder Gevolgen: –Door identificatie wordt wens leider als eigen wens gevoeld –Leider wordt steeds sterker –Elke volger heeft idee van persoonlijke band met leider

Enige charismatici in contact met zichzelf. Sarko pakt dat toch anders aan

MANAGERIALISM (Pollit, 1993; McLaughlin et al., 2001; Mawby & Worthington, 2002) Organisaties lijken meer op elkaar dan ze verschillen Dus vakkennis is secundair. Alles kan ingehuurd worden Efficiency en groei zijn de toverwoorden Nadruk op korte termijn -output en -resultaten Ontwikkeling prestatie-indicatoren en ranglijsten Nadruk op de voordelen van concurrentie Centralisatie-tendens: Afkeer van zelf-sturende teams De burger wordt als klant gezien, de werknemer als tool (HRM) Er wordt alleen vooruit gekeken (Henry Ford: history is bunk) Marketingdenken: het gaat om subjectieve beleving Combinatie van centrale beleidsvorming met lokale uniforme dienstverstrekking Loyaliteit aan groep is meer een kwestie van sentiment dan noodzaak

© 2006 JP van de Sande RuG Twee manieren van denken