Marktkansen voor energieleverende gebouwen Kees Stap Managing director Energy in the Built Environment Ecofys International BV Mei 2008

Econcern BV Evelop Ecostream Ecoventures Ecofys The sustainable energy solutions provider Evelop The sustainable energy project developer Ecostream system supplier Ecoventures The sustainable energy innovation entrepreneur Ecofys knowledge and innovation company

Energiegebruik Gebouwde omgeving verantwoordelijk voor 35% van de CO2 uitstoot in Nederland

Noodzaak duurzame energievoorziening Beperkte voorraad Prijsverhoging op LT Leveringszekerheid Politieke aandacht Klimaatverandering Onomkeerbaar

De duurzame energie keten

Mogelijke maatregelen Minimal Demand Usage Renewable Energy Efficiency Fossil Fuel Optimal Infrastructure Mogelijke maatregelen Ventilatie en Koeling Hoge thermische massa Natuurlijke ventilatie (mixed mode) Nachtkoeling Aquifer HT-afgiftesysteem Verwarming Isolatie Beglazing Kierdichting Warmteterugwinning LT-afgifte systeem Zonneboiler Verlichting Daglichtregeling Bewegingsdetectie Efficiente systemen Elektriciteit PV-cellen Urban turbines WKK Bio-olie Biomassa H2-brandstofcellen

Energieleverende gebouwen Energievraag Fossiel primair Duurzaam GJ/jaar Referentie Normale e-vraag Geen duurzame energie Zuinig/efficient Lage energievraag Kleinschalig duurzame energie Nul-energie Minimale vraag Volledig duurzame energie Energieleverend Minimale vraag Overvloed duurzame energie

Realistische ambitie Aanpak Ambitie niveau Markt Voorlopers Best Practice Demonstratie Experiment Ambitie niveau Laag Markt Middel Voorlopers Hoog

Stakeholders (vb kantoorgebouw) ontwikkeling bouw gebruik Ontwikkelaar Architect Constructeur Installatie-adviseur Makelaar Aannemer Installateur Belegger/eigenaar Financierder Gebruiker/huurder

Totale kosten/baten (life cycle) ontwikkeling bouw gebruik Vastgoedwaarde Financiering Ontwikkelkosten Bouwkosten Huurkosten Energiekosten

Energiemaatregelen en initiele investeringen Kostenreductie door Energie-eis vroeg opnemen in PvE Integraal ontwerpen Passieve oplossingen in gebouw Beperken van additionele investeringen Energiezuinige en flexibele installatie-oplossingen Duurzame energieproductie integreren in gebouwelementen Gebouwbeheer en outsourcing Subsidies en fiscale maatregelen

“Window of Opportunity” Potentieel voor duurzaamheid en kostenreductie Wijzigingskosten Weerstandskosten

Gebruikerskosten Huur Energiekosten Compensatie voor additionele investeringen in gebouw Vergelijking met andere gebouwen (locatie) Onderdeel van totale lasten (energie, onderhoud) Rol makelaar Energiekosten Lager dan referentiekosten. Bij veel energielevering zelfs nul of een financiele opbrengst Juiste vergelijking met refererentie, e-prijsstijgingen Totaal (huur+energie) vergelijken met referentiesituatie

Vastgoedwaarde en financiering Belegger Interesse in innovatieve financieringsconcepten Bruto aanvangsrendement (BAR) is leidend, niet de investering Risico mijdend Afhankelijk van kwaliteit locatie, gebouw en huurder Kennis over energieleverende gebouwen, exploitatiekosten Evt outsourcing Innovatieve financiering en waardering van vastgoed MVO/groene financiering Verhoging restwaarde (toekomstige wetgeving, certificering, huurderswensen) beleggersportefeuille (duurzaam aandeel in portefeuille, publiciteit) Certificering (LEED, BREEAM)

Marktkansen Nieuwe aanbestedingsvormen Nieuwe energiediensten ideaal instrument voor ontwikkelen van energieleverende gebouwen DBFMO: Design, Build, Finance, Maintain and Operate PFI, PPS Nieuwe energiediensten ESCO’s

University Hertfordshire UK 1600 studentenwoningen en sportfaciliteiten PFI contract 60% energiebesparing door state of the art maatregelen £ 3,8m kostenbesparing

Palmtorens Nieuwegein Kantoor, beleggingsobject Integraal ontwerpteam Landmark, Nul-CO2 Zonnecel-gevel Windturbines op dak Zonneboiler voor warmwater Bio-olie WK Aquifer en WP voor koeling

Marktkansen voor energieleverende gebouwen WWW.Ecofys.com WWW.Econcern.com