Stadsproject Groningen Een vanaf midden jaren ‘80 ontwikkeld en steeds geactualiseerd project, met stadsveldwerk, in de eigen stedelijke omgeving. Bestemd voor 3e klassen h/v. De stad Groningen als typerend voorbeeld van een middelgrote Nederlandse stad. Het accent ligt op de verandering van de binnenstad als werk- en woonplaats en de daardoor veranderde verkeerssituatie. Maartens College

Wat gaan we doen? Hoe het groeide Voorbereiding in de klas Excursie/veldwerk Verwerking in de klas Een opdrachtje Rendement Slottips En tips, vragen: tussendoor

1. Hoe het groeide Padenpatronen, knooppunten, verzorgingsgebieden? Aardrijkskunde is niet alleen theorie, maar ‘buiten’. Van toen en nu ‘Terplekke’ Tips Begin klein, laat het groeien; materiaal zat. Gebruik lokale kennis. Begin jaren ‘80 werkte de school met de methode ‘De wereld in(delen)’, een methode met een geometrische invalshoek. Brugklassers leerden een stad in eerste instantie te benaderen als een knooppunt van padenpatronen. Een voor die leeftijdsgroep niet aansprekende benadering. Een lokale krant publiceerde destijds ‘van toen en nu’ foto’s . Een straat gefotografeerd toen en nu. Leerlingen kregen de opdracht zelf van dit soort foto’s van hun eigen straat op te zoeken, mee te nemen en de geconstateerde veranderingen te verklaren. Deze werkwijze sloeg veel beter aan dan het boek. We besloten iets vergelijkbaars in het veld te gaan doen en daarbij tevens te laten zien dat de theorie uit het lesboek in de eigen omgeving terug te vinden is. Als basis voor de 1e stadwandeling bewerkten we materiaal van drs.J.B.R. Dekker, o.a. bekend van zijn in Geografie verschenen serie ‘Ter plekke”.

2. Voorbereiding in de klas Zelfstandig werken aan basisboeknummers ruimtelijke inrichting steden Klassikale uitleg boekje AK informatie Groningen (dvd materiaal?) Zelfstandig: Luchtfoto’s van Toen vergelijken met kaarten van Nu. Computerles Amsterdam een historische stad. Elke aardrijkskunde methode, hier De Geo, bevat stof over steden die bij het project past.. Leerlingen maken door ons gemaakte vragen en opdrachten bij deze stof zelfstandig. Leerlingen krijgen een informatie boekje over de stad met daarin aandacht voor de site en situation van de (historische) stad, groeifasen (uitbreiding Gouden eeuw; van vestingwet tot woningwet, tussen beide oorlogen, wederopbouw en recente wijken) en de veranderde verkeerssituatie (van “’de Grote Markt als verkeersplein’’ tot “Verkeers Circulatie Plan”). Bij de uitleg worden DVD’s van de Groninger archieven en you tube filmpjes gebruikt. In de klas worden m.b.v. 2 luchtfoto’s van ca. 1950 met de kaart van nu vergeleken. Het gaat daarbij om het hoofdthema, de verandering wonen, werken en het daarmee veranderde verkeer. De computerles Amsterdam dient om te demonstreren dat Groningen niet uniek, maar een variant is van algemeen geldende ontwikkelingen.

3. Excursie/veldwerk Samenwerken: groepjes met 1 vragenboekje en individuele scoreformulieren. Reserveer een dagdeel. Tips Maak duidelijke vragen! Laat buitenstaander proefdraaien. Voorkom klonteren. Help ze op weg met name bij vaardigheden als kaartlezen en observeren. Controleer bij start en eind en doe zelf de route tegendraads. Neem het werk in en controleer het. Verdeel de klas in groepjes van 4. Elk groepje krijgt een vragen/observatie boekje met daarin een plattegrond. Elke leerling krijgt een score formulier die hij/zij moet inleveren. De docent controleert met deze formulieren vooral of de leerling serieus heeft geobserveerd.

Op de brug van het Groninger museum wordt vooral duidelijk dat binnenstad en city 2 verschillende begrippen zijn en dat ze niet op de zelfde plek liggen.

Een totaal van functie veranderde middeleeuwse straat, de Folkingestraat.

4. Verwerking in de klas PowerPoint: zelf controleren van de gegevens. Zelf een onderzoekje doen; het classificeren van de gegevens. Samen; vergelijk de gegroepeerde gegevens en trek conclusies. Tip Maak kennen en kunnen goed duidelijk! In de klas krijgen de leerlingen hun, globaal gecheckte, observatie formulieren terug die ze nu zelf m.b.v. een Powerpoint presentatie met daarop alle in het veld bekeken objecten, nakijken. Vervolgens moeten de leerlingen de gegevens coderen en groeperen (wonen/werken vroeger; wonen/werken nu; verkeer vroeger/verkeer nu; architectuur; overige). Ook deze coderingsopdracht wordt, door henzelf door blaadjes te verwisselen, nagekeken. Tot slot proberen we dan een aantal conclusies te formuleren door wonen/werken toen te vergelijken met nu. Leerlingen leren zo: dat de theorie uit hun lesboek inderdaad in hun eigen stad te zien is; en een andere manier wat meer experimentele manier van onderzoek dan met hoofd- en deelvragen internet afschuimen. Maak voor een toets goed duidelijk wat ze van het onderzoek precies moeten kennen/kunnen.

Een deel van de luchtfoto Een deel van de luchtfoto. Het gebied bij het Verbindingskanaal, tussen Herebrug (boven) en Oosterbrug waar nu het cultuurcentrum Oosterpoort staat.

Antwoorden op vragen bij de luchtfoto De bruggen zijn: de Herebrug en de Oosterbrug. Het kanaal is het Verbindingskanaal tussen de Oosterhaven en de Zuiderhaven. Je ziet een trolleybus. Je ziet het Hereplein. De afbraak is schade ontstaan bij de bevrijding van de stad aan het einde van de 2e Wereldoorlog. Zuiderpark: Parkachtige uitleg van villawijk op de oude stadswal aan de zuidkant van de binnenstad. Oosterpoort: Arbeiderswijk ontstaan na 1874 buiten de stadswal. Op deze plek bevond zich oorspronkelijk de oostelijke toegangspoort. De Oosterpoort en Zuiderpark werden rond 1900 gebouwd. De arbeiderswijk ontstond rond fabriekjes en kent een hoge bevolkingsdichtheid. In de villawijk is de bewolkingsdichtheid laag. 5. Bij de zgn.”Rug-aan-rugwoningen”komt lucht en licht slechts van één zijde. Er is daardoor weinig licht en luchttoetreding. Bij de Woningwet van 1901 werd deze bouwwijze verboden. 6. Er was tot 1970 voldoende ruimte voor de veemarkt (rand van de binnenstad) en er was een goede bereikbaarheid.(aanvoerweg). 7. Kantoren, woningen en Muziekcentrum de Oosterpoort. Zelfstandig nakijken van vragen bij de luchtfoto.

6. Rendement? Motiveert, spannender/uitdagender dan binnen. AK keuze? Formuleren zelf kennis/zien schoolkennis in werkelijkheid, zien beperktheid/waarde van theorie Traint observatie, onderzoek- en kaartvaardigheden Vorm van (geleid) zelf ontdekkend leren Eigen omgevingsonderwijs In de onderbouw kiezen wij bij dit soort grootschalige projecten voor tamelijk docent gestuurd onderwijs. Onze ervaring leert dat anders het rendement zowel wat betreft kennis als ook vaardigheden (hoe moet je eigenlijk observeren?) laag is.

7. Slottips Kies een thema/hoofdvraag/probleemstelling Denk goed na over de (aaneengesloten) route Gebruik luchtfoto’s/Google Earth Vakoverstijgend? Waar te zien: www.maartenscollege.nl vakken aardrijkskunde klas 3 projecten. Informatie? E.m.meisner@maartens.nl ; j.roelofsen@maartens.nl