Later als ik groot ben

Project ‘Later als ik groot ben’ Prioritiair project departement onderwijs. Samenwerking VSKO - DNI - Dienst nascholing en internationalisering VCLB – Vrije centra voor Leerlingenbegeleiding

Project Gaat met een schoolteam op weg tijdens zes sessies: Intake: analyse van de onderwijsloopbaanbegeleiding op de school Kijk op studie- en beroepskeuzeprocessen Wegwijs in het onderwijslandschap, Wie ben ik? Zelfconceptverheldering Studiekeuzebegeleiding en leren kiezen Nazorg: Wat met strategische keuzes en werkpunten?

Sessie 1: Intake Op basis van de vragenlijst “Structurele Aspecten van Loopbaanbegeleiding” de loopbaanbegeleiding op school beschrijven Prioritaire werkpunten op niveau van de school bepalen Vormingsbehoeften verwoorden

Doelstelling sessie 1 Sensibiliseren De leden van het team kunnen hun loopbaanbegeleiding op school beschrijven. Toepassen De leden van het team kunnen hun prioritaire werkpunten op het niveau van de school bepalen. De leden van het team kunnen hun vormingsbehoeften verwoorden.

Project Gaat met een schoolteam op weg tijdens zes sessies: Intake: analyse van de onderwijsloopbaanbegeleiding op de school Kijk op studie- en beroepskeuzeprocessen Wegwijs in het onderwijslandschap, Wie ben ik? Zelfconceptverheldering Studiekeuzebegeleiding en leren kiezen Nazorg: Wat met strategische keuzes en werkpunten?

Sessie 2: Kijk op studie- en beroepskeuzeprocessen: visieontwikkeling Studie- en beroepskeuzeproces gebaseerd op het model van Van Esbroeck en Zaman en het model van Verschueren en Germeijs Herkennen in de schoolpraktijk Formuleren van een visie-standpunt Formuleren van werkpunten

Doelstelling sessie 2 Kennis Het kennen van de componenten van studie- en beroepskeuzeprocessen. Toepassen Herkennen van de componenten in de OLB-praktijk op school. Inzicht Standpunt bepalen over de relevantie van de componenten van het studiekeuzeproces voor de OLB-praktijk op school. Plaatsen van de voor het onderwijsniveau relevante eindtermen en ontwikkelingsdoelen in het model. Formuleren werkpunten voor OLB-praktijk op school.

Huiswerk doorheen de sessie

Werken rond studiekeuzetaken Onderwijsloopbaanbegeleiding

Getoetste modellen Germeijs, V. & Verschueren, K. (2006a). High school students’ career decision-making process: development and validation of the study choice task inventory. Journal of career assessment, 14. Van Esbroeck, R., Tibos, K. & Zaman, M. (2005). A dynamic model of career choice development. International journal of educational and vocational guidance, 5. Dit zijn 2 naast elkaar bestaande modellen die werken met studiekeuzetaken.

2 modellen Dynamisch keuzeontwikkelingsmodel (Van Esbroeck en Zaman) Studiekeuzetaken (Verschueren en Germeijs) Sensibiliseren Exploratie van de omgeving Exploratie van het Ik Kristalliseren en beslissen Oriëntering op de keuze Exploratie in de breedte Exploratie in de diepte Exploratie van het Zelf Keuzenabijheid Binding Het ene model is het resultaat van een doctoraatsproefschrift van Veerle Germeijs, KU Leuven. Het andere model is een studie van Van Esbroeck en Zaman van de VUB. De twee modellen zijn erg gelijklopend. Omdat het ons te ver zou brengen om de twee modellen grondig te overlopen, kiezen wij ervoor om het model van Germeijs uitgebreid te bespreken.

Grafische voorstelling van het dynamisch keuzeontwikkelingsmodel van Van Esbroeck en Zaman. Je kan via de naam onderaan doorklikken naar document op sharepoint. Van Esbroeck en Zaman

Zelfconcept- verheldering Studiekeuzetaken oriënteren Horizon breed Horizon diep Zelfconcept- verheldering keuze binding Grafische voorstelling van dit model, het is een cyclus – levenslang kiezen en leren …. Elke studiekeuzetaak is een opdracht voor de leerling, de cliënt (niet de leerkracht of CLB)

1. Oriënteren - sensibiliseren Leerlingen beseffen dat ze een studiekeuze moeten maken en zijn bereid om een zo goed mogelijke keuze te maken.

2. Exploratie in de breedte Het opzoeken van algemene informatie over het onderwijslandschap. Bv. de structuur van het hoger onderwijs www.studiekiezer.be

3. Exploratie in de diepte Het opzoeken van meer gedetailleerde informatie over bepaalde studierichtingen, Bv. een cursusboek van een bepaalde studierichting inkijken, een beroepenfilmpje bekijken.

4. Exploratie van zichzelf Leerlingen staan stil bij kenmerken van zichzelf. Bv. Interesses, studiegewoontes, capaciteiten, zelfvertrouwen, creativiteit…

5. Keuzenabijheid Op een bepaald moment… Het effectief kiezen van een studierichting en waarom ? Lisa meets Zuckerberg … Sessie 5 Wat met keuzestijlen? Rationeel – intuitief – afhankelijk Wie probeert dit proces te beïnvloeden: school ? Clb ? Loopbaanbegeleiders of educational agents. Adviezen van de klassenraad en hoe ga ik daar mee om ? Hoe gaan ouders daar mee om ? Problematiek van algemene besluiteloosheid

6. Binding De mate waarin men zeker is van zijn keuze, zijn keuze wil behouden en zich identificeert met zijn keuze. Is de gemaakte keuze altijd de goede ?

Referentiekader Onderwijs CLB CLB & onderwijs Decreet BaO/BuO/SO Vakoverschrijdende eindtermen (VOET) Leergebiedgebonden eindtermen BaO Leergebiedover-schrijdende eindtermen Bao Ontwikkelingsdoelen BuO Decreet CLB BVR operationele doelstellingen Visietekst onderwijsloop-baanbegeleiding - OLB Visietekst VVKSO-CLB Afspraken school-CLB (bijzondere bepalingen of afsprakennota)

Project Gaat met een schoolteam op weg tijdens zes sessies: Intake: analyse van de onderwijsloopbaanbegeleiding op de school Kijk op studie- en beroepskeuzeprocessen Wegwijs in het onderwijslandschap Wie ben ik? Zelfconceptverheldering Studiekeuzebegeleiding en leren kiezen Nazorg: Wat met strategische keuzes en werkpunten?

Sessie 3: Wegwijs in het onderwijslandschap en horizonverruiming Overzicht van de belangrijkste informatiebronnen in het onderwijslandschap in Vlaanderen Het verschil tussen “kennen van de horizon” en “verruimen van de horizon” Formuleren van werkpunten

Doelstelling sessie 3 Kennis Het kennen van de belangrijkste informatiebronnen over het onderwijslandschap in Vlaanderen. Toepassen Deze bronnen kunnen raadplegen. Verkennen van werkvormen om het raadplegen van deze bronnen met leerlingen te oefenen. Inzicht Het verschil tussen “kennen van de horizon” en “verruimen van de horizon”. Werkpunten formuleren voor de praktijk op school.

Zelfconcept verhelderen Studiekeuzetaken oriënteren Horizon verbreden Horizon verdiepen Zelfconcept verhelderen kiezen binden Elke studiekeuzetaak is een opdracht voor de leerling, de cliënt (niet de leerkracht of CLB)

Exploreren in de breedte het opzoeken van algemene informatie over het onderwijslandschap

Exploreren in de diepte meer gedetailleerde informatie over bepaalde studierichtingen opzoeken

Het landschap exploreren Uitgewerkte syllabus Overlopen van diverse webpagina’s www.symbaloo.com Gebruikersnaam: laterals2011@gmail.com Wachtwoord : ikgrootben

Project Gaat met een schoolteam op weg tijdens zes sessies: Intake: analyse van de onderwijsloopbaanbegeleiding op de school Kijk op studie- en beroepskeuzeprocessen Wegwijs in het onderwijslandschap, Wie ben ik? Zelfconceptverheldering Studiekeuzebegeleiding en leren kiezen Nazorg: Wat met strategische keuzes en werkpunten?

Doelstelling sessie 4 Kennis De deelnemers maken kennis met werkvormen gericht op de zelfconceptverheldering van de leerlingen. Toepassen De deelnemers oefenen enkele werkvormen in. De deelnemers formuleren werkpunten voor hun onderwijspraktijk. De deelnemers maken kennis met werkvormen gericht op het verkennen, herkennen en erkennen van talenten a.d.h.v. de portfolio-methodiek. De deelnemers zien de complementariteit in van het werken aan zelfconceptverheldering bij scharniermomenten en in een continue begeleiding.

Sessie 4: Wie ben ik? Zelfconceptverheldering Werkvormen rond zelfconceptverheldering: Capaciteiten – talenten – leerstijlen Belangstelling Waarden Studiehouding – motivatie gezondheid

Talent - capaciteiten “Talent” wordt door Van Dale omschreven als: “een aangeboren vermogen om iets goed te kunnen: een gave, begaafdheid, aanleg”.

Talent in actie = TALENT + GEDRAG + CONTEXT Gedrag ontwikkelen om talent te laten opvallen Een context zoeken waarin dat talent gaat bloeien Oefening

Waarderend interview

Capaciteiten = bekwaamheid = geschiktheid = kundigheid

De complimentenmuur Opdracht: Op een groot vel papier mag je bij de verschillende namen van de groep/klas opschrijven wat hij/zij goed kan.

Leerstijlen Ohmygods Test KOLB Wij bespreken vandaag het model van Germeijs en Verschueren

Sessie 4: Zelfconceptverheldering Theoretisch model: 6 studiekeuzetaken Talent - Capaciteiten Leerstijlen, studiehouding en motivatie Gezondheid Belangstelling en waarden Overige Samenvattende werkvormen

Sessie 4: Zelfconceptverheldering Theoretisch model: 6 studiekeuzetaken Talent - Capaciteiten Leerstijlen, studiehouding en motivatie Gezondheid Belangstelling en waarden Overige Samenvattende werkvormen

Belangstelling en waarden Belangstellingsproeven Belaso : voor einde basisonderwijs en 1e graad, 2de graad SO. Zobest : keuze voor hoger onderwijs Studiekeuzetest Arteveldehogeschool BBK2 BSV

Belangstelling en waarden Bv. Financiële zekerheid, andere mensen helpen, kritisch leren denken, ondernemend zijn, veel geld verdienen,… Zie lijst met persoonlijke waarden Werkblad waarden

Sessie 4: Zelfconceptverheldering Theoretisch model: 6 studiekeuzetaken Talent - Capaciteiten Leerstijlen, studiehouding en motivatie Gezondheid Belangstelling en waarden Overige Samenvattende werkvormen

6. Overige Familietraditie (bv. Al 4 generaties lang een bakkerij…) Invloed van ouders, grootouders,… (bv. “Ik heb nooit de kans gehad om… , de kinderen van mijn zus studeren allemaal aan de universiteit,…) Gottfredson: “Automechaniek is niks voor meisjes.” Gender : Verschillen tussen jongens en meisjes - TV-klasse (De eerste lijn) Gender en studiekeuze : www.rosadoc.be

Sessie 4: Zelfconceptverheldering Theoretisch model: 6 studiekeuzetaken Talent - Capaciteiten Leerstijlen, studiehouding en motivatie Gezondheid Belangstelling en waarden Overige Samenvattende werkvormen

7. Samenvattende werkvormen 7.1 Mani 7.2 Op stap naar … reeks 7.3 Portfolio 7.4 Allerlei tests 7.5 Studiekiezer Lijst met digitale bronnen – sessie 4

Project Gaat met een schoolteam op weg tijdens zes sessies: Intake: analyse van de onderwijsloopbaanbegeleiding op de school Kijk op studie- en beroepskeuzeprocessen Wegwijs in het onderwijslandschap, Wie ben ik? Zelfconceptverheldering Studiekeuzebegeleiding en leren kiezen Nazorg: Wat met strategische keuzes en werkpunten?

Doelstelling sessie 5 Kennis De deelnemers maken kennis met de verschillende keuzestijlen die leerlingen en ouders hanteren. Inzicht Aan de hand van de componenten van het studie- en beroepskeuzeproces zien de deelnemers welke betekenisvolle rol hun OLB kan spelen voor leerlingen met een verschillende keuzestijl. De deelnemers kennen de mogelijke impact van een advies van de klassenraad op het keuzeproces van leerlingen en ouders. Toepassen De deelnemers formuleren een geïntegreerde strategie voor hun onderwijsloopbaanbegeleiding. De deelnemers vertalen deze in een stappenplan. De deelnemers formuleren een communicatiestrategie over OLB naar leerlingen en ouders.

Sessie 5: Studiekeuze-begeleiding en leren kiezen Keuzestijlen bij leerlingen en ouders Impact van advies van de klassenraad op het keuzeproces Rol van onderwijsloopbaanbegeleiding Strategie op onderwijsloopbaanbegeleiding Stappenplan Communicatiestrategie naar leerlingen en ouders

Sessie 5: Studiekeuzebegeleiding en leren kiezen Theoretisch model: 6 studiekeuzetaken Keuzestijlen Begeleiden bij Leren kiezen Invloed m.b.t. OLB – wie – welke ? Strategische keuzes voor OLB op school

Zelfconcept verhelderen Studiekeuzetaken oriënteren Horizon breed Horizon diep Zelfconcept verhelderen kiezen binden Elke studiekeuzetaak is een opdracht voor de leerling, de cliënt (niet de leerkracht of CLB)

Sessie 5: Studiekeuzebegeleiding en leren kiezen Theoretisch model: 6 studiekeuzetaken Keuzestijlen Begeleiden bij Leren kiezen Invloed m.b.t. OLB – wie – welke ? Strategische keuzes voor OLB op school

Is kiezen een stappenplan ? sensibilisatie horizon-verruiming zelfconcept-verheldering beslissing toetsing en evaluatie

Is kiezen een stappenplan ? sensibilisatie horizon-verruiming zelfconcept-verheldering beslissing toetsing en evaluatie Dit is een éénzijdige benadering: de logisch-rationele… (te) vaak gebruikt …

7 Keuzestijlen Logisch-rationeel Emotioneel Impulsief Uitstellend Eigenzinnig Meegaand Intuïtief

Sessie 5: Studiekeuzebegeleiding en leren kiezen Theoretisch model: 6 studiekeuzetaken Keuzestijlen Begeleiden bij Leren kiezen Invloed m.b.t. OLB – wie – welke ? Strategische keuzes voor OLB op school

Loopbaandialoog Kiezen valt niet mee Kiezen moet je kunnen leren Vaker en anders praten De loopbaandialoog: ‘Leerlingen moeten leren kiezen en leren praten, begeleiders moeten over leren kiezen leren praten’

Studiekeuzegesprekken Keuzerooster Keuzelessen Loopbaanleren

Sessie 5: Studiekeuzebegeleiding en leren kiezen Theoretisch model: 6 studiekeuzetaken Keuzestijlen Begeleiden bij Leren kiezen Invloed m.b.t. OLB – wie – welke ? Strategische keuzes voor OLB op school

Invloed van ouders

Ouders verwachten van de school dat … Hun kind leert om een gerichte studiekeuze te maken; Aan het kind én de ouders informatie geeft over de verschillende studierichtingen en over vakken in het SO; Kinderen laat kennismaken met beroepen Een bezoek brengt aan secundaire scholen; Ouders betrekt bij het studiekeuzeproces.

Invloed overheid - arbeidsmarkt VDAB – schoolverlaters VDAB – beroepstesten Websites beroepssectoren

Invloed van leraar / clb-er Je eigen persoonlijkheid Je eigen achtergrond Je eigen geschiedenis … Big Five persoonlijkheidstest

Invloed van klassenraad Opdrachten m.b.t. OLB in Toelatingsklassenraad Begeleidende klassenraad Delibererende klassenraad

Invloed van ‘organisatie’ Hulpmiddelen bij inschrijving Toelatingsvoorwaarden Structuur en organisatie SO 64

Sociale ongelijkheid bij studieadvies

Sessie 5: Studiekeuzebegeleiding en leren kiezen Theoretisch model: 6 studiekeuzetaken Keuzestijlen Begeleiden bij Leren kiezen Invloed m.b.t. OLB – wie – welke ? Strategische keuzes voor OLB op school

Leerlingenbesprekingen Praktijkgids Instrumenten – te downloaden van http://www.cordys.nl/

Vorming leraren De inschrijving … checklist

Communicatie naar ouders en leerlingen Hoe ouders betrekken bij OLB ? Communicatie voor non-profit

Project Gaat met een schoolteam op weg tijdens zes sessies: Intake: analyse van de onderwijsloopbaanbegeleiding op de school Kijk op studie- en beroepskeuzeprocessen Wegwijs in het onderwijslandschap, Wie ben ik? Zelfconceptverheldering Studiekeuzebegeleiding en leren kiezen Nazorg: Wat met strategische keuzes en werkpunten?

Doelstelling sessie 6 Toepassen De deelnemers evalueren de strategische keuzes en werkpunten die ze hebben geformuleerd tijdens de voorgaande sessies. De deelnemers formuleren aanpassingen voor hun OLB praktijk. De deelnemers formuleren verdere vormingsbehoeften.

Sessie 6: Nazorg - Wat met strategische keuzes en werkpunten? Toetsing van keuzes en werkpunten aan de praktijk Aanpassingen voor OLB praktijk Verdere vormingsbehoeften

Stappenplannen

Enkele evaluaties Nood aan vorming van leerkrachten wat betreft OLB, bv. beter voorbereiden van klassenraden. Veel ideeën , veel inspiratie, maar ik blijf zitten met het gevoel dat we met de groep die het traject doorliep nog veel concreet moeten uitwerken, afspreken, afstemmen...

Meer aandacht voor de correcte uitwerking van de onderwijsloopbaanbegeleiding in de verschillende jaren. In de sessies minder lang stil staan bij de theoretische achtergrond en dit meer aanbieden als werkmateriaal (van bij de start van het proces).

Digitale bronnen Overlopen van diverse webpagina’s www.symbaloo.com Gebruikersnaam: laterals2011@gmail.com Wachtwoord : ikgrootben

Sharepoint http://materiaal.nascholing.be Gebruikersnaam: Later Wachtwoord: Groot11