Workshop Etiketteren en indelen Joke Herremans, Annet Sluer, Richard Luit Voorlichtingsdag ‘Aan de slag met EU-GHS!’ 10 november 2009

Inhoud Verplichtingen en overgangsbepalingen Indelen van stoffen Indelen van mengsels Etiketteren

Inhoud verordening (1) 62 artikelen, 7 titels Titel I: Algemene aspecten Titel II: Gevarenindeling Titel III: Voorlichting over de gevaren via het etiket Titel IV: Verpakking Titel V: Harmonisatie van de indeling en etikettering van stoffen en de inventaris van indelingen en etiketteringen Titel VI: Bevoegde instanties en handhaving Titel VII: Gemeenschappelijke en slotbepalingen

Inhoud verordening (2) 7 bijlagen: Bijlage I: Voorschriften voor de indeling en etikettering van gevaarlijke stoffen en mengsels Bijlage II: Speciale voorschriften voor de etikettering en verpakking van bepaalde stoffen en mengsels Bijlage III: Lijst van gevarenaanduidingen Bijlage IV: Lijst van voorzorgsmaatregelen Bijlage V: Gevarenpictogrammen Bijlage VI: Geharmoniseerde indeling en etikettering voor bepaalde gevaarlijke stoffen Bijlage VII: Transponeringstabel

Verplichtingen op een rij Indelen en etiketteren volgens voorschriften (artikel 4) Inventarisatie en evaluatie beschikbare informatie (artikel 5) Indeling en etikettering melden bij ECHA (artikel 40) Verpakken volgens voorschriften (artikel 35) Bewaarplicht productdossier, tien jaar na laatste levering (artikel 49)

Overgangstermijnen REACH GHS 3.5 y. HPV etc. 2.5 y. > 100 t/a 5 y. > 1 t/a 1 June 2015 . 1 Dec 2010 GHS <2 y. Subst 4.5 y. Mixtures For substances and mixtures: Exist. system: binding CLP: optional; Label: CLP if class. For substances: CLP: obligatory* SDS must contain exist. and CLP classification For mixtures: EU-System: binding CLP: optional; Label: CLP if class. After the entire transition period: For substances & mixtures: CLP: obligatory* *derogation for already placed on the market: - substances until 1.12.2012 - mixtures until 1.6.2017

Andere termijnen GHS *derogation for already placed on the market: 1st ATP REACH C&L notificatie QA fys-chem Intrekken 67/548; 1999/45 1 Jan 2014 1 June 2015 1 Dec 2010 GHS Substances 4.5 y. Mixtures For substances and mixtures: Exist. system: binding CLP: optional; Label: CLP if class. For substances: CLP: obligatory* SDS must contain exist. and CLP classification For mixtures: EU-System: binding CLP: optional; Label: CLP if class. After the entire transition period: For substances & mixtures: CLP: obligatory* *derogation for already placed on the market: - substances until 1.12.2012 - mixtures until 1.6.2017

Indelen van stoffen en mengsels

Indelen van stoffen en mengsels Criteria in Bijlage I Gevaarsindeling in drie hoofdgroepen: Fysisch/chemisch gevaar Gezondheidsgevaar Milieugevaar Intrinsieke gevaren van stoffen en mengsels communiceren via gestandaardiseerde gevarenklassen en gevarencategorie gevarenaanduiding signaalwoord

Fysisch-chemische gevaren met subcategorieen 16 gevarenklassen

Gezondheidsgevaren met subcategorieën 10 gevarenklassen Gevarenklassen Categorieën Acute toxiciteit CAT1 CAT2 CAT3 CAT4 Huidirritatie/corrosief (bijtend) (irriterend) Irriterend voor ogen CAT2A Sensibiliserend (ademhaling, huid) (adem) (huid) Mutageen in geslachtscellen CAT1A CAT1B Kankerverwekkend Voortplantingstoxiciteit (incl effecten op of via lactatie) STOT (eenmalige blootstelling) STOT (herhaalde blootstelling) Aspiratiegevaar

Milieugevaren met subcategorieën 2 gevarenklassen

Indelen van stoffen (0) Gebruik van transponeringstabel in Bijlage VII

Indeling van stoffen (1) Artikel 5 Inventarisatie en bestudering van de over stoffen beschikbare informatie

Indelen van stoffen (2) Inventariseren relevante beschikbare informatie M.b.t. de fysische vorm van de stof zoals in de markt gebracht Beoordeel of de informatie adequaat, betrouwbaar en wetenschappelijk geldig is

Indelen van stoffen (3) Beschikbare informatie: Volgens testmethoden uit de testmethodenverordening (EG. nr. 440/2008) Epidemiologische gegevens, menselijke ervaringen Punt 1, bijlage XI van REACH Wetenschappelijke informatie Informatie uit andere internationale regelgeving

Indeling van stoffen (4) Toepassen criteria uit Bijlage 1 van de EU-GHS verordening

Indelen van mengsels (0) Gebruik de transponeringstabel in Bijlage 7

Indelen van mengsels (1) Artikel 6 Inventarisatie en bestudering van de over mengsels beschikbare informatie

Indelen van mengsels (2) Inventariseren relevante beschikbare informatie M.b.t. de fysische vorm van de stof zoals in de markt gebracht Beoordeel of de informatie adequaat, betrouwbaar en wetenschappelijk geldig is CMR, biologische afbreekbaarheid, bioaccumulatie niet aan het mengsel te bepalen

Indelen van mengsels (3) Mengsel indeling volgens criteria in Bijlage 1 Op basis van testresultaten Op basis van extrapolatie van een ander vergelijkbaar mengsel Rekenregels; lijkt veel op wat we kenden, niet gelijk (e.g. corrosief) Let op verborgen verplichting wanneer niet van alle componenten informatie beschikbaar is.

Indelen van mengsels (4) Artikel 11 Indien een stof/mengsel een andere, op zichzelf als gevaarlijk ingedeelde stof bevat, hetzij als geïdentificeerde verontreiniging, additief of afzonderlijk bestanddeel, wordt hiermee voor de indeling rekening gehouden als de concentratie gelijk aan of groter is dan de toepasselijke ondergrens.

Etiketteren

Oud versus nieuw 67/548/EEG 1272/2008 7 pictogrammen 9 pictogrammen 15 gevarenklassen 28 gevarenklassen met subcategorieën R-zinnen Hazard statements S-zinnen Precautionairy statements Extra zinnen EU-H statements - Signaalwoorden: gevaar en waarschuwing Annex I Annex VI Annex VII: conversie oud naar nieuw Criteria voor stoffen Criteria voor stoffen en mengsels Criteria voor mengsels in 1999/45/EG

Het etiket Titel III (art. 17 e.v.) + Bijlage I + Bijlage II Standaard informatie: gegevens over de leverancier (naam, adres, telefoonnummer) productidentificatie (incl. identificatienummer uit Annex VI of C&L inventaris) gevaarspictogram(men) signaalwoord gevarenaanduiding(en) voorzorgsmaatregelen Etiket in officiële taal van het land waar stof/ mengsel in de handel wordt gebracht (meer talen is onder voorwaarden toegestaan)

Het etiket Voorrangsbeginselen pictogrammen Ontploffende bom, dan vlam en vlam boven cirkel facultatief Doodshoofd, dan geen uitroepteken Corrosie, dan geen uitroepteken Gezondheidsgevaar i.v.m inhalatie allergeen, dan geen uitroepteken voor huidallergeen, huid- of oogirritatie 5 pictogrammen is mogelijk

2 Fysische chemische gevaren Het etiket: H-zinnen Bijlage III 2 Fysische chemische gevaren 3 Gezondheidsgevaren 4 Milieugevaren Gevarenaanduiding EUH: aanvullende zinnen Voorrangsbeginselen: Alle H-zinnen vermelden, tenzij dit leidt tot dubbele of overbodige aanduidingen H331 – Giftig bij inademing

Het etiket: P-zinnen Bijlage IV 1 Algemeen 2 Preventie 3 Reactie 4 Opslag 5 Verwijdering Voorzorgsmaatregel Voorrangsbeginselen : Niet meer dan 6 P-zinnen, tenzij dat nodig is om de aard van de gevaren aan te geven’ Voorbeeld ontvlambare vloeistof, cat. 1  15 P-zinnen . P403 Op een goed geventileerde plaats bewaren

Etiketteringselementen volgen uit gevaarsindeling voorbeeld voor ontvlambare vaste stoffen/mengsels categorie 1 2 GHS - pictogrammen Signaalwoord: Gevaar Waarschuwing Gevarenaanduiding H228: Ontvlambare vaste stof H228: Ontvlambare vaste stof Voorzorgsmaatregelen i.v.m. preventie P210 P240 P241 P280 i.v.m. reactie P370 + P378 i.v.m. opslag i.v.m. verwijdering

Het etiket - Bijlage II Voorschriften etikettering en verpakking Deel 1: Speciale voorschriften voor de etikettering van bepaalde ingedeelde stoffen en mengsels; Deel 2: Voorschriften voor nadere gevarenaanduidingen die op het etiket van bepaalde mengsels moeten worden aangebracht Deel 3: Speciale voorschriften voor de verpakking kindveilige sluiting en voelbare aanduiding Deel 4: Speciaal voorschrift voor de etikettering van gewasbeschermingsmiddelen

Bijlage II: Deel 1 Speciale voorschriften voor de etikettering van bepaalde ingedeelde stoffen en mengsels Toekenning onder voorwaarden van EUH-zinnen zoals: EUH018 – "Kan bij gebruik een ontvlambaar/ontplofbaar damp-luchtmengsel vormen“ EUH044 – "Ontploffingsgevaar bij verwarming in afgesloten toestand“ EUH029 – "Vormt giftig gas in contact met water“ EUH066 – "Herhaalde blootstelling kan een droge of een gebarsten huid veroorzaken“ EUH070 – "Giftig bij oogcontact"

Het etiket - Bijlage II Voorschriften etikettering en verpakking Deel 1: Speciale voorschriften voor de etikettering van bepaalde ingedeelde stoffen en mengsels; Deel 2: Voorschriften voor nadere gevarenaanduidingen die op het etiket van bepaalde mengsels moeten worden aangebracht Deel 3: Speciale voorschriften voor de verpakking kindveilige sluiting en voelbare aanduiding Deel 4: Speciaal voorschrift voor de etikettering van gewasbeschermingsmiddelen

Opdrachten