EX-PARTNERS Eerder onderzoek: ex-partners meest significante subgroep van stalkers Voorkomen: 1/2 van alle stalkingsgevallen voorheen romantische partners Ernst: groter risico op gewelddadig, persisterend en recurrent stalkingsgedrag ⇒ Huidig onderzoek In steekproeven van gescheiden mensen het voorkomen beschrijven én verklaren VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 2/16

TERMINOLOGIE Stalking Ongewenst gedrag 1. Een intentioneel patroon van herhaalde gedragingen 2. gericht tegen een specifieke persoon, 3. die ongewenst zijn én 4. resulteren in angst, onrust, stress of irritatie Ongewenst gedrag Unwanted pursuit behaviors “include activities that constitute ongoing and unwanted pursuit of a romantic relationship between individuals who are not currently involved in a consensual romantic relationship with each other” (Langhinrichsen-Rohling, Palarea, Cohen, & Rohling, 2000, p. 73) Obsessive relational intrusions: “the repeated and unwanted pursuit of intimacy through violation of physical and/or symbolic privacy” (Spitzberg & Cupach, 2007, p. 66) VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 3/16

TERMINOLOGIE Stalking versus ongewenst gedrag Differentiatie op grond van motief en impact Ondanks conceptuele verschillen, zelfde intrusieve gedragingen Van mild tot ernstig: bvb. ongewenste cadeaus, ongewenst telefoneren, informatie verzamelen over de ex, achtervolgen, bedreigingen uiten, fysiek of seksueel misbruiken,… ⇒ Huidig onderzoek Lijst gedragingen – daderrol ‘Ongewenst gedrag’ – dimensioneel VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 4/16

BESCHRIJVEND ONDERZOEK Steekproeven 1. Willekeurige steekproef gescheiden mensen (n = 194) 2. Substeekproef (n = 214), deel van representatieve steekproef scheidende mensen (n = +/- 1800) Prevalentie steekproef 1 64.8% minstens 1 ongewenst gedrag tgo ex M = 2.34 verschillende gedragingen (SD = 3.12) Prevalentie steekproef 2 36% minstens 1 ongewenst gedrag tgo ex M = 2.44 gedragingen (SD = 6.15) VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 5/16

PREVALENTIE STEEKPROEF 1 Vrienden van ex om informatie vragen over ex 38.3% Zonder toestemming ex contact opnemen met familie/vrienden van ex 26.6% Ongewenst telefoongesprek met ex 24.7% Negatieve info over ex verspreiden 23.8% Ongewenst persoonlijk gesprek met ex 22.7% Dreigen negatieve info over ex te verspreiden 12.6% Ex ongewenste sms’jes sturen of telefoon ophangen 12.0% Opdagen op plaatsen waar ex zou kunnen zijn 11.5% Moeite doen om ex ‘onverwacht’ tegen te komen 9.3% Ex onverwacht thuis bezoeken 8.7% Vage bedreigingen tegenover ex uiten 8.2% Ex ongewenste brieven/e-mails/ faxen/cadeaus sturen 6.6% Ex persoonlijk ongewenste dingen (bvb. geschenken) geven 5.6% PREVALENTIE STEEKPROEF 1

PREVALENTIE STEEKPROEF 1 Ex achtervolgen 5.5% Ex opwachten aan huis/school/werk 4.4% Ex onverwacht bezoeken op school/werk/publieke plaats 2.7% Voorwerpen van ex stelen 2.2% Ongewenst gesprek via internet chat box met ex 1.7% Ex fysieke letsels toebrengen Dreigen om belangrijke persoon of huisdier ex kwaad te doen/te doden 1.6% Dreigen om ex kwaad te doen/te doden 1.1% Ex bedreigen met een wapen Eigendom van ex (bvb. huis, auto) schade toebrengen Belangrijke persoon of huisdier ex letsel toebrengen 0.5% Ex ontvoeren of ongewild vasthouden Ex dwingen tot seksueel contact PREVALENTIE STEEKPROEF 1

PREVALENTIE STEEKPROEF 2 Ex benaderen of verrassen op publieke plaatsen 10.3% Ex-partner achtervolgen 9.3% Ongevraagd binnendringen in interacties van ex 8.9% Ongewenste liefdesboodschappen achterlaten 7.9% Overdreven uiten van liefde 7.5% Ex en zijn/haar gedrag controleren Opdringen bij vrienden/familie/collega’s van ex 7.0% Inbreuk op eigendom of bezittingen van ex 6.5% Stiekem persoonlijke informatie van ex verzamelen 6.1% Ex-partner in de gaten houden 5.6% Ex persoonlijk verbaal bedreigen 5.1% Ongewenste bedreigende boodschappen achterlaten Ex ongewenst in activiteiten betrekken In persoonlijke bezittingen of eigendom van ex binnendringen PREVALENTIE STEEKPROEF 2

PREVALENTIE STEEKPROEF 2 Dreigen zichzelf pijn te doen 4.7% Ongewenste geschenken achterlaten Persoonlijke ruimte van ex binnendringen 4.2% Ex fysiek in bedwang houden 3.7% Anderen waar ex om geeft bedreigen 3.3% Ex fysiek pijn doen 2.7% Bezig houden met gereglementeerde pesterijen 1.9% Ex fysiek bedreigen Waardevolle bezittingen van ex stelen of schaden 0.9% Op bedreigende manier op plaatsen opdagen 0.5% Ex dwingen tot seksueel contact Ex bedreigende voorwerpen sturen 0.0% Ex ontvoeren of fysiek gevangen houden Leven van ex in gevaar brengen PREVALENTIE STEEKPROEF 2

VERKLAREND ONDERZOEK Focus op individuele factoren Persoonlijkheidskenmerken Klinisch – Psychiatrisch Historisch – Forensisch Demografisch Echter…ongewenst gedrag vaak in de context van scheiding en intieme relaties ⇒ Scheidingskenmerken – steekproef 1 ⇒ Partnerrelatiekenmerken – steekproef 2 VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 10/16

SCHEIDINGSKENMERKEN Initiatorstatus Reden(en) van de scheiding Ik (51%) – ex-partner (37%) – beide (12%) Reden(en) van de scheiding Ontrouw (53.1%) Relationele redenen (45.7%): incompatibiliteit, communicatieproblemen, uit elkaar gegroeid, gebrek aan vertrouwen, ongelukkig in relatie, geen liefde Individuele redenen (35.4%): persoonlijkheidsproblemen, ziekte, seksuele oriëntatie, persoonlijke groei, gezinstaken niet vervullen, onrijp/onvolwassen Externe redenen (17.1%): interferentie van anderen, werkproblemen, financiële problemen Misbruik (17.1%): drank- of drugmisbruik, fysiek of mentaal misbruik VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 11/16

SCHEIDINGSKENMERKEN Locus of cause Ex-partner – relatie – externe factoren – ik Psychologische aanpassing aan de scheiding Algemeen Angst Depressie Specifiek Ex-partnerhechting Eenzaamheid-negativiteit VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 12/16

SCHEIDINGSKENMERKEN INITIATOR EX OORZAAK EX ↑ ONGEWENST ONTROUW GEDRAG MISBRUIK ANGST VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 13/16

RELATIEKENMERKEN Hechtingstheorie: volwassen hechtingsstijl Hechting bij kinderen: veilig, angstig, vermijdend Hechting bij volwassenen Angstige hechting: angst voor verlating Vermijdende hechting: emotionele afstand ⇒ Bepaald reactie op scheiding Model: specifieke relatiekenmerken Relatietevredenheid Kwaliteit relatiealternatieven ⇒ Betrokkenheid Mate van investeringen VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 14/16

RELATIEKENMERKEN ANGSTIGE HECHTING VERMIJDENDE ↑ ONGEWENST HECHTING (↓) GEDRAG RELATIE- TEVREDENHEID ↑↓ VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 15/16

CONLUSIES EN IMPLICATIES Ongewenst gedrag Vaak voorkomend, ‘normaal’ gedrag Onderrapportage - momentopname Belang van relatie- en scheidingskenmerken? Aanvulling op individuele risicofactoren In combinatie met individuele risicofactoren Vroeg in ontwikkelingstraject = vroegtijdig preventief werken Relatiekenmerken: primaire preventie vóór relatiebreuk Scheidingskenmerken: secundaire preventie tijdens/na relatiebreuk Alerte houding en evt. screening VAN LIEFDESRELATIE TOT EX-PARTNERSTALKING: RELATIE- EN SCHEIDINGSKENMERKEN ALS DETERMINANTEN OLIVIA DE SMET – Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – UGent 16/16