Biobased Economy: nieuwe gouden eeuw voor Zeeland? Goes 08 december

Derde Industriële Revolutie 1 ste Industriële Revolutie kolen, stoommachine 2 de Industriële Revolutie olie, verbrandingsmotor 3 de Industriële Revolutie duurzame energie, groene grondstoffen

Filosofie we moeten de natuur imiteren in plaats van dwingen van reductionisme naar holisme

Mondiale economische machtsstrijd Obama “ Het land dat de schone technologie-economie domineert zal het land zijn dat de wereldeconomie domineert en Amerika moet dat land zijn ”

ontstaat mondiale economie rondom schone technologie snelst groeiende industrie ter wereld 2010: 250 miljard dollar (30% groei t.o.v. 2009) China55 miljard (235 miljard t/m 2015) Duitsland42 miljard Amerika35 miljard Italië17 miljard Nederland 2 miljard? Mondiale Clean Tech

Relatieve omzet in Clean Tech naar BNP 2008 [% EUR] (bron WNF)

Investeringen in Clean Tech (bron WNF)

Nationale publieke uitgaven duurzame energie R&D [% EUR/BNP] (bron WNF) Clean Tech Wereldwijde Omzet [% EUR/BNP]

nieuwe economie rondom duurzaamheid snelst groeiende industrie ter wereld Nederland onderinvesteert in nieuwe economie Conclusie I

Transitie naar Bio-Economie

overgang van economie gebaseerd op koolstof naar economie met biomassa als centrale grondstof Transitie naar Bio-Economie

biomassa planten, hout, algen, afval fotosynthese bioraffinage biomaterialen Transitie naar Bio-Economie

Waardepiramide

landbouw moet ontvlechten van fossiele sector chemie moet ontvlechten van fossiele sector chemie ombouwen richting voeding-gezondheid druist in tegen belangen petro-chemie en landbouw vraagt om radicale verandering, kost decennia Deeltransities

Voorontwikkeling Stabilisatie 2050 Duurzame bio-chemie Acceleratie Take-off huidige situatie tijd Fase van transitie bio-economie

Schaal transitie bio-economie Macro-niveau - voorraden fossiele brandstoffen + voorzieningszekerheid + klimaatverandering - financieel-economische crisis Meso-niveau + Klimaatverdrag Durban? + WBC Sustainable Development. - EU wet & regelgeving - Nederlandse wet & regelgeving Micro-niveau + pilots + technologische kennis + entrepreneurs - lokale wet- en regelgeving

Transitie fundamentele verandering van structuur, cultuur, werkwijzen structuur:institutionele, economische, fysieke structuur cultuur: gedeelde beelden, waarden, paradigma’s werkwijzen:routines, regels, gedrag radicale omslag in denken & handelen op systeemniveau in kleine stappen

Transitie is Machtsverschuiving regime: dominante structuur, cultuur en werkwijzen met macht en gevestigde belangen niche:opkomende, afwijkende structuur, cultuur en werkwijzen op klein schaalniveau niche wil macht ontwikkelen en het bestaande regime overnemen; regime beschermt zich daartegen door de niche onschadelijk te maken of op te nemen transitie = regime-wisseling= machtswisseling

Transitie bio-economie leidt tot andere praktijken, organisatiestructuren, regelgeving, financiën en machtsverhoudingen vergt institutionele innovatie: landbouw en chemie moeten intensief gaan samenwerken vanuit wezenlijk andere culturen vraagt om radicale verandering in kleine stappen

bio-economie zit in beginfase van transitie bio-economie is nog gekoppeld aan energie wensbeeld Conclusie II

Barrières

mentale barrières juridische barrières beleids barrières financiële barrières Barrières

gebrek aan ambitie 30% groene grondstoffen in 2030 is eenvoudig te realiseren Mentale Barrières

wet- en regelgeving fossiel georiënteerd creëert ongelijk bio-speelveld - etheen maken uit bio-ethanol (met importheffing) of uit nafta (aardolieproduct, zonder importheffing) - veel reststromen worden als afval beschouwd in afvalstoffenwet Juridische Barrières

alleen wegwijzers voor biomassa richting energie geen wegwijzers voor biomaterialen / biochemicaliën - biobrandstoffen wel verplicht en biomaterialen niet - Europese biobrandstoffenlijn creëert kunstmatige markt voor biobrandstoffen waardepiramide staat op zijn kop Beleids Barrières

bio-economisch systeem zit vol weeffouten en is helemaal fossiel georiënteerd persistent Conclusie III

Zeeland

Bio-Economie in Zeeland schone economie past bij schone leefomgeving bio-economie in harmonie met natuur bio-economie past bij groen-blauwe oase

Bio-economie in Zeeland Duale Route optimaliseringsroute efficiënter gebruik van grondstoffen, hulpbronnen kringlopen sluiten, reststromen gebruiken transformatieve route nieuwe producten en materialen maken bioraffinage, zonder fossiele grondstoffen

Voorbeelden Bio-economie Zeeland DOW integraal waterbeheer, gesloten waterkringloop, niet vanuit Biesbosch belangrijk initiatief, gaat om enorm veel water wordt DOW motor voor bio-chemie? Cargill zetmeel en eiwitten, reststromen gebruiken, eiwitten upgraden, ketens binnen bedrijf sluiten ketens sluiten zit in DNA van bedrijf, voorbeeld voor anderen 2 de generatie biomassa?

Voorbeelden Bio-economie Zeeland Thermphos fosforproductie op andere basis, fosfor uit meel en fosfaat uit rioolslib C2C met Braungart, is zoek- en leerproces wat is de weg naar groene grondstoffen en bio-chemie? Heros Ecopark reststromen hoogwaardiger gebruiken, koper en zink beter gebruiken ontstaat zo nieuw chemisch bedrijf, faciliteerder voor partners in keten marsroute naar biochemisch bedrijf met andere reputatie?

Bio-economie in Zeeland Status Roosendaal Energy eerste generatie biobrandstoffen Heros: afval- en restproducten doorstart na faillissement BioPark Terneuzen agro-industrieel cluster glastuinbouw complex biomassa centrale bij Heros bio-ethanol en 2 de biogeneratie Nedalco? Bio Base Europe Gent-Terneuzen pilot 2 de biogeneratie Gent opleiding Terneuzen

Bio-economie in Zeeland Voordelen Ligging:Rijn-Schelde bekken Europese handelszone Ruimte:nog ruimte genoeg beschikbaar Prijs:goedkoop i.v.m. Rotterdam Aanbod:geschikt personeel aanwezig

Bio-economie in Zeeland Nadelen Visie:visie op toekomst bio-economie ontbreekt Fragmentatie:weinig samenhang in activiteiten Interactie:regime- & nichespelers werken weinig samen Coalities:ontbreekt nog aan sterke coalities

In Zeeland gebeurt veel op het gebied van optimaliseren chemie gebeurt weinig op het gebied van transformeren chemie opschaling en afstemming van activiteiten is noodzakelijk Conclusie IV

Sturing

Meer sturing nodig in Zeeland gericht op opschaling faciliteren en stimuleren vraagt om leiderschap van overheid incrementeel beleid + transformatief beleid

Stimuleren ambities formuleren en kaders stellen visie ontwikkelen: stip op de horizon realiseren wat al kan fabriek voor bio-etheen uit bio-ethanol

Faciliteren strenge normen voor duurzaamheid biomassa experimenteerruimte creëren barrières wegnemen coalities vormen en netwerken stimuleren

Nieuwe Coalities grote spelers en kleine spelers kleine spelers moeten grote spelers opjagen ondernemers / onderzoek / onderwijs + samenleving maatschappelijke organisaties (zoals ZMF) cruciaal consument / burger!

transitie naar bio-economie staat nog maar aan het begin nog veel barrières weg te nemen uitgangssituatie voor Zeeland is zeer gunstig voorsprong op Rotterdam en Antwerpen meer sturing is nodig gericht op opschaling zou hét grote project van Zeeland moeten worden Conclusie V