De kwaliteit van het aardrijkskundeonderwijs op de pabo 15.15-15.20 uur inloop en introductie Joop   15.20-15.40 uur Marian 15.40-16.00 uur Gert Jan 16.00-16.20 uur Henk Mezelf nog voorstellen? Marian Blankman, Hogeschool Inholland

Onderwerpen Wat ga ik onderzoeken: onderzoeksvraag Hoe ga ik dat doen: aanpak van het onderzoek Resultaten tot nu toe Discussie KNAG Onderwijsdag 2010

Onderzoeksvraag Wat is de huidige kwaliteit van het aardrijkskunde- onderwijs op de lerarenopleiding basisonderwijs en hoe kan de kwaliteit verhoogd worden? Het onderzoek bestaat uit een aantal componenten, te weten: 1. Verwerven van inzicht in opvattingen van docenten van de opleiding voor leraar basisonderwijs en andere stakeholders voor het aardrijkskundeonderwijs over : de benodigde pedagogical content knowledge voor het vak aardrijkskunde (PCK-A) van de toekomstige leraar basisonderwijs. de pedagogisch-didactische aanpak voor het vak aardrijkskunde op de opleiding. de benodigde randvoorwaarden voor de opleiding 2. Verwerven van inzicht in de ontwikkeling van de pedagogical content knowledge voor het vak aardrijkskunde van studenten in samenhang met hun motivatie ten aan zien van het vak aardrijkskunde en hun visie op hun leerproces. Hoofdvraag opgesplitst in een aantal deelvragen komt verderop aan de orde Overkoepelend begrip is de Pedagogical Content Knowledge. Ofwel alles wat je nodig hebt om je vak goed te kunnen onderwijzen niet alleen kennis, maar ook didactische vaardigheden. Van de door Turner-Bisset Turner-Bisset, R. (1999). The Knowledge Bases of the Expert Teacher. British Educational Research Journal, 25(1) , 39-55.onderscheiden “Knowledge bases for teaching” zullen in dit onderzoek, analoog aan MartinMartin, F. (2005). The relationship between beginning teachers' prior conceptions of geography, knowledge and padagogy and their development as teachers of primary geography. Coventry: Unpublished PhD thesis., de drie kennisbases worden betrokken die een relatie hebben met vakinhoudelijke kennis: Substantive knowledge (what am I going to teach?), ofwel het geografisch besef Syntactic knowledge (how am I going to teach it?), ofwel de pedagogisch-didactische vaardigheden nodig om het vak op een goede wijze te kunnen geven in het basisonderwijs Beliefs about the subject (why am I going to teach it in this way?), ofwel de visie op en de doelstellingen van het vak aardrijkskunde.   KNAG Onderwijsdag 2010

Hoe: aanpak van het onderzoek analyse: aardrijkskunde-onderwijs op de pabo eigen probleem/ ervaren knelpunten delen met vakcollega's (en studenten) vorm: enquete ontwerp: cursus bewust aardrijkskunde onderwijzen Literatuur-studie Expert-groepen --> Module bewust aardrijks-kunde onderwijzen evaluatie en bijstelling prototypes en effectmeting zie opzet ontwerpon-derzoek criteria voor evaluatie (logboek) Meetinstrumen ten tbv ontwikkeling PCK en motivatie product: module AK onderwijs op de pabo reflectie en opstellen design principes en implemen-tatie hoe werkt het product, waarvoor en waarom Ontwerponderzoek: Uitgangspunten (tenets) (Van den Akker, Gravemeijer, Mckenney, & Nieveen, 2006, p. 77) Stevigheid (Rigor) Het onderzoek moet voldoen aan stringente standaarden: Validiteit (intern en extern) Betrouwbaarheid Bruikbaarheid   Relevantie Het (educatieve) product moet goed bekeken worden en zo nodig bijgesteld voor de context en de cultuur waarin het geïmplementeerd wordt In samenwerking met Ontwerp en ontwikkeling van educatieve producten moeten plaatsvinden in samenwerking met de betrokkenen, met wederzijdse profeit ervan. KNAG Onderwijsdag 2010

Analyse: resultaten enquete: mening vakcollega’s Bereikt niveau Gewenst niveau N= 39 Gem Geografisch wereldbeeld Studenten kunnen op de wereldkaart zaken als klimaat, landschapszones, bevolkingsspreiding, arme en rijke gebieden aangeven. 2,9 4,5 Studenten kunnen alle 300 topografische namen uit de topografielijst van het Cito aanwijzen op de kaart. 2,1 4,0 Ruimtelijke vraagstukken verklaren* 2,5 4,3 Vakdidactische kennis* 3,2 Motivatie voor het vak aardrijkskunde* 3,0 4,2 Achterliggende variabelen zijn samengenomen na controle op interne consistentie (Cronbach’s alpha steeds groter dan 0,8) 1=<10%, 2=10-40%, 3=41-60%, 4=61-90%, 4= >90% van de studenten 1=helemaal niet nodig, 2=niet nodig, 3=enigszins, 4=wel nodig, 5=zeer zeker nodig Verwerven van inzicht in opvattingen van docenten van de opleiding voor leraar basisonderwijs en andere stakeholders voor het aardrijkskundeonderwijs over : de benodigde pedagogical content knowledge voor het vak aardrijkskunde (PCK-A) van de toekomstige leraar basisonderwijs. de pedagogisch-didactische aanpak voor het vak aardrijkskunde op de opleiding. de benodigde randvoorwaarden voor de opleiding Dmv onderzoeksvragen: Wat vinden docenten van de lerarenopleiding basisonderwijs en andere stakeholders een voldoende niveau op het gebied van PCK-A voor studenten aan het eind van de lerarenopleiding basisonderwijs? 2. Welke randvoorwaarden achten vakdidactici aardrijkskunde essentieel om studenten goed te kunnen trainen in het ontwikkelen van voldoende PCK-A? Zie verder de uitwerking + belemmerende en bevorderende factoren KNAG Onderwijsdag 2010

Analyse 2 KNAG Onderwijsdag 2010

Wat zeggen de studenten? Meer uren aardrijkskunde. Meer aandacht voor vakinhoud. Praktische lesideëen met: transfer naar andere onderwerpen, Koppeling naar de theorie (verdieping). Duidelijke structuur mbt lesopzet goede AK les. KNAG Onderwijsdag 2010

Module: bewust aardrijkskunde onderwijzen Module aardrijkskunde voor 1stejaars pabo studenten waarin, ingrediënten voor een goede aardrijkskundeles (geografische besef en vakdidactiek) worden ingeoefend en die uitgaat van bewustwording studenten t.a.v. hun leerproces. 3. In hoeverre draagt een experimentele module aardrijkskunde, die uitgaat van de bewustwording van studenten ten aanzien van hun leerproces bij aan een goede ontwikkeling van PCK-A bij eerstejaarsstudenten? 4.1. In hoeverre beschikken studenten over geografisch besef/ PCK-A en bestaan hierin verschillen tussen studenten met een verschillende vooropleiding (Havo/ MBO/ VWO en HBO/WO (Verkorte deeltijd) en leeftijd (voltijd en deeltijd)? 4.2. Welke relatie is er tussen de motivatie van studenten voor het vak aardrijkskunde en de ontwikkeling van hun PCK-A? 4.3. Hoe ontwikkelt zich bij studenten het verwerven van PCK-A? 4.4. Hoe ervaren studenten zelf hun leerproces in het verwerven van PCK-A indien zij werken met de experimentele module aardrijkskunde? KNAG Onderwijsdag 2010

Ingrediënten goede aardrijkskundeles GEOGRAFISCHE AANDACHTSPUNTEN 1. Waar is dat? Beschrijven wat je waar ziet bij voorkeur met behulp van kaart of atlas 2. Waarom daar? Verklaren van wat je ziet m.b.v. de relatie mens - natuur 3. In- en uitzoomen levert een ander beeld. Op andere schaalniveaus zie je soms andere dingen 4. Hoe verandert het? Hoe was het vroeger en straks? 5. Wat zijn de gevolgen of de voor- en nadelen? De effecten (of voor- en nadelen) worden bekeken vanuit verschillende invalshoeken DIDACTISCHE AANDACHTPUNTEN 6. De les heeft een motiverende start De les start zo dat de leerlingen worden uitgedaagd mee te doen in de les. 7. De les kent een afsluiting waarin de docent met de leerlingen praat over het bijzondere en algemene (transfer) De les kent een afsluiting waarin besproken wordt waarom het nuttig is om iets over het onderwerp te weten KNAG Onderwijsdag 2010

Ontwerp en evaluatie KNAG Onderwijsdag 2010 Ontwerp: -. stramien goede AK les (versie 1) in drie rondes expertggesprekken steeds verder verfijnd -. Inclusief literatuurstudie:Resultaat: versie 2 : cursus bewust aardrijkskunde onderwijzen Evaluatie: Wat wordt er gemeten Hoe ga ik dat meten Met wie wanneer PCK- vakkennis (wat)   Entreetoets Mens & Wereld Alle 1ste studenten van de pilotscholen T1 PCK- Wat/hoe (begrip van het concept goede AK les) Toets Beoordelen lesontwerpen Alle pilotstudenten T1 en T2 PCK- Wat/ hoe en waarom ( concept goede AK les bewust gebruiken) Eigen les ontwerpen ahv. een van te voren opgesteld format T2 en T3 Leereffecten van de cursus BAO Learner report (alle) pilotstudenten T2 Motivatie voor aardrijkskunde Vak belevingstest Alle eerstejaars studenten van de pilotscholen. Invloed van vooropleiding en leeftijd, sexe etc. Vragenlijst persoonlijke kenmerken KNAG Onderwijsdag 2010

Discussie De aanpak kan pas succesvol zijn als: er ook aandacht besteed wordt aan de kennisbasis van de studenten; de praktijk van het basisonderwijs de noodzaak er van inziet. Discussievraag: KNAG Onderwijsdag 2010