Hoofdstuk 14 Macro-economische grootheden Definities / Berekening / Meting …. 14.1 De nationale rekeningen 14.2 Prijsindices 14.3 Werkgelegenheid 14.4 Betalingsbalans Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

14.1 De nationale rekeningen = nationale boekhouding BBP / BNP drie benaderingen. Beschouwingen: Reëel vs nominaal , groeivoeten, welvaart Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

A. Algemeen ivm BBP/BNP Definitie (algemeen) BBP Aggregatieprobleem: hoe samentellen ? markwaarde Specifieke definitie BBP “finale” goederen en diensten BNP Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

BNP=BBP+netto-factorinkomens PLUS Factorinkomen - ontvangen we uit het buitenland MIN Factoruitgaven – betalen we aan het buitenland Wanneer is BNP > BBP ? Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

A. Drie benaderingen BBP inkomens factordiensten Gezinnen Bedrijven Productie consumptiegoederen consumptiebestedingen Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

A. Drie benaderingen: A1 Productiebenadering : BTW (Bruto Toegevoegde Waarde) A2 Inkomensbenadering A3 Bestedingsbenadering Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

A1 BTW-productiebenadering Voorbeeld Landbouw (import 5€  25€) Molenaar ( 40€) Bakker ( 50€ = 45€ + 5€ export) Bruto Toegevoegde Waarde ? Toegevoegd / Bruto Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

A1 Figuur 14.1 Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

A2 Inkomensbenadering BBP - Indirecte belastingen(+ subsidies) = BBP tegen factorkosten, wordt verdeeld tussen Arbeid (bruto-loon) Kapitaal (exploitatieoverschot) - Afschrijvingen, intresten, winstbelasting = Netto Nationaal Inkomen (NNI) Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

A2 Inkomensbenadering NNI (loon, pacht, divident, intrestopbrengst, huur,…) - Inkomensbelasting +Transferten = Beschikbaar Inkomen Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

A2 Figuur 14.2 Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

A3 Bestedingsbenadering Productie  Inkomen  Bestedingen = (Bestedings)VRAAG vanwege Consumenten  Consumptie Producenten  Investeringen Overheid  Overheidsbestedingen Buitenland  Export Correctie: MIN Import Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

A3 Figuur 14.3 Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Tabel 14.1: Evolutie van het BBP in een fictieve economie B1 Nominaal en reëel BBP Tabel 14.1: Evolutie van het BBP in een fictieve economie   Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

BBP België (Tabel 14.2) in miljoen €   Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

B2 Groei - Tabel 14.3 Niveau (per capita) en groei BBP Absolute toename (kolom 3) Relatieve toename Groeivoet (kolom 4) Indexcijfer (kolom 5) Welk is het verschil ? Wanneer gelijk ? Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Tabel 14.3 Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

B3 Van BBP naar Welvaart Aanpassingen En dan nog …. Per capita Constante prijzen Koopkrachtpariteiten En dan nog …. verdeling / milieu / vrije tijd Aantal zaken niet gewaardeerd Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Consumptieprijsindex BBP-deflator 14.2 Prijsindices Consumptieprijsindex BBP-deflator Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Waarom, welk belang ? Welvaart = (wijziging) hoeveelheden reëel Realiteit = nominale cijfers dwz gewaardeerd tegen (doorheen de tijd veranderende) prijzen. Prijsveranderingen moeten we elimineren Dus nominale in reële gegevens om te zetten Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Hoe ? Per product of voor groep producten een gewogen gemiddelde Meestal Steekproefgewijze Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

A Consumptieprijsindex CPI Gebruik van gezinsbudgetenquête Discussie aanpassing lonen    »gezondheidsindex«  Beperkingen Vertraagde aanpassingen  CPI overschat Kwaliteitswijzigingen Actualiteit 1 januari 06: nieuwe « korf » Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

B BBP-deflator BBP-deflator is Paasche – index = gewicht gebaseerd op lopend jaar CPI was Laspeyres – index = gewicht gebaseerd op korf van basisjaar Zie tabel 14.4 Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Definities en begrippen Werklozen tellen Enkele gegevens 14.3 Werkgelegenheid Definities en begrippen Werklozen tellen Enkele gegevens Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Belang werk(gelegenheid) Macro – maatschappelijk Onderbenutting « productiecapaciteit » Inkomensverdeling Micro – individueel of gezin Gezinsinkomen Persoonlijk « welbehagen » Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Definities BAL = BV + NA BV = werkend + werkloos Wie is werkloos ? Werkloosheidsgraad Participatiegraad Werkgelegenheidsgraad Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Telling werklozen : twee methodes Administratief (RVA) (VDAB) NWW = UVW + andere Bevraging (NIS – Eurostat) SEB of arbeidskrachtentelling Voor- nadelen Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Enkele gegevens bekijken Tabel 14.5:Werkloosheidsgraad en Participatiegraad Tabel14.6: Werkloosheidsduur ! Dynamisch bekijken « val » versus « trampoline » Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Tabel 14.5 Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Tabel 14.6 Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

14.4 De betalingsbalans Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Betalingsbalans Betalingsbalans = lopende rekening + kapitaalrekening Handelsbalans (goederen en diensten) Inkomen en Transfers Kapitaalrekening Economisch : handelsbalans en FDI Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Deviezen (=vreemde valuta) Ontvangst + Uitgave - Goederen en diensten Uitvoer Invoer Inkomen en Transfers Ontvangen Toekennen Kapitaal Eigen valuta Ontvangst + Uitgave - Deviezenreserves Daalt Stijgt Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Betalingsbalans Lopende rekening en kapitaalrekening Ontvangst deviezen = + Deviezenreserve (« tegenboeking ») Reserve deviezen stijgt = - = uitgave van de eigen munt Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14

Oefeningen HK 14: 1 / 2 / 3 / 4 Luc Van Ootegem Hoofdstuk 14