Strategieën voor meer gelijke uitkomsten Sessie 5 Interactum

Strategieën voor meer... Gelijke kansen Randvoorwaarden Preventief Integraal Onderwijs zelf niet in vraag gesteld Gelijke behandeling Binnen onderwijs Oogpunt v.d. leerling Afbouw discriminaties Cruciale rol van communicatie Gelijke uitkomsten Gericht op (eind)resultaat Positieve discriminatie Combinatie van GK en GB remediërend © I. Nicaise

Wat zijn ‘meer gelijke uitkomsten’ liefst niet ? Sociale afkomst Schoolprestaties jongeren Ex post Ex ante © I. Nicaise

Wat zijn ‘meer gelijke uitkomsten’ liefst wel ? Sociale afkomst Schoolprestaties jongeren Ex post Ex ante © I. Nicaise

In termen van oriëntering... 1= Lager ond. 2= Lager BSO 3= Lager TSO 4= Lager ASO 5= Hoger BSO 6= Hoger TSO 7= Hoger ASO 8= Hogeschool 9= Universiteit © I. Nicaise Ex ante

In termen van oriëntering... 1= Lager ond. 2= Lager BSO 3= Lager TSO 4= Lager ASO 5= Hoger BSO 6= Hoger TSO 7= Hoger ASO 8= Hogeschool 9= Universiteit © I. Nicaise Ex post

Kenmerken / voorbeelden Kenmerken Gericht op (eind)resultaat Positieve discriminatie Combinatie van GK en GB Eerder remediërend Voorbeelden Onderwijsvoorrang Differentiatie / leerhulp Alternatieve curricula / tweedekansscholen Voorkoming ongekwalificeerde uitstroom © I. Nicaise

Differentiatie © I. Nicaise

Differentiatie Typologie Differentiatie van aanbod Bv. verschillende curricula Niveauklassen / -groepen Differentiatie van leertijd (beheersingsleren) Bv. taakklas, huiswerkklas, modularisering Differentiatie van inputs Bv. taakleerkracht Flexibele klasorganisatie Bv. Hoekenwerk, ervaringsgericht onderwijs © I. Nicaise

Differentiatie......kan soms averechts werken ! Streaming (= naar curriculum of ‘niveauklassen’) => segregatie (cf. Belgisch watervalsysteem) Pull-out programma’s => remediëring ten koste van klassikale leertijd Leerlinggestuurd leren (individueel en in niveaugroepjes) => betere socio-emotionele ontwikkeling ten koste van cognitieve doelstellingen Oorzaken Lage verwachtingen t.a.v. zwakke leerlingen Minder gestructureerde leerprocessen Minder ordelijk klasklimaat Meer stress voor leerkrachten Stigmatisering van zwakke niveaugroepen © I. Nicaise

Differentiëren voor meer gelijke uitkomsten Een paar schoolvoorbeelden Accelerated schools Success for all Project leerhulp (Vlaanderen ) © I. Nicaise

Accelerated schools Doelstelling: achterstand inhalen ! Principes (cf. ‘krachtige leeromgeving’): Hoge verwachtingen Extra inputs, niet extra tijd Vakdoorbrekend, ervaringsgericht Vermijden van repetitieve ‘dril’ Beroep doen op hogere-orde vaardigheden (redeneren, analyseren, probl.-oplossing...) Nauwe samenwerking met ouders & lokale gemeenschap Effecten: Significante verhoging van toetsresultaten in 3e lj. Grootste toename bij middenmoot-leerlingen en bij zwakste scholen © I. Nicaise

Success for all ‘Schoolsucces is een recht voor elke leerling. De input mag daarom variëren per leerling’ Principes Klas staat centraal Individuele leertrajecten, met 2-maandelijkse evaluatie en onmiddellijke remediëring Klas, niveaugroepen, individuele tutoring Family support team Effecten 3 maanden ‘uitgespaard’ op einde 1e leerjaar; meer dan 1 jaar op einde BaO 25% zwakste lln maken grootste winst Zittenblijven quasi-nihil Verwijzingen naar BuO –50% © I. Nicaise

Project leerhulp Vlaanderen, leerlingen met ernstige leermoeilijkheden (6%) in 2e graad BaO (132 scholen) PMS-werkers: diagnose, handelingsplan, advies I.s.m. leerkracht, taakleerkracht en ouders Maximale remediëring binnen klas Significant betere resultaten dan taakklas, zittenblijven en verwijzing naar BuO © I. Nicaise

Differentiatie: Discussievragen Hoe wordt in uw school gedifferentieerd ? Wat zijn de effecten op leerlingniveau ?... © I. Nicaise

Preventie van ongekwalificeerde uitstroom © I. Nicaise

Ongekwalificeerde uitstroom in Vlaanderen Schoolverlaters zonder getuigschrift HSO in % van schoolverlaters SO 1998: 17% (  2e graad 6%) © I. Nicaise

Ongekwalificeerde uitstroom naar sociale afkomst ‘SES-voorspellers’: Tewerkst. vader Diploma ouders Thuistaal Vb. Jongere met werkloze vader, beide ouders LO en thuistaal ≠ nederlands, heeft 54% kans op OU © I. Nicaise

Ongekwalificeerde uitstroom: Huidige beleidslijnen Europa Eur. Richtsnoeren Werkgelegenheid: halvering OU tussen 2000 en 2010 Vlaanderen Versterking TSO-BSO (regionale technologische centra, uitbreiding stages – o.a. DBSO...) Betere afstemming onderwijs – beroepenwereld (bv. technologie in BaO en middenscholen) © I. Nicaise

Ongekwalificeerde uitstroom: Douterlungne e.a. 1.Definitie, registratie, knipperlichten (bv. OU-risico = 36% bij 14-jarige starters, 28% B-stroom) 2.Preventie en remediëring achterstand in BaO en 1e graad SO 3.Flexibele leerwegen binnen SO (bv. DBSO, deeltijdse vorming, modularisering, EVC) 4.Individuele trajectplannen en begeleiding 5.Leerlingenrechten (bv. recht op leerhulp) 6.Tweedekansaanbod in volwasseneneducatie 7.Financiële prikkels (bv. studietoelagen +18 j., combinatie uitkering-studietoelage in volwassenenonderwijs) © I. Nicaise

Ongekwalificeerde uitstroom: Discussievraag Wat doet uw school / kan uw school doen om bij te dragen tot de vooropgestelde doelstelling ?... © I. Nicaise

Onderwijsvoorrang = positieve discriminatie in betoelaging van scholen met een concentratie van ‘doelgroepleerlingen’ (Plowden Report, 1967) © I. Nicaise

Onderwijsvoorrang in Vlaanderen Onderwijsvoorrangsgebieden / SIF+ Onderwijsvoorrangsbeleid Zorgverbreding Experiment ‘Scholen met bijzondere noden’ GOK-decreet Meer nadruk op sociale achterstelling (preventief, zwakste draagvlak) Meer geïntegreerd ? Meer soepelheid in aanwending Grotere continuïteit © I. Nicaise

Onderwijsvoorrang Behoeftencriteria Territoriaal Kans tot meer geïntegreerd beleid (i.s.m. huisvesting, arbeidsvoorziening, volwasseneneducatie, welzijn...) Minder administratieve controle Lagere doelmatigheid in termen van doelgroep- bereik Leerlingniveau Minder ‘structurele’ aanpak Meer papierwerk Beter doelgroepbereik (tot 50%) © I. Nicaise

Onderwijsvoorrang Effectiviteit ? Algemeen (VS, Ierland, VK...): positief Nederland (PRIMA): Pas na 6 jaar merkbaar effect Te weinig middelen om Mattheuseffect tegen te gaan (zonder OVB zouden deze scholen zwakker presteren dan vgl-groep) Te weinig voorwaarden m.b.t. aanwending Meest effectieve scholen bieden veel structuur, hebben goed management, differentiëren meer (hoewel...), hebben meer ervaren leerkrachten © I. Nicaise

Onderwijsvoorrang Effectiviteit ? (vervolg) Vlaanderen - OVB Onzeker effect op taal en rekenen - kloof tussen allochtone en autochtone kinderen is in elk geval niet gedicht Ook binnen migrantenkinderen Mattheuseffect Ouderbetrokkenheid blijft onderontwikkeld Succesfactoren: externe coaching, dynamisch kernteam, transfer naar gans schoolteam © I. Nicaise

Onderwijsvoorrang Effectiviteit ? (vervolg) Vlaanderen – ZVB Scholen hebben de 5 actiedomeinen meer uitgebouwd (ICO / ouderbetrokkenheid ?) Meer nascholing, begeleiding, overleg Meer leerwinst in eerste graad Meer verwijzingen naar BuO Snellere detectie & diagnose, maar onvoldoende middelen / know-how voor preventie & remediëring Aanzuigeffect van ZVB ? Daling, gevolgd door stijging van schoolse vertraging Cf. supra ? Toegenomen prestatiedruk ? © I. Nicaise

Onderwijsvoorrang Discussievraag Wat zijn uw ervaringen na 10 jaar OVB-ZVB ?... © I. Nicaise

Onderwijsvoorrang Besluit: succesvoorwaarden vr GOK Op beleidsniveau: Voldoende middelen Doelgroepbereik Bewaking van aanwending (bestemming, niet aard uitgaven) Rigoureuze evaluatie Op schoolniveau: Eensgezinde visie van kernteam / schoolteam (=> projectdeel 2 !) Professionalisering leerkrachten Meer samenwerking met BuO i.f.v. preventie verwijzingen Meer investeren in ICO / ouderbetrokkenheid © I. Nicaise