Onzekerheidsreductie  Maatschappelijke ontwikkelingen  Determinanten van problemen  Effecten van beleid  Uitvoerbaarheid O&B hbdo 2-1

Maatschappelijke ontwikkelingen  Longitudinaal onderzoek  Diverse andere bronnen (secundaire analyse)  Scenario-ontwikkeling  Toekomststudies  Veelal beschrijvend onderzoek O&B hbdo 2-2

Determinanten     Opsporen van oorzaken Door beleid beïnvloedbaar Probleem structureren  Exploratief of toetsend onderzoek O&B hbdo 2-3

Effecten van beleid      Beleid als causale factor Post hoc evaluatie  Ex ante evaluatie  Toetsend onderzoek  Problemen X Maatregelen O&B hbdo 2-4

Uitvoerbaarheid      Instrumenten in beleidsnetwerken Interactieonderzoek  Beleidstheorie  Speltheorie  Veelal beschrijvend onderzoek (case study) O&B hbdo 2-5

Vormen van evaluatie   Ex post evaluatie Toetsen van beleidseffecten Ex ante evaluatie Voorspellen en afwegen (on-)bedoelde effecten van beleidsalternatieven O&B hbdo 2-6

Een mix van methoden Per evaluatieonderdeel een methode ‘Mixing’ van kwalitatief, casestudy en quasi-experiment Modus operandi-methode Triangulatie of multi-methode O&B hbdo 2-7

Stelling Standaard evaluatieonderzoek voldoet niet, het combineert de nadelen van zowel ex ante als ex post evaluatie O&B hbdo 2-8

Vragen bij standaard evaluatieonderzoek  Wat is de beleidsinhoud?  Wat waren (bedoelde) effecten?  Welke zijn wel/niet bereikt  Wat zijn hiervoor de oorzaken (modus operandi)?  Welke aanbevelingen kunnen gedaan worden? O&B hbdo 2-9

Argumenten bij stelling  Voor- en nadelen beide vormen  Ideeën over evaluatieonderzoek  Overeenkomsten beide vormen O&B hbdo 2-10

Voor- en nadelen Ex ante Ex post voordelen Nadelen voor beleidskeuze na beleidskeuze weinig bedreigend bedreigend compromisvorming - nadelen voordelen giswerk geen giswerk alle effecten gevolg beleid rivaliserende verklaringen nadelen nadelen self fulfilling/denying geen neven- en termijneffecten geen veranderende voorkeuren veranderende doelen B&O 2-11 tijdstip te vroeg te laat voor besluit

Ideeën: klassieke benadering  Klassiek experimenteel model  Voornamelijk kwantitatief  Gericht op oorzaak en gevolg  Officiële doelen en instrumenten O&B hbdo 2-12

Ideeën: adviesbenadering  Gebruiksgericht  Kwalitatieve methoden (delphi, scenario, etc.)  Ook niet beleidsdoelen  Evaluator geeft oordeel O&B hbdo 2-13

Overeenkomsten      Discussie gaat over uitgebreidheid Kern in alle gevallen:  Bepaal nut van beleid  Op grond van criteria  Beleidskeuzen met optimaal nut O&B hbdo 2-14

Omvattend model Ex ante Ex post Standaard probleemanalyse beleidsalternatieven operationaliseren beoordelingscriteria simulatie; forecasting kwalitatieve argumentatie kengetallen; monitoring case-study (quasi-) experiment nutbepaling rivaliserende verklaringen wegen criteria effecten (alternatieven) afwegen alternatieven O&B hbdo 2-15

Probleemanalyse  Krachtenveldanalyse actoren perceptie belang middelen ‘nut’ probleem ervaren . probleem definiëren oplossing bepalen uitvoeren gevolgen ervaren O&B hbdo 2-16

Criteria en nut  Effectenoverzicht criteria rijstroken nieuwe weg snelweg 20 10 40 30 1,75 60 80 25 2 1,5 4 5 kosten reistijdwinst verlies natuur minder slacht. 40 60 25 30 1,5 1,75 5 10 O&B hbdo 2-17

Evaluatiemethoden ex ante methoden discrete methoden continue methoden monetair niet monetair kosten-baten overzichtstabellen kosten-effectiviteit multicriteria O&B hbdo 2-18