Presentatietitel: aanpassen via Beeld, Koptekst en voettekst VOORLICHTING B2 VERDIEPINGSVAKKEN 14 maart 2013 4-4-2017 Presentatietitel: aanpassen via Beeld, Koptekst en voettekst 1

B2 Verdiepingsvakken Verdiepingsvak: vrije keuze uit 2 van de 5 vakken Geen voorkenniseis voor Master 4-4-2017

B2 Verdiepingsvakken Verdieping Human Factors (HFM) – Matthijs Noordzij Leren bij kinderen en adolescenten (ILO) – Hannie Gijlers Psychologie, technologie en veiligheid (CRV) – Peter de Vries Narratieve psychologie (GG) – Annemarie Lohuis Onbewuste processen en gezondheidsgedrag (GP) – Marcel Pieterse 4-4-2017

VERDIEPING HUMAN FACTORS EEN KORTE TOELICHTING

SAMENGEVAT De belangrijkste doelstelling van dit vak is dat er inzicht ontstaat in hoe cognitieve kennis een bijdrage kan leveren aan het oplossen van problemen.

BOEK

EVALUATIE VORIG JAAR? In totaal hebben 46 studenten de vragenlijst ingevuld, die het vak gemiddeld het cijfer 7,9 hebben gegeven. Opvallende antwoorden op de open vragen/ vanuit jullie jaarvertegenwoordiging Sterke punten: Leuke colleges + goede opdrachten Verbeterpunten: keuze artikelen

OPDRACHT? 2 Opdrachten: schrijf 2 onderzoeksvoorstellen (individueel), de EBCE Grant (cijfer/ “winnaars”) EBCE Grant: Evidence Based Cognitive Engineering Grant Korte onderzoeksvoorstellen (duidelijke bovenlimiet), waarbij de 3 beste winnen (“onderzoeksfunding krijgen”):

EBCE?? LEERDOEL3. individueel een onderzoeksvoorstel schrijven volgens de EBCE (Evidence Based Cognitive Engineering) methode, waarbij zij - Op toegankelijke wijze een praktisch probleem beschrijven waarbij ze duidelijk de cognitieve elementen identificeren. - een oplossing voorstellen vanuit de cognitieve / human factors literatuur (minimaal 3 artikelen). - een implementatieplan (hoe, waar, wat, wie) beschrijven om deze oplossing in de praktijk te realiseren. - een valide evaluatieplan beschrijven welke een pre-post test constructie gebruikt.

VOORSTEL TYPISCH 2-3 PAGINA’S (alleen maxima opgegeven) Samenvatting (max. 1100 tekens)  Probleem beschrijving (max. 2200 tekens) Voorgestelde oplossing vanuit de literatuur (max. 2200 tekens)  Implementatieplan (max. 2200 tekens) Evaluatieplan (max. 2200 tekens) 

COLLEGES/ ONDERWERPEN Matthijs (Introductie, Hoofdstuk1 & 2 boek, Wat is een Expert?, artikel Ericsson, uitleg opdrachten) Jan Maarten Schraagen, ((Beyond) Human Error, Hoofdstuk 6 & 8, Artikel Gary Klein). Willem Verwey (Traffic Psychology), Hoofdstuk 3 + 2 artikelen Matthijs, emoties meten (fysiologisch) + Leugendetectie, 2 artikelen

COLLEGES Matthijs, Mens Machine interactie (Robots!), 1 artikel Frank van der Velde: Intelligente systemen, hoofdstuk 5 + 2 artikelen Martin Schmettow, Human Computer Interaction 1 artikel.

BEOORDELING Open vragen tentamen (7 VRAGEN) (50%): ongeveer 7 Boekhoofdstukken + ongeveer 11 wetenschappelijke artikelen Twee Opdrachten (50%) Zowel de opdrachten als het tentamen hoger dan een 5,5 = geslaagd

Vragen? Matthijs Noordzij (m.l.noordzij@utwente.nl, Cubicus C241)

Leren bij kinderen en adolescenten Tessa Eysink & Hannie Gijlers

Onderwerpen Perceptie Taalontwikkeling Lezen en schrijven Rekenen Conceptuele ontwikkeling Geheugen Wetenschappelijk redeneren Hoogbegaafdheid 4-4-2017

Leren bij kinderen en adolescenten Voorbeeld: Leren schrijven https://www.youtube.com/watch?v=aLx16f0FF_Y 4-4-2017

Voorbeeld Leren schrijven Tekenen en krabbelen 4-4-2017

Voorbeeld Leren schrijven Verzonnen letters Random letters Begin en eind letters 4-4-2017

Voorbeeld Leren schrijven Formele instructie 4-4-2017

Schrijf instructie Digitaal? http://www.jufinabox.com/

Voorbeeld Leren schrijven 4-4-2017

VOORBEELD Leren schrijven Uitleggen Overtuigend Wat wil je dat ze eraan doen Wat is je probleem

Organisatie werkvormen Hoorcolleges Gastcollege 4-4-2017

Toetsing Tentamen met 10 open vragen Geen aanwezigheidsverplichting Collegestof is onderdeel van de tentamenstof. 4-4-2017

Stof Boek Children’s thinking Collegestof en stof gastcollege Siegler, R.S. & Wagner Alibali, M. Fourth edition Collegestof en stof gastcollege 4-4-2017

Vragen? a.h.gijlers@utwente.nl Leren bij Kinderen en Adolescenten Vragen? a.h.gijlers@utwente.nl 4-4-2017

Psychologie, Technologie, en Veiligheid (PT&V) Peter de Vries Psychologie van Conflict, Risico, & Veiligheid p.w.devries@utwente.nl Gedragsbeïnvloedende techniek en “gewenst gedrag” Dat techniek ons denken en doen beïnvloedt behoeft wellicht weinig toelichting. Maar welke psychologische mechanismes kunnen verklaren hoe dit gebeurt, in positieve en negatieve zin? En hoe kunnen we dit benutten om cognitie en gedrag in gewenste richting te sturen (zoals gezonder leven, minder energie verbruiken, en veiligheid verbeteren)? Een en ander zal worden toegelicht met onderzoek van mezelf en anderen (GW en elders). 4-4-2017 Presentatietitel: aanpassen via Beeld, Koptekst en voettekst 28 IBR - Institute for Behavioral Research

Psychologie, Technologie, en Veiligheid “High Tech, Human Touch”  technologie en gedrag kunnen niet los van elkaar worden gezien Succes van nieuwe technologie hangt af van gebruik; bv. Rebound effect! Introductie van technologie heeft vaak onvoorziene effecten op attitudes en gedrag (bv. Mobiele telefonie, Automatische verlichting, Rebound effect) – maar vooral voor wie met een technische bril kijkt! Eenzijdige blik “irrationele” burger (bijv. in omgaan met risico’s) “onvoorspelbaar gedrag” “paniek” “rebound effect”. (cf. Hertrich). The rebound effect causes people to use more resources as a result of the introduction of a more energy efficient technology (Berkhoput, Muskens, & Veldhuijsen, 2000; Hertwich, E. G., 2005). The effect takes place Oon a micro-level (e.g. the individual or household), for example when money saved by technological interventions is often spent on other energy-consuming activities. A classic example of the rebound effect is the large incease in home lighting due to the introduction of the energy saving light bulb. ; similarly, A similar effect can occur when technology may changes the way products are used. For example, a new, energy-efficient car may make it harder for people to resist using it for short distances; likewise, economic water boilers may cause people to take longer showers. On a macro-level, a surplus of energy causes a reduction in cost price, which in turn undermines motivation to reduce household energy use (e.g. Van Raaij & Verhallen, 1980). IBR - Institute for Behavioral Research

Psychologie, Technologie, en Veiligheid Begrijpen van effecten van technologie op mensen/veiligheid Wat veroorzaakt onveilig gedrag of perceptie van onveiligheid? Hoe kan technologie hierbij helpen? Voorbeelden: Social engineering door hackers Effecten van camera’s op prosociaal gedrag Crowd control, Afwijkend gedrag, en Leiderschapsdetectie Gebruik van omgevingskenmerken om reizigersgedrag efficiënter te maken … “rebound effect”. (cf. Hertrich). The rebound effect causes people to use more resources as a result of the introduction of a more energy efficient technology (Berkhoput, Muskens, & Veldhuijsen, 2000; Hertwich, E. G., 2005). The effect takes place Oon a micro-level (e.g. the individual or household), for example when money saved by technological interventions is often spent on other energy-consuming activities. A classic example of the rebound effect is the large incease in home lighting due to the introduction of the energy saving light bulb. ; similarly, A similar effect can occur when technology may changes the way products are used. For example, a new, energy-efficient car may make it harder for people to resist using it for short distances; likewise, economic water boilers may cause people to take longer showers. On a macro-level, a surplus of energy causes a reduction in cost price, which in turn undermines motivation to reduce household energy use (e.g. Van Raaij & Verhallen, 1980). IBR - Institute for Behavioral Research

Hierin zijn we geïnteresseerd! Inhoud PT&V Psychologie Normactivatie, social identity, zelfcontrole, bewuste en onbewuste processen, … Technologie Camerasystemen, dynamische verlichting, “detectie en gedragsinterpretatie”, sociale media, … Veiligheid Prosociaal gedrag, perceptie van veiligheid en risisco, hostile intent, agressie, … “rebound effect”. (cf. Hertrich). The rebound effect causes people to use more resources as a result of the introduction of a more energy efficient technology (Berkhoput, Muskens, & Veldhuijsen, 2000; Hertwich, E. G., 2005). The effect takes place Oon a micro-level (e.g. the individual or household), for example when money saved by technological interventions is often spent on other energy-consuming activities. A classic example of the rebound effect is the large incease in home lighting due to the introduction of the energy saving light bulb. ; similarly, A similar effect can occur when technology may changes the way products are used. For example, a new, energy-efficient car may make it harder for people to resist using it for short distances; likewise, economic water boilers may cause people to take longer showers. On a macro-level, a surplus of energy causes a reduction in cost price, which in turn undermines motivation to reduce household energy use (e.g. Van Raaij & Verhallen, 1980). Hierin zijn we geïnteresseerd! IBR - Institute for Behavioral Research

Opzet PT&V Vorm: Literatuur: Beoordeling: Hoorcolleges 2 opdrachten; gekoppeld aan werkcollege en gastcollege Korte opdrachten die voorafgaand aan ieder college uitgewerkt en gepresenteerd worden Verplichte aanwezigheid! Literatuur: Geen boek of reader, maar losse artikelen (4 à 5 per college) - Zelf downloaden! Beoordeling: Tentamen; MC & open vragen Eindcijfer bestaat uit cijfers opdrachten en tentamen Vak is afgerond als beiden voldoende zijn en aan aanwezigheidsplicht is voldaan! “rebound effect”. (cf. Hertrich). The rebound effect causes people to use more resources as a result of the introduction of a more energy efficient technology (Berkhoput, Muskens, & Veldhuijsen, 2000; Hertwich, E. G., 2005). The effect takes place Oon a micro-level (e.g. the individual or household), for example when money saved by technological interventions is often spent on other energy-consuming activities. A classic example of the rebound effect is the large incease in home lighting due to the introduction of the energy saving light bulb. ; similarly, A similar effect can occur when technology may changes the way products are used. For example, a new, energy-efficient car may make it harder for people to resist using it for short distances; likewise, economic water boilers may cause people to take longer showers. On a macro-level, a surplus of energy causes a reduction in cost price, which in turn undermines motivation to reduce household energy use (e.g. Van Raaij & Verhallen, 1980). IBR - Institute for Behavioral Research

Vragen?

NARRATIEVE PSYCHOLOGIE Voorlichting keuzevakken BA2 2013 Docent: Anneke Sools geen theoretisch paper maar ervaringen uit de praktijk

Doelstellingen cursus De theoretische uitgangspunten, onderzoeksmethoden, therapeutische en preventieve toepassingen van de narratieve psychologie uit te leggen; Kritisch te reflecteren op dominante vertogen in wetenschap en gezondheidszorg en hoe die doorwerken in alledaagse en therapeutische gesprekken; Narratieve interviews te houden en meer algemeen de principes van narratieve zorg toepassen in een groepssetting; Te reflecteren op de psychologische werking van narratieve interventies; Narratieve interviews, alledaagse gesprekken en brieven vanuit de toekomst op een systematische manier te analyseren Narrative imagination (Randall & McKim, 2004) Expectation and anticipation (Melges, 1982) Production/creation (Lombardo, 2006, 2007) Narrative as gift of the future (Squire, forthcoming) What if storying (Sools, forthcoming) 35 35 35

Verschillend gebruik verhalen in geestelijke gezondheidszorg All therapies are narrative therapies. Whatever you are doing, or think you are doing, as therapist or client can be understood in terms of telling and re-telling stories. Yet, there is no one way of doing this. (McLeod, 1997) Narrative imagination (Randall & McKim, 2004) Expectation and anticipation (Melges, 1982) Production/creation (Lombardo, 2006, 2007) Narrative as gift of the future (Squire, forthcoming) What if storying (Sools, forthcoming) 36 36 36

Narratieve competentie Kennis, vaardigheden, attitude om professioneel te leren werken met verhalen ter bevordering van de geestelijke gezondheid Narrative imagination (Randall & McKim, 2004) Expectation and anticipation (Melges, 1982) Production/creation (Lombardo, 2006, 2007) Narrative as gift of the future (Squire, forthcoming) What if storying (Sools, forthcoming) 37 37 37

Opzet cursus 8 hoorcolleges (met gastdocenten uit de ouderenzorg en traumazorg) 4 werkcolleges (verplichte aanwezigheid & huiswerk) Werkwijze werkgroepen: narratieve zorg principes Afronding: 4 deelopdrachten Narrative imagination (Randall & McKim, 2004) Expectation and anticipation (Melges, 1982) Production/creation (Lombardo, 2006, 2007) Narrative as gift of the future (Squire, forthcoming) What if storying (Sools, forthcoming) 38 38 38

Hoorcolleges 1. Inleiding narratieve psychologie 2. Betekenisverlening, identiteit en actorschap 3. Narratieve toekomstverbeelding, geestelijke gezondheid & zingeving 4. Narratieve identiteit in samenleving en wetenschap 5. Responsiecollege & inzage opdracht 1 6. Relationele Identiteit & kleine verhalen 7. Narratieve (Exposure) Therapie 8. Integratie & evaluatie Narrative imagination (Randall & McKim, 2004) Expectation and anticipation (Melges, 1982) Production/creation (Lombardo, 2006, 2007) Narrative as gift of the future (Squire, forthcoming) What if storying (Sools, forthcoming) 39 39 39

Werkcolleges Narratief interviewen Verhaallijnanalyse actorschap Narratieve toekomstverbeeldingsworkshop Kleine verhalen & relationele identiteit Narrative imagination (Randall & McKim, 2004) Expectation and anticipation (Melges, 1982) Production/creation (Lombardo, 2006, 2007) Narrative as gift of the future (Squire, forthcoming) What if storying (Sools, forthcoming) 40 40 40

Opdrachten Verhaallijnanalyse van ‘mijn verhaal van hoe ik psycholoog-in-opleiding ben geworden’ 2. Verhaallijnanalyse van brief vanuit de toekomst 3. Narratieve analyse relationele identiteit van een klein verhaal 4. Reflectie: vergelijking van de drie opdrachten (inhoud, methode, identiteit) Narrative imagination (Randall & McKim, 2004) Expectation and anticipation (Melges, 1982) Production/creation (Lombardo, 2006, 2007) Narrative as gift of the future (Squire, forthcoming) What if storying (Sools, forthcoming) 41 41 41

Thank you for your attention Thank you for your attention! Contact details: University of Twente, The Netherlands Department of Psychology, Health, and Technology a.m.sools@utwente.nl

Onbewuste Processen en Gezondheidsgedrag Marcel Pieterse

Donkere materie? 4-4-2017 44

Bewuste controle: self-regulation theory 4-4-2017 45

Bewustzijn en Vrije wil 4-4-2017 46

Habits 4-4-2017 47

Omgevingsinvloeden: Healing Environments Ambient features Routing Spatial /architectural 4-4-2017 48

Het meten van onbewuste processen: doe het zelf! 4-4-2017 49