Multi-etnische samenleving: consequenties voor de gezondheidszorg Karien Stronks afd. Sociale Geneeskunde AMC/UvA

Uw ambitie … Kwalitatief hoogwaardige, en kosten-effectieve zorg leveren, aan iedereen voor wie die zorg medisch noodzakelijk is, ongeacht leeftijd, geslacht, etnische herkomst etc. van de patiënt.

Praktijk voor allochtone patiënten? (1) Aanwijzingen dat patiënten van niet-westerse herkomst een slechtere gezondheid hebben als gevolg van tekort schieten van zorg: Na opname voor HVZ hogere kans om te overlijden (m.n. Turkse bevolking). Vaker substandaard zorg bij maternale sterfte. Diabetespatiënten slechter ingesteld. Hypertensiepatiënten minder goed ‘gecontroleerd’ (m.n. Creoolse Surinamers).

Praktijk voor allochtone patiënten? (2) Aanwijzingen dat ziekenhuiszorg minder toegankelijk is voor niet-westerse allochtonen: Bezoeken minder vaak medisch specialist (gegeven een gezondheidsprobleem) Kinderen met verdenking amblyopie minder vaak bij oogarts. Kinderen met DM type I later gediagnosticeerd.

Praktijk voor allochtone patiënten? (3) Aanwijzingen voor geringere kwaliteit van zorg voor niet-westerse allochtonen: Richtlijnen niet toegesneden op etnische verschillen in epidemiologie. Kinderen met astma krijgen vaker te lichte medicatie (m.n. Turkse en Marokkaanse) Patiëntervaringen (CQ) ongunstiger

Achtergronden van deze praktijk (1) Epidemiologische verschillen Consequenties voor behandeling (richtlijnen)

SUNSET studie AMC, 35-60 jaar, Surinamers Prevalentie van bekende en nieuw ontdekte diabeten, 45-60 jaar

Achtergronden van deze praktijk (2) Taal Gemiddeld lagere sociaal-economische positie, bijvoorbeeld opleidingsniveau; beinvloedt communicatie, wederzijds begrip, informatie-overdracht; van invloed op gezondheidsgedrag en attitudes etc. van patiënt.

Mannen naar opleiding en herkomstgroepering, 2004

Achtergronden van deze praktijk (3) Culturele verschillen; van invloed op communicatie, informatie-overdracht; gezondheidsgedrag, attitudes etc. van patiënt conflicten tussen waarden (ethische conflicten) n.b. knelpunten in zorgverlening te gemakkelijk toegeschreven aan cultuur (denk aan CULTURELE diversiteit)

Achtergronden van deze praktijk (4) Migratieverleden/migrantenstatus; van invloed op onbekendheid met zorgsysteem; gebruik zorg land van herkomst; stereotypering, discriminatie.

De weerbarstige praktijk ? (1) Probleem van tekort schietende zorg voor allochtone bevolkingsgroepen al zo’n 15 jaar op de agenda. Waarom gebeurt er nog zo weinig?

De weerbarstige praktijk (2) Wetenschappelijke kennis over gezondheid en zorggebruik van allochtone groepen, en over effectiviteit van oplossingsstrategieën is minimaal. Veel verschillende etnische groepen / enorme etnische diversiteit

Vaststellen etnische herkomst Geboortelandcriteria: persoon zelf (eerste generatie), of één van beide ouders (tweede generatie) in buitenland geboren Aanvullingen met name: etnische groepen binnen één land (bijv. Creolen, Hindoestanen) en derde generatie

Bron: CBS

De weerbarstige praktijk (3) Hardnekkige misvattingen “problemen lossen zich snel op in huidige tweede of derde generatie”

De weerbarstige praktijk (4) Beladen thema: Welles nietes discussie; Politieke gevoeligheden; Gevoel van urgentie ontbreekt, ten onrechte.

Hoe de zorg voor allochtone patiënten te verbeteren ? (1) Op niveau van arts-patiënt relatie: Inzetten van tolken Verhogen culturele competenties zorgverleners (kennis, attituden, vaardigheden) Inzetten van intermediairs Patiënteneducatie

Hoe de zorg voor allochtone patiënten te verbeteren ? (2) Op niveau van structuur en organisatie van de zorg: Etnisch specifieke richtlijnen Etnisch specifieke zorgvoorzieningen Case managers / link workers

Hoe de zorg voor allochtone patiënten te verbeteren ? (3) Probleem aanpakken in eigen ziekenhuizen: Geen pasklare oplossingen. Goede analyse maken / draagvlak verwerven. Leren van anderen (best practice, meer dan evidence based)

Conclusies Ambitie van goed toegankelijke, kwalitatief hoogwaardige zorg lijkt nog niet te gelden voor patiënten van niet-westerse herkomst. Veel winst te behalen (gezondheid en kosten) door zorg te verbeteren. Verschillende oplossingsstrategieën mogelijk, maar geen pasklare oplossing. Oplossing starten vanuit goede analyse eigen situatie.

Meer weten? k.stronks@amc.uva.nl C. Seeleman, J. Suurmond, K. Stronks. Een arts van de wereld. Etnische diversiteit in de medische praktijk. BSL 2005