Prof. dr. E. DIRIX Studiedag - Leuven 29 mei 2013 Doelstellingen en inspiratiebronnen van het nieuwe recht inzake roerende zekerheden Prof. dr. E. DIRIX Studiedag - Leuven 29 mei 2013

Huidige toestand Complexiteit van het huidige stelsel van roerende zekerheden Vereiste van de ‘buitenbezitstelling’ Problematiek van eigendom tot zekerheid Zekerheidstrust (art. 5 WFZ) Ouderwetse uitwinningsmethoden Wildgroei voorrechten

Achtergronden en doelstellingen Kredietcrisis Betekenis van zekerheden voor kredietverlening – Rechtseconomisch debat Totstandkoming van de hervorming en gevolgde werkwijze Doelstellingen: een efficiënter, goedkoper en voorspelbaar systeem, waarbij iedere activa tot zekerheid kan worden aangewend tot zekerheid voor om het even welke schuldvordering en zonder dat de pandgever het bezit verliest

Uitgangspunten hervorming Invoering van een doeltreffend, flexibel en voorspelbaar systeem Evenwicht schuldeiser/schuldenaar en derden Functionele benadering Eerherstel BW (bv. eigendomsvoorbehoud) Bijdrage tot harmonisering binnen Europa (actuele toestand, verschillende rechtsculturen, noodzaak tot harmonisering, oplossingen, European Security Instrument)

Functionele benadering Art. 9 UCC: eenheidsconcept security interest (“an interest in personal property or fixtures which secures payment or performance of any obligation” (§ 1-201 (b) 35). Vergelijk: financiering van aankoop roerend goed onder Belgische recht: Voorrecht (art. 20,5° Hyp.W.) Leasing Eigendomsvoorbehoud (art. 101 Faill.W.) Consignatie (zie nader: E. Dirix, “Functionele analyse van zekerheidsrechten”, in Vigilantibus Ius Scriptum, Brugge, 2007, p. 119-128)

Rechtsvergelijkende benadering UNCITRAL Legislative Guide on Secured Transactions (www.uncitral.org). USA: Art. 9 Uniform Commercial Code (UCC) Frankrijk: Boek IV Code civil, ‘Des sûretés’ (Ordonnance n° 2006-346 du 23 mars 2006 relative aux sûretés) Draft Common Frame of Reference (Boek IX) EBRD Model Law on Secured Transactions Duitsland (BGB) en Nederland (NBW)

Toepassingsgebied Elk roerend lichamelijk of onlichamelijk goed of geheel van goederen Handelszaak Landbouwexploitatie Tot zekerheid van om het even welke schuldvordering

Uitgesloten materies Zekerheden op schepen Intellectuele rechten: geen afbreuk aan bestaande regelingen Wet Financiële Zekerheden Insolventierecht Leasing Voorrechten (uitz. art. 20, 2°, 3° en 6° Hyp.W.; art. 20,12° Hyp.W en 1798 BW)

Basisconcepten Invoering van het bezitloos pandrecht (hoofdregel) Aard pandrecht: een preferentieel recht, maar meer dan een “voorrecht” (afschaffing art. 20,3° Hyp.W.) Maar met behoud van vuistpand (art. 39) Consensuele overeenkomst (art. 2) Tegenwerpelijk aan derden: registratie (principe), buitenbezitstelling (vuistpand), controle (schuldvorderingen) Opeenvolging van methodes van tegenwerpelijkheid

Uitwerking Voorwerp: elk goed of geheel van goederen; handelszaak, landbouwexploitatie (art. 7 en 8) Toekomstige goederen (art. 8) Tot zekerheid van elke bestaande of toekomstige (bepaalbare) vordering (art.10) Zekerheidstrust (art. 3) Zakelijke subrogatie (art. 9) Gebruik (“normale bedrijfsvoering”), verwerking, onroerendmaking, vermenging, beschikking (art.16 e.v.)

Pandregister ‘filing’-systeem Nationaal Pandregister (FOD Financiën) Registratie door pandhouder met schriftelijke kennisgeving aan pandgever (art. 29) Informatie (art. 30) Toegang (art. 34) Termijn: 10 jaar (hernieuwbaar) (art. 35) Prioriteitsregel (art. 57)

Uitwinning Principe: contractsvrijheid (uitz.: consument) Zorgvuldigheidsnorm: “uitwinning op een economisch verantwoorde wijze” (art. 47) Geen a priori rechterlijke tussenkomst (wel steeds mogelijkheid rechterlijke controle) Voorafgaande kennisgeving (10 dagen) Toe-eigening (art. 53) (vgl. art. 2078 BW)

Rangconflicten Anterioriteitsregel (registratie/bezit/controle) Superprioriteit (art. 58) Onbetaalde verkoper (purchase money priority) Retentor voor kosten tot behoud van de zaak (art. 20,4°Hyp.W.) Gerechtskosten (art. 17, 19, 1° en 21 Hyp.W.)

Diverse Eigendomsvoorbehoud (art. 69 - 72) In het BW (vgl. art. 101 Faill.W.) Geen registratie Functionele benadering (bv verrijkingsverbod) Pandrecht schuldvorderingen (art. 60) ‘Controle’ vgl. art. 2075, eerste lid, BW Bedingen van niet-overdraagbaarheid (art. 64) Inningsrecht (art. 67) Fiduciaire overdracht tot zekerheid (art. 62) Cass. 3 december 2010 (C.09.0459.N) Retentierecht geeft preferentieel recht (art. 76) Voorrechten