Wat is de invloed van een hersentumor op het functioneren van de patiënt? Dieta Brandsma, neuroloog NKI-AvL 19e AvL symposium ‘Oncologie in perspectief, 100 jaar grensverleggend’

overzicht presentatie type hersentumoren de verschillende functies van de hersenen taal, geheugen en gedrag/emoties bijzondere casus

indeling hersentumoren primaire hersentumoren: - glioom: 800 /jaar in NL - meningeoom: 500/jaar in NL secundaire hersentumoren = hersenmetastasen - 5000-7000/jaar - meest voorkomend: longca, mammaca, melanoom

soorten hersentumoren glioom meningeoom hersenmetastasen

behandeling

hersentumoren type hersentumor bepaalt: behandeling en levensverwachting de snelheid van ontstaan van neurologische verschijnselen plaats van de hersentumor bepaalt welke neurologische verschijnselen een patiënt krijgt

neurologische verschijnselen gevoel lichaam, ruimtelijke oriëntatie initiatief planning (ont-)remming taal spierkracht visuele prikkels geheugen/taal coördinatie gevoel en kracht lichaam oogbewegingen, slikken ademhaling, bloeddruk, hartslag

invloed op spierkracht, gevoel lichaam, zien

taal, geheugen en gedrag/emoties

taal 11

afasie stoornis in begrijpen en produceren van gesproken en geschreven taal ( spreken, begrijpen, lezen, schrijven)

Onderzoek afasie Begrijpen gesproken taal gesloten vragen: Kan een olifant vliegen? opdrachten uitvoeren: voorwerpen aanwijzen, rechter hand naar linker oor Begrijpen geschreven taal geschreven opdracht laten lezen en navertellen Pen + horloge Krant + bril

onderzoek afasie Produceren gesproken taal spontane taal, gesprekje benoemen automatische taal (aanvullen /afmaken) Produceren geschreven taal eigen naam spontane zin Peper en…, dag in dag… Voorwerpen, kleuren Koffie zetten, koe (vs. paard)

afasie sterk bemoeilijkte communicatie met grote invloed op overleg over behandelingen, dagelijkse zorg in ziekenhuis relatie/gezin, sociaal leven en werk Peper en…, dag in dag… Voorwerpen, kleuren Koffie zetten, koe (vs. paard)

adviezen bij afasie langzaam praten, korte zinnen, trefwoorden aangeven waar het gesprek over gaat (evt. tekening) controleer of iemand de boodschap begrepen heeft, evt. herhalen. rustige omgeving, tijd nemen

adviezen bij afasie

geheugen prefrontale cortex: geheugen voor volgorde gebeurtenissen

gedrag frontaal kwab: 1/3 van de hersenen ‘uitvoerende functies’: organiseren/aanpassen van gedrag maken van plannen initiatief tonen

veranderd gedrag Twee typen groepen bij frontaal syndroom: veranderingen in persoonlijkheid veranderingen in cognitief functioneren

veranderingen in persoonlijkheid familie/vrienden vinden patiënt een ander mens: traag, initiatiefloos, onverschillig = apathie b) kinderlijk gedrag, onnatuurlijk vrolijk, onaangepast gedrag. Impulsief en ontremd = ontremming

veranderingen in cognitief functioneren snel afgeleid geen overzicht kan complexere situaties niet overzien of uitvoeren leert niet van eerdere ervaringen heeft vaste routine en wijkt hier niet van af geen invloed op intelligentie

frontaal syndroom hoe ga je ermee om? apathie: vertellen wat hij/zij moet gaan doen vaste dagstructuur chaotisch gedrag zet/leg dingen in volgorde beperkt aantal keuzemogelijkheden

frontaal syndroom: hoe ga je ermee om? impulsiviteit/ontremming: weghalen prikkels waarvoor patiënt gevoelig is geef kort aan wat je wel/niet van patiënt verwacht dwangmatigheid ga niet met patiënt in discussie leid patiënt af

conclusie hersentumor tast persoonlijkheid aan, welke bepaald wordt door taal, geheugen, gedrag/emoties aandacht van ons als zorgverleners voor beperkingen in communicatie over medische behandelingen en dagelijkse verzorging problemen binnen relaties/gezin en werk adviezen hoe om te gaan met afasie en gedragsstoornissen