Integrale kindergeneeskunde: wel of niet integreren? Martine Busch Van Praag Instituut

Wat is ‘integrative medicine’? Een hype Oude wijn in nieuwe zakken “Gezond verstand geneeskunde” Nieuwe zorgvisie

44 universitaire gezondheidscentra: Opgericht in 2000 44 universitaire gezondheidscentra: Boston University School of Medicine, Program in Integrative Cross Cultural Care (MA) Harvard Medical School, Osher Institute (MA) Yale University, Integrative Medicine Center at Griffin Hospital (CT) Duke University, Duke Integrative Medicine (NC) Johns Hopkins University, School of Medicine Center for Complementary and Alternative Medicine (MD) Stanford University, Stanford Center for Integrative Medicine (CA) Internationale Research Conferentie (2010: Tromso, Noorwegen) Ontwikkelt ‘best practices’ klinische modellen Onderzoek Opleiding

Integrative medicine Integrative Medicine is the practice of medicine that reaffirms the importance of the relationship between practitioner and patient, focuses on the whole person, is informed by evidence, and makes use of all appropriate therapeutic approaches, healthcare professionals and disciplines to achieve optimal health and healing. Consortium of Academic Health Centers for Integrative Medicine (2004, 2009) www. imconsortium.org

Principes Zelfhelend vermogen als basis voor elke behandeling Geneeskunde voor de hele mens Belang van gezonde leefstijl en preventie Belang van arts-patiënt relatie als helende relatie

Conservatief (of innovatief?) Herwaarderen van oude waarden Minder invasief

Alle geschikte therapeutische opties Vier pijlers Arts - patiënt relatie Duurzame helende omgeving Alle geschikte therapeutische opties Gezondheid en welzijn *

Arts-patiënt relatie Patiënt heeft actieve rol in: het voorkomen van ziekte zijn welbevinden het eigen genezingsproces Arts-patiënt relatie verandert: meer coachend informerend/meer keuzemogelijkheden rekening houden met voorkeuren patiënt Helende relatie

Duurzame helende omgeving Healing hospital/Healing environment stressreducerende omgeving hardware (gebouw) software (bejegening) gezonde organisatie

Oriëntatie op gezondheid en welzijn Noodzaak van preventie Gezonde leefstijl Gezondheid positief definiëren in plaats van ‘afwezigheid van ziekte’ Actieve rol van patiënt/zelfmanagement

Alle geschikte therapeutische opties Keuze uit alle aangewezen reguliere (medische en gedragstherapeutische) én complementaire behandelwijzen die voldoende evidence based zijn

Integratieve kindergeneeskunde Oxford University press, 2010 HarperPerennial, 1996

‘Integrative pediatrics’ als aanvulling/reactie op: Steeds vaker en steeds meer voorschrijven van medicatie bij (jonge) kinderen Adequate (multidisciplinaire) behandeling van toenemend aantal chronisch zieken en chronische ziekten

Waarom? Sluit aan bij reeds bestaande praktijk (multidisciplinair, belang van bejegening) Zelfhelend vermogen is bij kinderen actiever dan bij volwassenen: effectiviteit van minder invasieve technieken is groter Kinderen zijn gevoelig voor mind-body interventies en leefstijladviezen

Alle geschikte therapeutische opties Keuze uit alle aangewezen reguliere (medische en gedragstherapeutische) én complementaire behandelwijzen die voldoende evidence based zijn

American Academy of Pediatrics, 2010

Integratieve benadering van therapeutische mogelijkheden Bio-energetische therapieën: Acupunctuur/Acupressuur, Healing/Therapeutic Touch, Homeopathie Patiëntgerichte zorg: mededogen, aandacht, relatie Biomechanische Therapieën: Chirurgie, Manuele therapie, Chiropractie, Massage Biochemische Therapieën: Medicatie, Kruiden, Vitamines, Mineralen, Voedingssupplementen Leefstijl Therapieën: Mind-body (meditatie); Omgevingsfactoren, Beweging; Dieet K.Kemper, The holistic pediatrician

Wereldgezondheids organisatie (WHO) ± 80% van de wereldbevolking maakt gebruik van traditionele geneeswijzen of complementaire behandelwijzen Deze hebben veel te bieden in termen van preventie, comfort, compassie, en care Behandeling van huidige gezondheids-problemen moet daar gebruik van maken (directeur-generaal M. Chan op het WHO Congres over Traditional Medicine, november 2008.)

Gebruik Complementaire Behandelwijzen (CAM) in NL 2,3 miljoen mensen pj = 15,7% (van Dijk 2003) 14,1 miljoen patiëntcontacten pj (Van Dijk 2003) 50-60% van patiënten in palliatieve zorg maakt er gebruik van (DeGraeff 1999) 42% van GGZ patiënten maakt er gebruik van (Hoenders 2004) Schatting: 80 miljoen euro wordt besteed aan kruidenmiddelen; 56 miljoen aan homeopathische middelen (Van Dijk 2003)

Meningen over CAM 75% van de Nederlanders vindt dat zorginstellingen complementaire behandelwijzen moeten bieden (Oskam 1998) 87% van de bevolking staat positief of neutraal ten opzichte van CAM (Consumentenbond 2005) Ruim 1,5 miljoen tevreden gebruikers (TNS NIPO 2005)

Wat vinden artsen ervan? Alleen artsen mogen CAM toepassen: 41% Eerst arts raadplegen als CAM-behandelaar geen arts is: 44% Gedoogd worden: Acupunctuur (73%) Homeopathie (65%) Antroposofische geneeskunde (59%) Natuurgeneeskunde (50%) Bezoek aan paranormaal therapeut af te raden: 63% (Medisch Contact 4 mei 2007)

Wat vinden aankomend artsen ervan? Artsen moeten patiënten informatie over CAM kunnen geven: 83% Er moet meer onderzoek naar CAM gedaan worden (effectiviteit/veiligheid): 69,9% Te weinig kennis over CAM: 74,2% CAM als onderdeel van geneeskundestudie: 66% (33% in kerncurriculum) (Kolkman 2009)

CAM en kinderen > 50% van Amerikaanse kinderen maakt gebruik van CAM (Kemper et al 2008) 30% van Nederlandse kinderen maakt gebruik van CAM (Vlieger et al 2006) homeopathie (48%) fytotherapie (45%) voedingssupplementen (28%) manuele therapieën (28%)

Toename aantal CAM Studies MEDLINE Citations Under “Alternative Medicine” 1966-2005

Enkele voorbeelden ADHD: gezonde leefstijl Beweging, voldoende slaap, gezonde voeding Stressmanagement: meditatietechnieken, ordenen en structureren) aanvullende hulp door professionals Kruidenmiddelen: kalmerend (valeriaan), aandacht/concentratieverbetering (gingko biloba, Pycnogenol) Voedingssupplementen: Omega-3 vetzuren, zink Mind-body: neurofeedback Massage medicatie/behandeling 65% heeft er baat bij daarvan heeft 30% bijwerkingen

Enkele voorbeelden Functionele buikklachten (IBS/FAP): gezonde leefstijl Beweging, voldoende slaap, gezonde voeding Stressmanagement: cognitieve gedragstherapeutische technieken aanvullende hulp door professionals Kruidenmiddelen: pijnreducerend (pepermuntolie) Voedingssuplementen: probiotica Mind-body: biofeedback, relaxatie- en visualisatieoefeningen (hypnosetechnieken) medicatie/behandeling symptoombestrijding

Enkele voorbeelden Kinder Intensive Care: gezonde leefstijl Healing environment: licht, geluid, activiteit Family centered care aanvullende hulp door professionals Mind-body: muziek, aromatherapie, relaxatie- en visualisatieoefeningen, Energetische interventies: acupunctuur (pijn), therapeutic/healing touch Massage medicatie/behandeling Inter/multidisciplinair

Enkele voorbeelden Kinder Oncologie: gezonde leefstijl (geen oorzaak) Gezonde voeding (family based): biologisch, hormoonvrij, voldoende groente en fruit (79% van overlevers van kinderkanker voldoet hier niet aan) aanvullende hulp door professionals Mind-body: muziek (stemming, immuunfunctioneren), relaxatie- en visualisatieoefeningen/hypnose (misselijkheid en braken, pijn, angst) Voedingssupplementen: glutamine (mucositis), carnitine (vermoeidheid), valeriaan (slaap) Energetische interventies: acupunctuur/acupressuur (misselijkheid en braken, vermoeidheid, mucositis), therapeutic/healing touch (vermoeidheid) Lichaamswerk: massage (stemming, angst), fysieke oefening (vermoeidheid) medicatie/behandeling Standaard

Zie ook: http://www.mskcc.org http://www.cancer.gov Evidence ranking systems for herbs and supplements Integrative Pediatrics, Blz. 504

In Nederland

Ethisch raamwerk Effectief Ja Nee Veilig Toepassen/ aanbevelen Tolereren Monitoren Afraden Cohen M. Pediatrics, 2005

Terug naar de andere drie pijlers Arts-patiënt relatie Duurzame helende omgeving Gezondheid en welzijn Wat betekent dit voor de behandelaar zelf?

De behandelaar Kennis: meer dan alleen medisch Kunde: weten wat je voorschrijft (ervaring met ontspannings- oefeningen of meditatie), multi-disciplinair samenwerken Self care: zorg voor de eigen gezondheid

www.vanpraaginstituut.nl