Taal en rekenen in het mbo Actuele ontwikkelingen Taal en rekenen in het mbo Kenniskring Orde & Veiligheid 14 mei 2009 Akke Vos

Zorgen over kwaliteit Doelen worden niet gehaald Onderwijsvormen sluiten niet of onvoldoende op elkaar aan Eerder verworven kennis, vaardigheden en competenties gaan weer verloren Goede leerlingen en studenten presteren relatief zwak

Actuele ontwikkelingen Taal- en rekenniveaus van leerlingen moeten in alle onderwijssectoren omhoog Referentieniveaus taal en rekenen: voor de gehele breedte van het onderwijs gezamenlijk aanpakken niveauverhoging en – onderhoud doorlopende leerlijnen

‘Commissie Meijerink’

Referentieniveaus Taal en Rekenen

Referentiekader & stelsel

Referentiekader : Raamwerken Niveauvergelijking Raamwerk Nederlands A1 A2 B1 B2 C1 C2 Refer.niv. taal & rekenen 1F 2F 3F 4F Raamwerk rekenen/wisk. X2 Y1 Zie voor taal: www.coordinatiepunt.nl/overzichten.html (taaleisen in dossiers) Zie voor rekenen: www.fi.uu.nl/mbo/kwalificatiedossiers (raamwerkniveaus in dossiers) www.fi.uu.nl/mbo/raamwerkrekenenwiskunde (inhouden achter niveaus) Ook te bereiken via website Steunpunt, onder [Kaders en regels]

Stand van zaken mei 2009 Najaar 2008: Veldraadplegingen PO/VO/MBO Breed draagvlak voor sectoroverstijgende invoering van de referentieniveaus in alle onderwijssectoren : verankering in augustus 2010 Zorgen over haalbaarheid voor zwakkere leerlingen 22 dec 2008: brief staatssecretaris naar mbo-instellingen aanpak tot 2010 aanpak vanaf 2010 Voorjaar 2009: aanpassing/uitwerking referentiekader Augustus 2010: opgenomen in wet- en regelgeving

Ondersteuning Financiële ondersteuning met vanaf 2010 impuls van 50 miljoen p.j. Uitvoeringsplan taal en rekenen (komt mei 2009) Vanaf voorjaar 2009 diagnostische toetsen beschikbaar (toetsing loopt van 13 april tot 18 mei) Vanaf januari 2009 Steunpunt taal en rekenen mbo

Diagnostische toetsen (1) Doel: Ondersteunen scholen bij niveaubepaling en diagnose Landelijk beeld van huidige niveau van deelnemers Drie niveaus: 3F, 2F en een eenvoudiger variant voor leerlingen van wie ingeschat wordt dat ze mogelijk het 2F niveau niet halen. Domeinen: Taal: lezen, luisteren, taalverzorging (spelling en grammatica), elk domein 50 minuten Rekenen: getallen, verhoudingen, meten en meetkunde, verbanden (100 minuten)

Diagnostische toetsen (2) Doelgroepen: bovenbouw VO en heel MBO Opgaven zijn voor beide doelgroepen geschikt Context: algemeen, opleiding, beroep Organisatie: Inschrijving voor afname tot 31 maart (website Steunpunt) Afname 2008-2009 tussen 13 apr en 8 mei 2009-2010 half okt tot apr 2010-2011 sept tot apr Scholen bepalen zelf welke leerlingen deelnemen. Digitale rapportages Deelname voor scholen gratis (gefinancierd door OCW)

Diagnostische toetsen (3) Rapportage Op leerlingniveau: Profielanalyse (voor rekenen en taalverzorging): hoeveel goed en wat was verwachting t.o.v. totale resultaat? Afstand tot een referentieniveau voor alle domeinen Op groepsniveau: Vergelijking met landelijke gemiddelden (anonieme benchmark) Systeemniveau: Scores van leerlingen uit het voorlaatste jaar worden gebruikt voor een nulmeting op systeemniveau

Centraal ontwikkelde examens (ceo) taal & rekenen Voor mbo-4 vanaf 2014 wettelijk verplicht vanaf 2012 doen alle scholen ervaring op met afname Invoering in 4 stappen (zie verder) Uitgangspunten: flexibel in afname-momenten, digitaal ontwikkeling met betrokkenheid mbo-veld geleidelijke opbouw met prototypes, voorbeeldexamens, proefexamens etc. Mbo 1 t/m 3: verkenningscommissie

CEVO / CvE CEVO / CvE COE CEVO nu in voortgezet onderwijs bestuur (vertegenwoordigt onderwijsveld) management (vak)secties (leden uit veld) COE centraal ontwikkelen – decentraal afnemen CEVO nu in voortgezet onderwijs richting aan constructie: opdracht aan Cito obv examenprogramma vaststellen, normeren, evalueren syllabus voor CE-deel (tbv docent en deelnemer)

COE voor niveau 4 Geleidelijk  4 stappen (zie schema) Prototype Voorbeeldexamens, syllabus Pilotexamens Examens (zie schema) Met betrokkenheid veld tussentijdse raadplegingen samen met veld vertegenwoordigers

Prototype Eerst prototype Taal: referentieniveau 3F (Meijerink) lezen zakelijke teksten luisteren (evt. schrijven incl. taalverzorging) Rekenen: referentieniveau 3F voorlopig alle subdomeinen Ontwikkelgroep prototype: leden uit mbo (ervaren docenten) samen met constructiegroep Cito (ook docenten uit mbo) tot juni

Raadpleging Raadpleging Digitale raadpleging over prototype (jun-aug ‘09) NB 18 juni Flitsbijeenkomst Steunpunt (zie site) Daarna (aug. 2009) definitief besluit over: welke domeinen/ onderdelen aard en aantal van de contexten lengte 1 cijfer per taal/rekenen of per deelvaardigheid welke periode voor afname Dan ook start syllabuscommissie (ook uit het veld)

Vorm COE Vorm van het examen Digitaal, flexibel (evt. ook papier) Voorlopig drie perioden van 2 weken per jaar (?) In context: algemeen beroepsgericht + burgerschap (beperkt) specifieke contexten (in clusters ?) Open/gesloten? Lengte?

Niveau 1 t/m 3 ?? Verkenningscommissie: welke onderdelen lenen zich voor coe in welke vorm Conclusies zomer 2009 In ieder geval: vorm van centraal ontwikkelde examens zelfde principe van geleidelijkheid en raadpleging en samenwerking veld als niveau 4

Aanpak op korte termijn (1) Nederlands Kwalificatiedossiers vanaf 2007 brondocument LL&B: generieke eisen Nederlands op basis van CEF-raamwerk (a t/m c niveaus) Raamwerk Nederlands tot (cohort) 2010 goede basis voor referentieniveaus taal (B1→2F, B2→3F) voor niveau 1 t/m 3 tot 2010 streefniveau: leerlingen en instellingen worden nog niet keihard afgerekend. voor niveau 4 tot 2010 geldt als norm: 3 van de 5 taalvaardigheden op voldoende niveau afsluiten

Aanpak op korte termijn (2) Nederlands Haalbaarheid Nederlands bij mbo 1,2, 3 (Nu nog) laag taalniveau bij instroom Uitgangspunt: school en leerling zetten zich in om de vereiste taalniveaus te behalen Leerlingen afrekenen op niet halen? Besluit OCW (brief 22 dec): Inspannen om vereiste taalniveaus te halen Behalen niveaus tot 2010 geen vereiste voor diplomering School/opleiding bepaalt zak-/slaagbeslissing Behaalde niveaus vermelden bij diploma (resultatenoverzicht) Toezicht inspectie in lijn met OCW-beleid

Aanpak op korte termijn (3) Rekenen en mvt Raamwerk rekenen/wiskunde in 2009/2010 niet (voor een jaar) vastgesteld in KD’s en LLB wel gelden ‘normaal’ de eisen aan rekenen en wiskunde die (impliciet) al zijn opgenomen in het kwalificatiedossier raamwerk in dossiers als handreiking voor vormgeving onderwijs MVT voor niveau 1 t/m 3 géén generieke eisen mvt wel eisen vanuit het beroep in kwalificatiedossier mogelijk voor niveau 4 vanaf 2010 Engels op niveau A2/B1 als generieke eis opgenomen in kwalificatiedossiers

Aanpak op korte termijn (4) norm “3 van de 5” Huidige WEB: alle deelkwalificaties voldoende voor behalen diploma Experimenteerregeling cgo: KD: geen deelkwalificaties school verantwoordelijk voor een deugdelijke slaag/zakbeslissing Toezicht inspectie op examinering cgo Is examenregeling toereikend? Beslissing OCW: 3 van de 5 taalvaardigheden op voldoende niveau is acceptabel

Steunpunt taal en rekenen mbo Nu (of later) nog vragen? Meer vragen? Steunpunt taal en rekenen mbo www.steunpunttaalenrekenenmbo.nl (of via logo op) www.mbo2010.nl Activiteiten Website Helpdesk Flitsbijeenkomsten Netwerken (taal, rekenen) Pilots Overzicht aanbod leermiddelen, ondersteuningsmogelijkheden e.d