Inleiding Opzet studie: Belang studie : Nagaan welke factoren een impact hebben op de ervaren zorgbelasting van mantelzorgers in Vlaanderen Belang studie : Inbreng mantelzorgers is onmisbaar maar het verlenen van mantelzorg houdt ook risico’s in voor het welbevinden van de mantelzorgers Belangrijk om effecten na te gaan want mantelzorg zal in de toekomst nog toenemen. Inzicht in de determinerende factoren is onontbeerlijk voor het ontwikkelen en evalueren van initiatieven ter ondersteuning van de mantelzorg

Overzicht Theorie Doelstelling artikel Data voor onderzoek Variabelen en methode Resultaten Besluit Uitdagingen voor de toekomst bibliografie

Theorie stress-appraisal theorie Onderzoek gebaseerd op 2 theorieën Yates, Tennstedt en Chang 4 componenten oefenen samen een invloed uit op het psychologische welbevinden van de mantelzorger Stress-theoretisch perspectief Zorgnood = ervaren als stressvolle gebeurtenis + Subjectieve inbreng

Stress-appraisal theorie 4 componenten Primaire stressoren: aard en omvang van de zorgnoden leiden tot een primaire beoordeling hoeveel zorg nodig is en de geleverde zorg is afhankelijk van de inschatting van de mantelzorger Secundaire beoordeling: perceptie van overbelast te zijn Mediërende factoren: effect van 1 en 2 wijzigen Interne(aanwezigheid emotionele steun, gevoel van controle…) Externe (gebruik van formele zorg) Ervaren belasting: impact psychologisch welbevinden Niet opgenomen in de theorie van Yates, Tennstedt en Chang maar wel in studie Achtergrond- en contextfactoren Andere activiteiten of rollen die de mantelzorger opneemt

Doelstelling artikel Artikel gaat impact van 4 factoren na Primaire beoordeling Verwachting: hogere intensiteit verleende zorg gaat samen met hogere belasting Bronnen Verwachting: interne en externe bronnen zullen belasting milderen Combineren van rollen door mantelzorger Geen hypothese door verschillende resultaten Context- en achtergrondfactoren Geslacht en sociale relatie

Data voor onderzoek Postenquête “mantelzorg in Vlaanderen” (2003) 4000 mensen Geregistreerd als mantelzorger van een zwaar zorgbehoevende persoon Tussen 25-79 jaar oud Bieden minsten 3x per week hulp Nettorespons = 2735 = respresentatieve steekproef

Variabelen en methode Afhankelijke variabele ervaren zorgbelasting: gemeten a.d.h.v. 8 items (zie tabel) hogere score duidt op een hogere zorgbelasting Gemiddelde (standaardafwijking) Ik vind het emotioneel belastend 3,45 (1,40) Ik vind het fysiek belastend 3,26 (1,45) Ik heb hierdoor te weinig tijd voor mezelf 2,82 (1,43) Mijn sociaal leven lijdt eronder 2,78 (1,47) Mijn gezinsleven lijdt eronder 2,58 (1,37) Mijn gezondheid lijdt eronder 2,39 (1,41) Ik vind het financieel belastend 2,38 (1,46) Ik ben erdoor uitgeblust 2,20 (1,32) Schaal zorgbelasting (N=2368) 2,75 (1,08)

Variabelen en methode Onafhankelijke variabele Achtergrond- en contextvariabelen Geslacht,leeftijd,sociale relatie, al dan niet samenwonen Primaire beoordeling of intensiteitvariabelen Gemeten in uren die men besteedt aan de zorg, duur van de zorg en type zorg Bronnen Interne: relatie met zorgbehoevende, diploma hoger onderwijs, wederkerigheid Externe: hulp die men ontvangt van anderen Concurrerende rollen Tewerkstelling, aanwezigheid kinderen, verlenen mantelzorg aan meer dan 1 zorgbehoevende persoon

Resultaten Achtergrondvariabelen significant gerelateerd aan ervaren zorgbelasting Intensiviteitvariabelen significant gerelateerd aan een hoger niveau van belasting Bronnen gemengd beeld: Interne bronnen: Aanwezigheid verschillende types interne bronnen gerelateerd aan lagere belasting Ondervinden hoge mate van wederkerigheid in zorgrelatie Externe bronnen: aanwezigheid hulp andere mantelzorgers negatief verband, hulp van professionelen maakt geen verschil Concurrerende rollen Voltijds werkenden rapporteren lagere belasting , net als wie samenwoont met kinderen

Resultaten Multivariate analyse achtergrondfactoren: positieve band tussen leeftijd en belasting valt weg na controle van andere achtergrondfactoren Intensiviteit: na controle intensiviteit van de verleende zorg wordt het effect van achtergrondfactoren gereduceerd Bronnen: kwaliteit van de relatie oefent sterke impact uit Hogere opleiding en hulp ontvangen van professionele hulpverleners niet langer gerelateerd aan lagere zorgbelasting Andere rollen:uitoefening van werk geen verband meer met belasting Overbelasting of positieve gevolgen van combineren van rollen?

Besluit Uit de resultaten blijkt dat de sterkste effecten op de zorgbelasting uitgaan van de intensiteit van de verleende zorg 2 theorieën Slijtagehypothese aanpassinghypothese Analyse bevestigd slijtagehypothese de kwaliteit van de relatie met de zorgbehoevende persoon Gemotiveerd door liefde en affectie: zorgbelasting minderen Zorg voor meerdere zorgbehoevende personen : hogere belasting het geslacht van de mantelzorger Context en de achtergrondfactoren hebben belangrijke impact op mate van belasting: vrouwen andere copingstijl? de aard van de sociale band met de zorgbehoevende persoon partner en kind meer belastend

moeilijker te voorspellen dan ervaren zorgbelasting Besluit Bijkomend: Externe bronnen = geen verlagend effect : pas inroepen indien te laat Belangrijk om de aard van rollen in rekening te brengen Aard van gezondheidsproblemen en probleemgedrag kunnen ook rol spelen MAAR in enquête te weinig info Onderbelicht: positieve gevolgen moeilijker te voorspellen dan ervaren zorgbelasting

Uitdagingen voor toekomst Draag ook zorg voor de mantelzorger! Aandacht voor relatie tussen mantelzorger & zorgbehoevende Mantelzorg = keuze ! Voldoende alternatieven zijn Vermijden overbelasting! Tijdig ingrijpen Georganiseerde beroepsmatige hulp! Aanvullend op de mantelzorg

Bibliografie BENEDICTE DE KOKER en THERESE JACOBS. Hoe zwaar weegt de mantel? Determinanten van de ervaren zorgbelasting bij Vlaamse mantelzorgers. Tijdschrift voor sociologie, jg. 29, nr.2-3, p258-275,2008 Afbeelding http://www.penoactueel.nl/public/image/sca led/3488-350x260.jpg (geraadpleegd op 21.12.2009)