GEWELD TEGEN HULPVERLENERS vanwaar en waarheen 16 juni 2009 WWW.VANDESANDEINLEZINGEN.NL.

Presentatie over: "GEWELD TEGEN HULPVERLENERS vanwaar en waarheen 16 juni 2009 WWW.VANDESANDEINLEZINGEN.NL."— Transcript van de presentatie:

1

2 GEWELD TEGEN HULPVERLENERS vanwaar en waarheen 16 juni 2009 WWW.VANDESANDEINLEZINGEN.NL

3 Inhoud Inleiding Wat is agressie? & Hoe werkt het? Wat kun je doen?

4 Inleiding

5 Is er iets veranderd? JA JA, de wereld is een veel veiliger plek geworden JA, de mensen zijn veel minder gewend aan geweld JA, we zijn multiculti & begrijpen elkaar niet echt NEE NEE, de menselijke natuur is al 200000 jaar gelijk NEE, maar het leven is veel meer georganiseerd NEE, maar de media moeten dat wel roepen

6 Moorden per 100.000. 1200-heden Moordcyfers goede indicatie voor geweldniveaus Geweldniveaus zijn in 500 jaar met een factor 10 gedaald Overigens zijn ook ongevallen sterk teruggebracht En is de gem. leeftijd sterk gestegen Gevolg: mensen zijn niet meer aan geweld gewend Daardoor: we zijn nog nooit zo bang geweest En ook: er zijn bij ons niet veel gelegenheden meer voor heldendom

7 Probleemoplossen voor lage status

8 Probleemoplossen voor hoge status P = VRM² P= pleuris-sterkte V= verwijtbaarheid R= relevantie M= mediageniekheid Met dank aan Siske Klaassens

9 EEN GOUDEN REGEL Als er tussen U en een ander iets niet goed gaat, is het makkelijker iets aan uzelf te veranderen dan aan die ander

10 © 2006 JP van de Sande RuG De mens reist langs twee sporen NATUUR Voortplanting Kinderzorg Erbij horen Status Agressie Communicatie Verkennen Eten/Drinken Voorraad maken Territorium maken Jagen Bouwen Ruilen Lichaamsverzorging Uitrusten Migratie Spel CULTUUR RELATIES EN OPVOEDING HELDEN, VERHALEN, SPROOKJES MANIEREN VAN SAMENLEVEN (bv. Stad vs platteland) REGELS, NORMEN, GEWOONTES, FOLKLORE REGERING, POLITIEK SYSTEEM, RECHTSPRAAK TAAL, MANIER VAN UITDRUKKEN WETENSCHAP, GODSDIENST, FILOSOFIE IDEALEN, WAARDEN, WAARDERINGEN TECHNIEK, GENEESMIDDELEN, APPARATEN, WAPENS ETEN, DRINKEN, GENIETEN, FESTIVALS KUNST, GEBOUWEN, SIERADEN VERHOUDINGEN MET ANDERE GROEPEN MENSEN

11 © 2006 JP van de Sande RuG De samenleving kent ook twee sporen NATUUR Niets dierlijks is ons vreemd Instincten en emoties Hedonisme Langzame ontwikkeling Samenleving: Gemeinschaft Behoefte aan erbij horen Groepsdoelen Plicht; Eer; Traditie Conservatief; Stabiliteit Religie; Magie Strong ties Specifieke reacties op onvrede Sociale steun zoeken/geven Toename cohesie Strijd zoeken met vijand Acceptatie van lot CULTUUR Ratio beïnvloedt gedrag Normen & Waarden Kosten-Baten analyse Snelle planning Samenleving: Gesellschaft Behoefte aan vrijheid Individualistische doelen Vrijheid; Geld; Vernieuwing Progressief; Schijnverandering Ideologie; Techniek Weak ties Specifieke reacties op onvrede Steun professional zoeken Toename isolement Zoeken rationele oplossing Verzet tegen lot

12 De risicoloze maatschappij Wildavsky: Riskless society Ulrich Beck: Risk society –We zijn nog nooit zo veilig geweest als nu –Ongelukken, ziekten > Gemiddelde leeftijd –Misdaden (behalve kleine criminaliteit) –Discriminatie en misbruik minderheden –Vechterij en mishandeling –We zijn nog nooit zo bang geweest als nu –Media en psychologen werken hier duchtig aan mee –Alles wat gebeurt wordt gerapporteerd en gearchiveerd –Slachtoffer- en klaag-cultuur wordt steeds sterker –Afstanden tussen subculturen en leeftijden zijn groot (apartheid) –Door beschikbaarheid wereld wijde info lijkt het meer –Door vele getallen raken mensen in de war (ongecyferdheid) –Grenzen beginnen bereikt te worden

13 Wat is agressie?

14 © 2006 JP van de Sande RuG Wat is agressie? Letterlijk: toenaderen (in plaats van vluchten) Alle dieren kennen een Fight/Flight mechanisme Zeer snelle en omkeerbare beslissing ogv schatting Twee soorten A: Binnen Soort (affectief) en Tussen Soorten (prooi) Affectief Systeem kent vele remmen en controlemechanismen –instinctief: Niet te ver gaan, Dominantie, Schattigheid –Cultureel: normen, formele aspecten, wetten en practische bezwaren (cf Elias) Prooi systeem veel minder. (cf ontmenselijking)

15 Twee soorten 1.Prooi agressie (lustmoord, oorlog, genocide) 1.Wordt meestal instrumenteel gebruikt 2.Is onder bewuste controle 3.Status object belangrijk, maar geen remming 4.Leidt tot ernstig letsel 5.Emotie: minachting, walging, lustbeleving 2.Emotionele agressie (Ruzie, amok, rellen) 1.Wordt meestal gebruikt als uiting van gevoel 2.Niet goed te controleren 3.Hoge status zorgt voor remming, mits O niet bang 4.Eerder dreigen dan doen, maar: rood waas 5.Emotie: woede, haat, wraak

16 Prooi agressie: plezier in rellen en doden

17 Verdere wetenswaardigheden over agressie Agressie is een natuurlijke en positieve emotie –Denk aan voetballerij, computergames, films, nieuws Frustratie-agressie hypothese; Stortbak model; Pers.heid Aandrift is algemeen, remmingen varieren. (Drank etc.) Vecht-vlucht balans: Agr. vnl bij waargenomen kans succes Typische dader agressie is Jong, arm, en man Typisch slachtoffer agressie is Jong, arm, en man Er zijn sexeverschillen, maar vnl vanuit cultuur Vaak is het toeval wie dader en wie slachtoffer is –Hierover wordt niets gepubliceerd Agressie wordt getriggerd (geluiden, wapens etc) Manier van agressie wordt gecopieerd van media Er is geen bewijs voor katharsis hypothese Winnen verhoogt T productie, verliezen verlaagt het

18 Hoe wordt AGRESSIE gestuurd? PERSOON gewoonten eigenschappen sexe, opleiding etc vaardigheden karakter SITUATIE WAARNEMING SITUATIE PRETTIG? (AKELIG) STIMULEREND? (REM) CONTROLE? (BANG) UITDAGEND? (SAAI) WIJ-GEVOEL? (WIJ/ZIJ), FORMEEL (LOSJES) EMOTIE GEDRAG NADENKEN SITUATIEDWANG

19 Agressie tegen hulpverleners

20 © 2006 JP van de Sande RuG Probeer te begrijpen waarom het zo gaat! COMPETITIE MACHTS TACTIEKEN CATEGORISATIE CONFLICTCONFLICT EXT.ATTRIBUTIE MISPERCEPTIE IN- OUT BIAS STEREOTYPEN MOREEL (DIABOLISERING) VIRIEL COMMITMENT RECIPROCITEIT AROUSAL CONFLICTCONFLICT COHESIE IN-G-COOPERATIE

21 Conflictontwikkeling kent TRAAGHEID (Chaos model) CONFLICTSTERKTE STERKTE STIMULUS

22 © 2006 JP van de Sande RuG Agressie is bron en gevolg van conflict VRIEND VIJAND MENS ROBOT VERZETSSTRIJDER TERRORIST HELD GEK of ROEKELOZE goed slecht dapper laf sterk zwak MAAR GEVAARLIJK taai koppig WIJZIJ

23 Hoe ontstaat Wij-Zij tegenstelling? Mensen denken van nature in termen van wij-zij Overheid is ideale ZIJ, deskundigen ook Dus professionals in dienst van overheid….. Deze tweedeling wordt versterkt door: –Professionalisering –‘Klonteren’ –Op afstand houden van publiek –Geen communicatie met publiek, geen uitleg –Bij ramp: Of slachtoffer, óf hulpverlener –Technologisering –Protocollair werken –Preventieve benaderingen

24 WAT KUN JE DOEN?

25 © 2006 JP van de Sande RuG Twee manieren van denken Alle recepten om agressie- problemen op te lossen, horen aan de rechterkant. Wat U doet als er iets akeligs gebeurt, hoort aan de linkerkant U kunt dus beter zelf nadenken dan het een ander laten doen

26 TWEE STRATEGIEEN tegen AGRESSIE PREVENTIE –Vraagt inzicht bij alle betrokkenen en kost veel tijd –Kan op een of meerdere factoren inwerken –Voor toestand agressor is preventie nauwelijks haalbaar –Voor zorgsituatie wel –Minder aggro als: Situatie bekend en begrepen, situatie formeel, hoog statusverschil, zorger als deel Wij gezien (prof.!) REPRESSIE –Leer vechtsport –Zorg voor overmacht

27 Conclusies Agressie is normaal Er zijn twee soorten van Agressie is te beheersen, maar dat moet geleerd Culturen verschillen daarin Status van object speelt sterk mee Agressie blijft lang ondergronds U heeft er weinig aan te weten hoe het ideaal is Tracht wij-zij te vermijden Leef U in in standpunt ander Is er eenmaal een conflict, dan voorspelbare gevolgen Oplossen van conflict is lastig, maar moet door U gebeuren

28 VAN NU AF MOET U HET DUS ZELF DOEN WANT DIT IS HET EINDE

29 En tenslotte Als alles faalt, kunt U altijd nog iets nemen