Internering? Ontoerekeningsvatbaar (misdaad en internering) Verloop internering Internering en hulpverlening in Vlaanderen

Programma Inleiding Forensische psychiatrie In enkele begrippen In cijfers In de praktijk Forensische pilootprojecten PC Sint Jan Baptiste Zelzate OPZC Rekem (UPC Sint Kamillus Bierbeek) Een ervaringsdeskundige aan het woord

Programma (vervolg) Multidisciplinair team en de rol van psycholoog Competenties van de forensische hulpverleners Casus

Misdaad Arrestatie Gerechtelijk onderzoek Eindvordering

Gerechtsdeskundige (psychiater, psycholoog)

Gerechtsdeskundige-opdracht

Beveiligings- Maatregel Straf Voorwaarden internering: ernstige bewezen feiten sociale gevaarlijkheid krankzinnigheid, ernstige graad van geestesstoornis en/of zwakzinnigheid

Krankzinnigheid Psychiatrische stoornis Diagnostical and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-IV) As-1 stoornissen

Ernstige geestesstoornis Psychiatrische stoornis Diagnostical and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-IV) As-2 stoornissen Persoonlijkheidsstoornissen Psychopathie

Zwakzinnigheid Intelligentie (IQ) en zelfredzaamheid

Verloop internering Commissie ter Bescherming van de Maatschappij (CBM) Ruime bevoegdheid Uitvoering internering Voorwaarden In vrijheidsstelling Justitieassistenten

Verloop internering Hoog risico High risk Gemiddeld risico Medium risk Laag risico Low risk

Enkele cijfers Aantal geïnterneerden in België: 3942 Stijgende trend Gevangenispopulatie

Kritiek Veroordelingen Europees Hof voor de Rechten van de Mens Geen aangepaste behandeling, onvoldoende zorg op maat - Gerechtsexpertises Standaardvergoeding nl 375 euro “Voor mijn werk in het proces- De Gelder heb ik twee euro per uur gekregen” Citaat Paul Cosyns uit artikel DS ‘met geesteszieke daders win je geen stemmen’ Geen kwaliteitscontrole Geen opleidingen Geen Penitentiair Onderzoeks- en Klinisch Observatiecentrum (POKO) Zwart-wit verhaal rond on/toerekeningsvatbaarheid - Onduidelijke termijn

Bierbeek-Rekem-zelzate 2001 Opstart Forensische pilootprojecten PC Bierbeek POZ Rekem PC Zelzate Bierbeek-Rekem-zelzate

N: 234 Intake 50 60 24 20 70 10 Crisis- en hervalzorg OPZ Dagkliniek Polikliniek Outreach Intensieve behandeling 1 Voortgezette behandeling 1 Observatie Woontraining Intensieve behandeling 2 Voortgezette behandeling 2 60 Forensisch PVT Rekem Forensisch PVT A’pen Forensisch BW Rekem Gesloten PVT Min 24 Oefenhuis 20 Open kamers BW Min 70 Beschut wonen Open studio’s Minimaal toezichtswonen Reguliere zorg BW Rekem 10

Een ervaringsdeskundige aan het woord

Multidisciplinair team en de rol van psychologen Afdelingshoofd / Verpleegkundige leidinggevende Psychiater Psycholoog Begeleiding/ sociotherapeuten (verpleegkundigen / zorgkundigen) Criminoloog Sociale dienst Therapeuten

Aantallen binnen mDT

Psycholoog in een forensische kliniek “Binnen een multidisciplinair team is de klinisch psycholoog verantwoordelijk voor het onderzoeken en begeleiden van de psychologische en relationele processen van de individuele patiënt, de groepsdynamieken alsook hun omgeving. Dit heeft tot doel deze processen en hun omgeving te analyseren, te ondersteunen, te verbeteren en/of het hieraan gerelateerde gedrag aan te passen. Daarnaast is de klinisch psycholoog mede verantwoordelijk voor de uitbouw en vertaling van de visie van de zorglijn omtrent de therapeutische setting van deze zorglijn. De klinisch psycholoog dient te beschikken over de capaciteiten om een team aan te sturen.”

Psycholoog in een forensische kliniek (vervolg) Direct patiëntgebonden activiteiten Diagnosestelling, inventarisatie en rapportage van psychologische noden van de patiënt (excl. risicotaxatie) Individuele psychodiagnostiek In kaart brengen van bv. autoanamneses Risicotaxatie Persoonlijke administratie patiëntendossier Verslagen maken betreffende patiënten Opbouw en uitbouw van een therapeutisch klimaat Inhoudelijk vormgeven van therapieprogramma’s Vertalen van visie naar afdelingsstructuur Ontwikkelen en bewaken afdelingsvisie Samenstelling van patiëntengroep binnen de afdeling Opstelling afdelingsreglementen

Psycholoog in een forensische kliniek (vervolg) - Therapeutisch begeleiden van de patiënt Individuele gesprekstherapie Individuele psychotherapie Groepstherapie Allerlei vormen van relatietherapie – familietherapie Hanteren van therapeutische instrumenten zoals tokenkaarten en signaleringsplannen Relaxatie-autogene training Opvolging van de therapeutische begeleiding van de patiënt Deelname aan patiëntbespreking vanuit eigen discipline Multidisciplinair overleg betreffende werking Zorginhoudelijke supervisie aan verpleegkundigen/therapeuten + intervisie met verpleegkundigen

Psycholoog in een forensische kliniek (vervolg) Niet direct patiëntgebonden activiteiten Intervisie met collega’s van de vakgroep Therapeutische continuïteit binnen psychologen binnen de eigen zorglijn verzorgen Aanbod ontwikkelen nieuwe zorgbehoeften Relevante vakliteratuur blijven raadplegen Stagebegeleiding van stagiair-psychologen Meewerken aan wetenschappelijk onderzoek Organisatorische verantwoordelijkheden Maandelijkse deelname aan beleidsvergaderingen (zorglijn/cluster) Adviesverlening aan het beleid m.b.t. klinisch relevante thema’s (zorgeenheid) op ziekenhuisniveau Over potentieel beschikken om een team aan te sturen

Competenties van forensische hulpverleners Exploratief onderzoek in kader van masterproef in samenwerking met KEFOR Welke competenties en waarden typeren de ideale forensische hulpverlener?

Competenties van forensische hulpverleners (vervolg) Leerbaarheid Belang

Competenties van forensische hulpverleners (vervolg) Focusgroep patiënten en bewoners

Competenties van forensische hulpverleners (vervolg) Delphi – studie forensische experts: Welke competenties zijn in jullie ogen belangrijk? 90 competenties Consensusnorm = 80% 8 uitermate belangrijk Conflicthantering (89,3%) Situatie – inschatting (89,3%) Benadering van de patiënt (85,7%) Persoonlijke binding (85,7%) Kennis sociaal netwerk van de patiënt (85%) Betrouwbaarheid (85%) Grenzen bewaken (afstand – nabijheid) (82,1%) Sociaal aanvoelen (80%)

Competenties van forensische hulpverleners (vervolg) Conclusies: HRM-beleid anders? Specifiek competentieprofiel? Screening aanpassen? VTO? …

Casus

Contactgegevens Kevin Pesout kevin.pesout@opzcrekem.be Vanessa Baetens vanessa.baetens@fracarita.org