Onderzoek in de praktijk: Wat en hoe? Werkgroep Onderzoek VELON Studiedag Bregje de Vries Hogeschool van Arnhem en Nijmegen

Belang van onderzoek in de praktijk Professionalisering van het beroep en het eigen beroepsmatig handelen: het vak als veld van mogelijkheden Flexibilisering van onderwijsaanbod: de leraar als (her-)ontwerper Relevantie van onderwijsonderzoek: de leraar als mede-onderzoeker

Drie onderzoeksbenaderingen Professionalisering: Actie-onderzoek (Vak-)didactische ontwikkeling: Ontwerponderzoek Schoolontwikkeling: Cohortonderzoek, case-vergelijkingen

Drie onderzoeksbenaderingen

Aan de basis van onderzoek doen Reflecteren - beschrijven ‘hoe doen wij dat in de school’ - afvragen ‘of het (ook) anders kan of moet’ Samenwerken Systematisch uitproberen

Systematisch uitproberen I Cyclus: PDCA - plannen - uitvoeren - evalueren - bijstellen Rapporteren: kennis delen - accumulatie - co-constructie

Ontwerponderzoek Reflectief -> welke problemen ervaren we? Samenwerkend -> want veranderen doe je niet alleen Cyclisch -> want veranderen doe je niet in één keer Interveniërend -> ontwerpen van gedragsverandering (leergedrag en leerresultaat)

De ontwerpcyclus I Stap 1: Definieer het probleem - wat is het probleem / de gewenste innovatie - voor wie is het een probleem - wanneer is het een probleem Stap 2: Ontwerp een oplossing - bijv. nieuwe leeromgeving, nieuwe procedure of werkwijze, campagne - zoveel mogelijk samen met eindgebruikers - tussentijds uitproberen en bijstellen

De ontwerpcyclus II Stap 3: Implementeer de oplossing - laten kennis maken met de oplossing - iedereen of een pilot groep - is de oplossing gebruikt zoals bedoeld Stap 4: Evalueer de oplossing - hoe is het gegaan (proces) - voor wie heeft het wel/niet gewerkt (resultaat) - waarom heeft het wel/niet gewerkt

Het formuleren van startvragen [1] Wat ik eens zou willen uitproberen is: Ik ben niet zo gelukkig met: Ik zou meer willen weten over: Ik weet niet wat ik aan moet met: Het zou een verschil zijn als: Wat ik graag zou willen verbeteren is: Waar ik steeds tegen aanloop is: Wat me bijzonder interesseert is: [1] Bron: Onderwijs van eigen makelij, Ponte, P. (2002)

Het ordenen van startvragen Beschrijven - hoe gaat x vb: Hoe ziet op mijn lio-school een geschiedenisles in de bovenbouw eruit? Hoe gedraagt een ADHD-kind zich tijdens mijn gymles? Vergelijken - wat is het verschil tussen x en y vb: Wat is het verschil tussen een handvaardigheidsles in de onderbouw en in de bovenbouw? Werken meisjes anders samen dan jongens? Definiëren - wat is x vb: Wat is ‘leesplezier’? Wat is ‘een onderzoekende houding’ in het schoolteam? Ontwerpen - hoe kan ik x bereiken vb: Hoe kan ik een onderwijsleergesprek met een dyslectische leerling over begrijpend lezen het beste inrichten? Hoe kan ik kinderen zelfstandiger laten werken met behulp van de computer? Verklaren - hoe komt het dat x / waarom x vb: Hoe komt het dat een grote groep leraren overwerkt raakt? Waarom blijven de leerprestaties van allochtone kinderen achter ondanks de extra middelen? Evalueren - hoe heeft x gewerkt vb: Hoe heeft het beleid van ‘weer samen naar school’ in mijn lio-school gewerkt? Wat zijn de leeropbrengsten van de nieuwe leesmethode met betrekking tot ‘leesplezier’? Mijn hoofdvraag is: Subvragen bij deze hoofdvraag zijn:

De scope van de onderzoeksvraag Geerdink & Van der Pool

Typische onderzoeksmethoden Verkennen en beschrijven -> beginsituatie in de klas/school, (vak-)literatuur Observeren -> wat verandert er in de klas/school Interviewen en logboek bijhouden -> hoe ervaren betrokkenen de oplossing Toetsen -> Zijn resultaten na implementatie beter

Hoe duurzaam verankeren in de school? Relevantie van onderwerpkeuze Structurele rapportage: bulletin, scholing Meerdere dataverzamelingsmethoden: Triangulatie Delphi methode: Expert panel Kies een kritisch “publiek”: De leerling als databron De school als community

Basiscriteria onderzoek in de praktijk Systematiek -> de hele onderzoekscyclus doorlopen Relevantie -> verankerd in school, relevant voor jezelf Begrip -> het verantwoorden van gemaakte keuzes Nauwkeurig -> Heldere verslaglegging Wetenschappelijk? Publiceren?