VELON KENNIS KOPPELEN DE ONTWIKKELING VAN BASISSCHOLEN ALS PROFESSIONELE LEERGEMEENCHAP Velon 2008 Kenniskring Schoolontwikkeling en Schoolmanagement

VELON CAPACITEITSONTWIKKELING IN PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAPPEN C. O. P. L.

VELON FOCUS Combinatie van ondersteuning van scholen en van onderzoek in scholen. (6 basisscholen) –ondersteunen bij de ontwikkeling tot professionele leergemeenschap; –kennis verwerven over verschijningsvormen van professionele leergemeenschappen en over interventies Samenwerking bevorderen tussen opleiding (kenniskring / onderzoek) en veld (concept van een kennisgemeenschap)

VELON SEMINARS IN TWEE JAAR MET “GUIDING COALITION” VAN ELKE SCHOOL/TEAM BEGELEIDING (KLANKBORD, ADVIES) PER SCHOOL ONDERSTEUNING

VELON KENMERKEN PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAP BESCHRIJVING VAN ONTWIKKELING ALS PLG INTERVENTIES ROL VAN DE SCHOOLLEIDING EFFECTEN EFFECTEN VAN ONDERSTEUNING ONDERZOEKSVRAGEN

VELON DESIGN Combinatie van kwantitatief (survey, vragenlijsten) en kwalitatief (interviews) onderzoek

VELON ONDERZOEK LITERATUURSTUDIE: PLG Kenmerken Effecten Interventies Ondersteuningsprincipes Basis voor vragenlijst en interviewleidraden ondersteuningsprogramma analyse interviews

VELON een gemeenschap van voortdurend onderzoek en verbetering. PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAP: KENMERKEN

VELON DRIE CAPACITEITEN PERSOONLIJKE CAPACITEIT INTERPERSOONLIJKE CAPACITEIT ORGANISATORISCHE CAPACITEIT PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAP: KENMERKEN

VELON VELON PERSOONLIJKE CAPACITEIT Actief, reflectief en kritisch kennis (re)construeren Actuele inzichten uit wetenschap en praktijk gebruiken PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAP: KENMERKEN

VELON VELON INTERPERSOONLIJKE CAPACITEIT Gedeelde waarden en visie op leren en op de rol van de leraar Collectief leren en gedeelde praktijken PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAP: KENMERKEN

VELON VELON ORGANISATORISCHE CAPACITEIT Ondersteunde condities: bronnen, structuren en systemen Ondersteunende condities: cultuur Ondersteunend, stimulerend en gedeeld leiderschap PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAP: KENMERKEN

VELON VELON ONDERZOEK: SURVEY Kenmerken Professionele leergemeenschap Effecten (persoonlijke en collectieve doelmatigheid; innovatieve houding) COPL-Vragenlijst 6 casusscholen (begin en eindmeting) Tussen feb 06 en jun 07; 109 scholen extra (89 weerhouden)

VELON VELON ONDERZOEK: CASE-STUDIES Kenmerken Professionele leergemeenschap Interventies Rol schoolleider Effecten 6 casusscholen (februari 06) 4 casusscholen (oktober/november 2007)

VELON VELON ONDERZOEK: CASE-STUDIES Februari 06: 6 scholen - 4 leerkrachten per school individueel Okt/nov 07: 4 scholen – per school: story line schoolleider: kenmerken plg, ontwikkeling, interventies, rol schoolleiding, effecten. groepsinterview 2-4 leerkrachten: kenmerken plg, ontwikkeling, interventies, rol schoolleiding, effecten. story line individueel 2 leerkrachten: effecten

VELON VELON ONDERZOEK: ONDERSTEUNING Tussentijdse evaluatie ieder seminar (vragenlijst): effectiviteit, proces 3x (na 1e, 4e en 6e seminar); afname vragenlijst Kennisgemeenschappen (Pieters & De Vries): effectiviteit, informaliteit, samenstelling, interactiviteit Okt. / Nov 07: Interviews schoolleider, groepsinterview (1 kerngroeplid per school)

VELON VELON van september 2005 tot +/- juni LOOPTIJD sep jan jul jan jul okt jan jun Literatuurstudie vragenlijst Afname vragenlijst (survey) Afname vragenlijst 6 casusscholen Afname vragenlijst 6 casusscholen Sem Begeleiding Interviews casussscholen Interviews casussscholen

VELON VELON ONDERZOEK: CASE-STUDIES (okt/nov) 1- codering Externe context Interne context InterventiesEffecten 2- beschrijving van de scholen (4) Bovenschools beleid Overheidsbeleid Ondersteuning COPL seminars begeleiding Overige ondersteuning Overige gebeurtenissen - innovatiehistorie - organisatiepraktijken, - overige gebeurtenissen Acties van de schoolleider - gericht op pc, ic, oc - overige focus… Acties van anderen in de school - gericht op pc, ic, oc - overige focus

VELON VELON ONDERZOEK: CASE-STUDIES (okt/nov) 3- analyses per school (vervolg) - Aard van de ontwikkeling: fasen? - Interventies Bron Intern/extern Handeling/gebeurtenis Focus op PLG Strategie Machtsstrategie Expertstrategie Onderhandelingsstrategie Programmatische strategie Leerstrategie Effecten op capaciteiten - Rol schoolleider Cultuurbouwer Educator Architect

VELON VELON NOG UIT TE VOEREN ONDERZOEK 4- cross case analyse 5- statistische analyses relaties tussen kenmerken plg relaties tussen plg en effecten 6- evaluatie ondersteuningsprogramma waardering effecten

VELON VELON RESULTATEN VAN EEN SCHOOL DE ST.- EDUARDSCHOOL

VELON VELON St.-Eduard

VELON VELON St.-Eduard

VELON VELON St.-Eduard: Aard van de ontwikkeling PC 1: Actief, reflectief en kritisch kennis (re)construeren: (Reflecteren): incidenteel, impliciet, privé, niet diepgaand PC 2: Actuele inzichten uit wetenschap en praktijk gebruiken Meer mensen volgen scholing, toename inhoudelijke kennis 84,5 9

VELON VELON St.-Eduard: Aard van de ontwikkeling IC 1: Gedeelde visie: meer nadruk op verbeteren leren van leerlingen, meer expliciete rol van visie IC 2: collectief leren en handelen Meer gelegenheden voor leren met elkaar worden meer gebruikt, meer delen van ervaringen. Diepgang niet altijd aanwezig. Sommige lkr nog terughoudend 77,5 30

VELON VELON St.-Eduard: Aard van de ontwikkeling 34 8 OC 1: structuur, bronnen systemen: Mogelijkheden voor leren en gebruik ervan vergroot. Scholingsbudget ontoereikend door toename scholing. Bewuste organisatorische ingrepen OC 2: cultuur Meer mensen opener naar elkaar (doorbreken wandelgangengepraat). Meer elkaar aanspreken 76 23

VELON VELON OC 3: leiderschap Nog steeds stimulerend, deskundig, ondersteunend. Zelf: doelgerichter. Risico van teveel taken St.-Eduard: Aard van de ontwikkeling

VELON VELON St.-Eduard: Interventies - Bronnen Interventie: een geplande handeling of ongeplande gebeurtenis die individuen positief of negatief beïnvloeden in het veranderingsproces (Hall & Hord, 2006) Vanuit perspectief van de school Gepland Ongepland Extern Intern Externe handeling Interne handeling Externe gebeurtenis Interne gebeurtenis

VELON VELON St.-Eduard: Interventies - Bronnen Merendeel van de interventies zijn interne handelingen, m.n. van schoolleider Ook externe handelingen spelen rol, vaak door scheppen van voorwaarde Slechts zeer beperkt aantal (interne en externe) gebeurtenissen spelen rol

VELON VELON St.-Eduard: Interventies – Focus op PLG Bijna alle interventies mikken op de ontwikkeling van één of meer capaciteiten. Omgekeerd, op alle aspecten van een PLG zijn interventies gericht. Relatief minder interventies op persoonlijke capaciteit in vergelijking met aantal interventies gericht op interpersoonlijke en organisatorische capaciteit. Bewust interveniëren door de schoolleider onder meer o.i.v. COPL-project.

VELON VELON St.-Eduard: Interventies – Effecten op de capaciteiten Invloed van de interventies is aanwijsbaar: veel interventies worden gezien als effectief t.a.v. de drie capaciteiten (aspecten daarvan) Direct en indirecte invloed

VELON VELON PERSOONLIJKE CAPACITEIT SCHOLING (ex) Ervaren van knelpunten, nieuwe taken, nieuwe methode Druk Inspectie Nieuwe taken gegeven door SL Mogelijkheden (SL) Stimulans (SL) St.-Eduard: Interventies – Effecten op de capaciteiten INTELLECTUEEL STIMULEREN LKR SCHOLING (in) COPL-project STUDIE- BIJEENKOMSTEN TEAM

VELON VELON Weinig interventies vanuit machtsstrategie. Vooral de extern gesitueerde (bv. inspectie). Geen interventies vanuit onderhandelingsstrategie Ca 1/3 interventies vanuit expertstrategie: kennisoverdracht (bv. interne en externe scholing; benoemingen; controle). Ca 1/3 interventies vanuit programmatische strategie: uitlokken van cultuurverandering (bv. interne en externe scholing [COPL-project] door kennisoverdracht (intern en extern); benoemingen; controle. Ca 1/3 interventies vanuit leerstrategie: door leren van betrokkenen St.-Eduard: Interventies – Strategieën

VELON VELON St.-Eduard: De rol van de schoolleider Cultuurbouwer Educator Architect Voor alle subrollen worden interventies gevonden Voor alle subrollen relatief veel interventies (van 10 tot 15) (wel overlapping).

VELON VELON CONCLUSIES: DE ONTWIKKELING VAN DE ST.-EDUARD- SCHOOL ALS PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAP 1.Ontwikkeling: verbreding, verdieping, verankering 2.Diversiteit van directe en indirecte interventies

VELON VELON CONCLUSIES: DE ONTWIKKELING VAN DE ST.-EDUARD- SCHOOL ALS PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAP 3.Essentiële rol van de schoolleider Gericht: vanuit conceptuele kader van PLG maar koppeling aan de agenda van de school Integraal: gericht op alle capaciteiten cq. aspecten ervan invulling aan alle subrollen van de schoolleider

VELON VELON CONCLUSIES: DE ONTWIKKELING VAN DE ST.-EDUARD- SCHOOL ALS PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAP 3.Essentiële rol van de schoolleider (vervolg) Vooral normatief-reëducatieve strategie (programmatische en leerstrategie) en ook rationeel- empirische strategie (expertstrategie) PLG ook als vernieuwing behandeld

VELON VELON DE ROL VAN DE LERARENOPLEIDING Opleiden in de school: eisen stellen aan de werkplek Scholen helpen ontwikkelen tot professionele leergemeenschappen Als opleiding zelf een professionele leergemeenschap zijn Studenten voorbereiden op het functioneren in een professionele leergemeenschap: aandacht voor schoolontwikkeling en leren collectief te leren in het curriculum