Verkeer op School

Inhoudstabel Situering Thema Verkeer Beginsituatie School Programma’s Implementatie & Suggesties Besluit

1. Situering

Quiz – Vraag 1 Een motorfiets mag tussen files rijden Neen, het is verboden Ja, iedereen doet het neen

Vraag 2 Deze aardeweg mag enkel gebruikt worden door voetgangers & boswachters Ja Neen

Vraag 3 De lading mag niet vooraan buiten het voertuig uitsteken Deze uitspraak is juist voor personenauto’s Deze uitspraak is verkeerd Dit mag nooit

Vraag 4 De rijstrook links van mij mag gebruikt worden door… taxi’s en bussen taxi’s, prioritaire voertuigen en bussen taxi’s, prioritaire voertuigen, bussen en bestuurders die van richting veranderen

Vraag 5 Ik mag deze fietser inhalen. Neen, want ik moet 1 meter zijdelingse afstand kunnen laten Nee, want ik moet 1,5 meter zijdelingse afstand kunnen laten Ja, want ik moet 0,5 meter zijdelingse afstand kunnen laten

NIET VEEL JUIST? “Ervaren autobestuurders kennen amper de helft van de bestaande verkeersregels” (De Standaard, 08/12/2010) Wanneer jullie niet veel juist hebben, zijn jullie zeker niet de enige. Een onderzoek van VAB wees uit dat de meeste ervaren bestuurders amper de helft van de verkeersregels kent. Nood om hier dus vroeg genoeg aan te beginnen! Moet op school al starten.

Wat cijfermateriaal…

Wat cijfermateriaal… Bijna ½ van alle verkeersdoden is tussen 16 en 34 jaar oud. (HbvL 28/03/2011) Jonge mannen lopen 4 keer meer kans op een ongeval dan vrouwen en hebben een dodelijk risico dat 2 keer zo hoog ligt als van hun vrouwelijke leeftijdsgenoten. (Bramaid.be) Bij 60% van de ongevallen is geen andere partij betrokken. (Bramaid.be) (*) Vroeg leren om het tegen 16-jarige leeftijd qua attitudes & kennis onder de knie te hebben Focus op mannen? HOE DOEN WE DAT? Daarom belangrijk dat ze zelf verantwoordelijk zijn, zodat ze zichzelf geen ongeluk aandoen… VERWIJZEN NAAR WOUTER WEYLANDT ???

En Toch: Middelbare scholen werken te weinig aan verkeerseducatie. Bovendien gaat het in hooguit 1/5 scholen om een permanente inspanning. (De Morgen 15/10/08) Duidelijke nood aan meer verkeerseducatie op school!

2. Beginsituatie

Beginsituatie Erasmus Atheneum Deinze (1/3 vestigingsplaatsen) 2e & 3e graad ASO TSO & BSO 358 leerlingen Gesprek met leerkracht uit de VOETen werkgroep Registratie Schooltype B Vragenlijsten (resultaten komen aan bod in implementatie)

Beginsituatie ‘Publiek’ Hoe gaan jullie naar school/werk? Gebruiken jullie een helm? Gebruiken jullie reflecterende kledij? Voelen jullie zich veilig/bekwaam in het verkeer? Verkeerslessen gehad? Nuttig? NOG UITWERKEN MET BAKJES?

1. Hoe gaan jullie naar school/werk? Fiets Auto Openbaar vervoer (bus, trein, …) Te voet

2. Tijdens het fietsen, gebruiken jullie een helm? Ja, altijd Ja, soms Neen, nooit "90% minder hoofdwonden bij algemeen gebruik fietshelm” 11/06/'09 nieuwsblad

3. Tijdens het fietsen, gebruiken jullie reflecterende kledij? Ja, altijd Ja, soms Neen, nooit

4. Voelen jullie zich veilig in het verkeer? Ja, altijd Meestal wel Meestal niet Neen, nooit

5. Voelen jullie zich bekwaam in het verkeer? Ja, altijd Meestal wel Meestal niet Neen, nooit

6. Hebben jullie zelf (voldoende) verkeerslessen gehad op school? Ja, en ik vond die nuttig. Ja, maar ik vond die niet nuttig. Neen, te weinig of niet.

Bespreking verdelen lize en lien 3. Programma’s

Programma’s Project Verkeersgetuigen Mobibus Beheers Je Verkeer Educatief Actieplan Verkeers – & Mobiliteitseducatie

1. Verkeersgetuigen Verhaal van een persoon die als jongvolwassene slachtoffer van een verkeersongeval werd Hun leven voor het ongeval, het ongeval zelf en de impact van het ongeval op hun leven

1. Verkeersgetuigen Nadelen Voordelen Leerlingen positief Scholen positief Deze vorm van voorlichting is het sterkste in de bewustmaking van jongeren Nadelen Te beperkt om aan de VOET te voldoen Geen verschil tussen de attitudes en het gedrag voor de getuigenis en één maand na de getuigenis Enkel in Limburg en West-Vlaanderen.

1. Verkeersgetuigen Wel aansluiting Minder aansluiting Slechts enkele jongeren op school dragen een fietshelm en/of een fluovestje. 39% van de leerlingen ondervraagd op deze school is al betrokken geweest in een verkeersongeval. Minder aansluiting Het project loopt enkel in Limburg en West-Vlaanderen. De meeste leerlingen komen naar school met het openbaar vervoer, te voet of met de fiets  De meeste verkeersgetuigen zijn slachtoffer van een auto-ongeval.

2. Mobibus Mobiele interactieve tentoonstelling Thema’s: Dode hoek Duurzame mobiliteit Quiz Zichtbaarheid Kanda of kandanie?

2. Mobibus Voordelen Nadelen De jongere als fietser, bromfietser, autobestuurder Gebruik verschillende actieve didactische werkvormen (film, quiz,et.) De leerlingen worden actief aan het werkgezet en ervaren zelf de gevolgen van bepaalde beslissingen in het verkeer. Nadelen De kostprijs en de organisatorische voorwaarden. Enkel bruikbaar voor leerlingen uit de tweede graad secundair onderwijs.

2. Mobibus Wel aansluiting Minder aansluiting Weinig leerlingen dragen fluorescerend materiaal Aandacht duurzame mobiliteit Minder aansluiting Ouders hebben een belangrijke rol, maar worden ook binnen dit programma niet betrokken. Geen aandacht voor de opvolging tussen de verschillende leerjaren Risico: geïsoleerd ‘project’

3. ‘Beheers je Verkeer’ WAAROM? WAT? Omgaan met risico’s in het verkeer WAT? DVD met 3 verschillende ongevallen Pedagogisch dossier

‘Beheers je Verkeer’ Voordelen Nadelen Sluit aan bij nieuwe vakoverschrijdende eindtermen Aandacht voor positieve gedragingen in het verkeer Nadelen De focus wordt gelegd op ongevallen. Verkeerseducatie is echter omvattender en ruimer dan dit. De omvang van het programma is nogal beperkt Enkel bedoeld voor leerlingen uit de 3de graad secundair onderwijs.

3. ‘Beheers je Verkeer’ Wel aansluiting Minder aansluiting Implementatie kan gebeuren via de reeds bestaande werkgroep De gehanteerde opdeling fietser, bromfietser en autobestuurder zou hier zeker nuttig zijn Minder aansluiting Enkel geschikt voor de 3de graad secundair onderwijs Risico: enkel klasniveau Openbaar vervoer komt niet aan bod Beginsituatie: 22% (fiets), 6%(bromfiets), 22 % (auto als passagier) en 2%(auto als bestuurder). Beginsituatie: meerderheid draagt geen fluovestje of fietshelm draagt (97% en 98%). Ook opvallend is dat 39% van de leerlingen reeds een verkeersongeval meemaakte. Risico: opnieuw enkel individuele leerkrachten kunnen met dit programma aan de slag gaan Een heel aantal leerlingen (40%) komt daarnaast met het openbaar vervoer naar school. Dit komt echter niet aan bod binnen het programma.

4. Educatief actieplan verkeers –& mobiliteitseducatie Een verzameling van ideeën omtrent de implementatie van verkeers –en mobiliteitseducatie Verschillende thema’s, verspreid over de verschillende periodes in een schooljaar Actieplan per graad uitgewerkt

4. Educatief actieplan verkeers –& mobiliteitseducatie Voordelen Zeer uitgebreid (volledig schooljaar) Verticale leerlijn Invulling volgens eigen noden/behoeften Nadelen Vaag omschreven Organisatorisch heel wat werk

4. Educatief actieplan verkeers –& mobiliteitseducatie Wel aansluiting Op schoolniveau gewerkt aan VOETEN (systematisch) Verticale leerlijn Ouders (Verkeerscoaches) Sluit aan bij registratiesysteem Uitgebreid stappenplan voor de implementatie Minder aansluiting Dit programma implementeren vergt heel wat inspanningen.

4. Implementatie

Stappenplan Obv de besproken voordelen kozen we voor: Educatief actieplan verkeers- en mobiliteitseducatie

Stappenplan Informeren en motiveren Bevragen, meten of inventariseren Noden vastleggen & prioriteiten bepalen Opstellen actieplan (2e & 3e graad) Evaluatie

1. Informeren & motiveren Verken bereidheid tot vernieuwing Werkgroep VOETen Duidelijke informatie van bij begin op alle niveaus Infoavond Zorg voor duidelijke verantwoordelijkheden Voorzitter werkgroep Begin bij inschakelen bestaande overlegstructuren Werkgroep VOETen, oudercomité, leerlingenraad,… Het educatief actieplan voor verkeers- en mobiliteitseducatie beschrijft stap per stap de acties die ondernomen worden van in het begin tot en met de evaluatie. Het programma geeft een globale leidraad, het reikt geen pakket aan dat zomaar geïmplementeerd kan worden. Stap 1 in het programma is de verkenning van bereidheid tot vernieuwing. Wanneer we dit toepassen op het K.A. Erasmus zien we dat deze bereidheid er zeker is. De werkgroep rond VOETen is opgericht maar staat nog in zijn kinderschoenen. Vervolgens is het belangrijk iedereen van in het begin goed te informeren. We denken hierbij aan een infoavond voor alle personeelsleden, georganiseerd door de werkgroep. Op deze avond kan het programma voorgesteld worden. In een later stadium moet deze informatie ook doorstromen naar de leerlingen en de ouders. Duidelijke verantwoordelijkheden kunnen bereikt worden door in de werkgroep een voorzitter aan te stellen. Hij/zij coördineert en verdeelt de taken. De voorzitter zorgt er tevens voor dat andere bestaande overlegstructuren, zoals het oudercomité en de leerlingenraad ingeschakeld worden.

1. Informeren en motiveren Spreek externe partners aan lokale politie, RYD, rij-instructeurs, het Rode Kruis, VSV, pedagogische begeleidingsdienst. Betrek & motiveer actoren via concrete activiteiten Politiedag met lokale politie, RYD & rijinstructeurs. Fiets- en bromfietscontrole door de lokale politie Theoretische rijlessen op school door rijinstructeurs. EHBO/CPR door het Rode Kruis De school kan de realisatie van deze VOET niet volledig alleen realiseren. Er zijn externe partners nodig. Bovenstaande partners worden aangesproken. Bij het contact zorgt de school er voor dat ze een concreet voorstel heeft en niet vaag blijft omtrent haar verwachtingen van deze partners.

2. Bevragen, meten of inventariseren Bevragen en meten enquête bij de leerlingen (beginanalyse) Inventariseren Wat bestaat er op de school rond verkeer? Rijbewijs op school Politiedag Fietscontrole Bespreking in een aantal lessen Voor we beginnen aan de concrete uitwerking van een actieplan, is het nodig om de leerlingen te bevragen over hun verkeersgedrag en –ervaringen. De vragenlijst die wij gehouden hebben op het K.A.Erasmus is reeds besproken in onze beginanalyse. Werkgroep  enquête: Noden v/d lln. (betrokkenheid) Vervoerskeuze Kritieke punten voor veiligheid  Vooronderzoek als basis voor uitbreiding verkeersbeleid. Vervolgens moet de school de reeds bestaande activiteiten rond verkeer inventariseren. We zien dat de school al een aantal activiteiten rond verkeer organiseert. Er moet nu onderzocht worden wat hierin al goed gaat en wat nog beter kan.

3. Noden en prioriteiten Verantwoordelijkheid als passagier A. Omschrijf behoeften van de school Meer aandacht voor fietsers en openbaar vervoer Verantwoordelijkheid als passagier Politiedag beter omkaderen Verkeerslessen De bevraging van de leerlingen en de inventarisatie van de bestaande activiteiten leggen de behoeften van de school bloot. We zien dat bijna alle leerling fietsers / gebruikers van het openbaar vervoer/ autopassagiers zijn. De focus van onze actie dient dus op deze groepen te liggen. Het is goed dat de politiedag bestaat maar de waarde ervan gaat verloren door zijn gebrek aan omkadering. Een inleiding hierop en een nabespreking achteraf zijn noodzakelijk. Verder geeft ook een groot aantal leerlingen aan dat zij helemaal nog geen verkeerslessen gekregen hebben in het middelbaar. Hier zou dus ook extra aandacht aan moeten worden besteed.

B. Prioriteiten voor actie: Resultaat enquête  3 vervoerswijzen: Fiets (Passagier in) auto Openbaar vervoer  Focus voor actieplan. Het is belangrijk een aantal prioriteiten vast te leggen waar we hoofdzakelijk aan willen werken. Wij willen ons focussen op de fietsers, de openbaar vervoer gebruikers en de autopassagiers.

4. Aanpak actieplan 2e Graad Openbaar vervoer: Gedragsregels Reageren bij ongeval Veiligste weg van halte naar school Gedurende uitstappen Personeelsvergaderingen Informatie voor ouders

Focus op de fiets: Week v/d fiets: Sensibilisering Aangekondigde fietscontroles Fietsvaardigheid Fietsreparatie Rijden in groep

Als passagier: Verantwoordelijkheid Communicatie Rechten & plichten

4. De aanpak: 3e graad Wat komt zeker aan bod? JONG GELEERD OUD GEDAAN Niet aangekondigde (brom)fietscontrole Reactie & aangifte bij een ongeval, EHBO & CPR AUTO Theoretisch rijbewijs

Niet aangekondigde (brom)fietscontrole Waarom? Wordt reeds gedaan! Uit enquête blijkt dat heel wat leerlingen geen fluovest en helm dragen Al heel wat ongevallen gebeurd => Zijn ze zichtbaar? Fiets in orde?

Reactie & aangifte bij een ongeval, EHBO & CPR Wat? Leren om Europees aanrijdingsformulier in te vullen Basiscursus EHBO + CPR Waarom? Weten hoe een aanrijdingsformulier in te vullen Weten hoe je EHBO en CPR toepast => Geeft een veiliger gevoel

EHBO en CPR Hoe? Namiddag waarbij medewerkers Rode Kruis leerlingen tonen hoe zij EHBO & CPR dienen toe te passen. Theorie komt reeds aan bod tijdens de lessen Biologie

Theoretisch rijbewijs Wat? Project “ rijbewijs op school” 8 uren theoretische les van erkende rijinstructeurs binnen de lesuren! Theoretisch examen afleggen op school Waarom? Project loopt reeds, maar kent weinig succes. Reden? Vrijwillig

Workshop automechanica Extra Quiz theorie De leerlingen zelf in groepjes een quiz laten opstellen. De groepjes gaan vervolgens tegen elkaar strijden. Het winnende team krijgt een leuke beloning Workshop automechanica De leerlingen van 6 mechanica worden ingeschakeld om de andere leerlingen van de derde graad de verschillende onderdelen van de auto te leren kennen en geven hierbij de nodige uitleg.

Workshop mechanica

Wat hoort waar? Dynamo Ruitenwisservloeistof Motorolievuldop Accu Koelvloeistofreservoir Motorolie peilstok

Oplossingen 1 = Ruitenwissersvloeistof 2 = Koelvloeistofreservoir 3 = Motorolievuldop 4 = Motorolie peilstok 5 = Dynamo 6 = Accu

Politiedag Wordt al georganiseerd Voorbereiden & nabespreken in verschillende vakken biologie, fysica, technologie 75% nog nooit verkeersles gehad maar lessen worden positief geëvalueerd.

Groepsfietsen: Leerlingen werken zelf een vervoersplan uit: Oefening fietsroute plannen. Welke route kunnen we rood inkleuren en welke groen? Zijn daar (rode) kritieke punten in?

Fietsroute plannen

Fietsroute plannen

5. Evaluatie Proces & Product Zowel werkgroep, leerkrachten, leerlingen als ouders Vragenlijsten & Gesprekken

KAREN 5. Besluit

Kort Besluit Haalbaar voorstel project Geleidelijke opbouw Geen bestaand pakket dat voldoende omvattend is Vergt m.a.w. ‘Verzameling’