Energie Efficiëntie 2 mogelijke benaderingen Agentschap voor Facilitair Management ir. Peter Bockstaele, Afdeling Technisch Beheer

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen De EER legt overheden op om te investeren in energie efficiëntie. Energie omvat ? Elektriciteit, gas(olie) – water ? Zijn dit enkel nieuwe projecten of … kan “investeren” meer zijn ? Boekhoudkundig onderscheid (ook in VO) : CAPEX = CAPital Expenditure = eenmalig OPEX = OPerational EXpenditure = recurrent

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen Wat kan een energie efficiënte CAPEX zijn ? Een relighting project Een vervanging van een versleten verwarmingsinstallatie incl. integratie van een WKK en leidingisolatie Een aanpassing van klokken Wat kan een energie efficiënte OPEX zijn ? De hogere huurprijs om een energie efficiënter gebouw te huren gedurende lange termijn (= quasi eigendom, bijv.18 jaar) ? De hogere kost voor een performant omnium onderhoudscontract voor dit gebouw, om de efficiëntie te behouden ? De onderhoudskosten voor een verwarmingsinstallatie met WKK ?

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen Hoe vind je een efficiënte investering ? Door gezond verstand Onbeperkt stoken vs. stoken wanneer nodig (legionella & SanitairWarmWater) Feedback van eigen werknemers of OH-firma Energie monitoring & submetering Door een gerichte audit, zoals Lichtstudie (Ecolux) Energie-audit (Cenergie) Haalbaarheidsstudie groene energie (Ingenium) Submetering (THV Reus-Deservis-Cenergie) Ook : NEN2767 audit (Ingenium)

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen Energie-audits – Raamcontract AFM Uitvoeren van audits : site bezoek & info (facturen, as-built, plannen, werking & gebruik ..) Rapport & presentatie Opsommen van maatregelen & geconsolideerde (= combi-) maatregelen Tabel met ROI (incl. onderhoud), dus TCO/LCC benadering Mogelijkheid tot opmaak technisch bestek & verdere ondersteuning : studiebureau toont “zijn gelijk” aan, met een service level voor accuratesse

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen Voorbeeld van een CAPEX project : de relighting van Martelaren 19 – Brussel Concreet project : Bestek : 2012 – 2013 Uitvoering : 2013 – 2014 Via raamcontract relighting consultancy (2e versie) Studie incl. evaluatie scenario’s Begeleiding Controle incl. lichtmeting

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen Dilemma : welke licht technologie ? Bewuste keuze voor “LED only” Duurder geraamd, + 10% - maar prijs evolueert snel ! Voorbeeld project op bekende plaats Evolutie van licht technologie naar LED, dus TCO/LCC zal niet 10% slechter blijven … werd bewezen bij de inschrijving LED verlichting biedt steeds meer mogelijkheden en haalt de quality gap t.a.v. TL-armaturen in Mogelijkheden voor uitbreiding & evolutie (licht sturing, vervanging, … ) Zie ook presentatie Duurzame Verlichting op 8 mei, Ghelamco Arena

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen Aanpak van de studie – tabel

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen Het bestek : Open offertevraag, geen aanbesteding ! Kwaliteitsonderzoek : de inschrijver dient zijn oplossing voor een aantal lokalen voor te stellen Controle aan de hand van de Dialux-SW Toegewezen aan : Vanderhoydoncks (Alken) Bedrag : +/- 335k + BTW Verificatie : meting zonder daglicht ! In december is er om 7h30 nog geen daglicht, men mag niet rekenen op daglicht compensatie !

Enkele foto’s geven beeld van de situatie vóór en ná de realisatie Centrale inkomhal op het Gelijksvloer Gyproc plafond : - Aantal nieuwe inbouwspotten werd verminderd (1 op 2) - Aanpassingen aan de inbouwopeningen brengt plafondkosten met zich mee - De wand uplight-armaturen werden vervangen door zuinige LED-armaturen - Nieuwe pendelverlichting boven de onthaalbalie = extra voedingskabel voorzien

Enkele foto’s geven beeld van de situatie vóór en ná de realisatie Centrale inkomhal op het Gelijksvloer

Enkele foto’s die beeld geven van de situatie voor en na de realisatie Grote Vergaderzaal op gelijksvloer Decoratief zichtbaar-T profielen plafond : - LED armaturen werden gemonteerd in de bestaande stroken - Tussenafstand van de armaturen in de lengterichting werden aangepast (korter), dit om voldoende verlichting te bekomen op vergadertafel

Enkele foto’s die beeld geven van de situatie voor en na de realisatie Ondergrondse parking

Verschil in het TOTALE energieverbruik vanaf 2011 tot Q1 van 2014 Een aantal reeds eerder doorgevoerde energiebesparende maatregelen zoals : Vervanging ketels, vervanging halogeenspots bij uitval door retrofit LED-lampen, optimalisering HVAC-sturing

Verloop van het TOTALE energieverbruik in 2012 , 2013 en in Q1 van 2014 Overzicht maandelijks elektriciteitsverbruik : Invloed van LED-verlichting tijdens uitvoering der werken Verbruik in 1ste kwartaal 2014 ligt beduidend lager dan vorige kwartalen Gemiddeld jaarlijks verbruik zal opnieuw dalen o.i.v. LED-relighting

Realiseerbare energiebesparing met vernieuwde LED-verlichting

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen Voorbeeld van een OPEX project : de NEN2767 doorlichting van de technische installaties van Alden Biesen NEN2767 is een Nl norm voor evaluatie van technische uitrustingen Visuele interpretatie, gekoppeld aan inschattingen & matrices Kan zelf uitgebreid worden met een 4e matrix : risico inschatting

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen Alden Biesen Onderhoudscontract met de firma Dalkia Verplichte zelf-auditering  NEN2767 norm als werkinstructie; versie 2011 In NL bekend, in BE nauwelijks bekend Interessante conclusies … zowel voor Dalkia als voor AFM Het volledige artikel op websites AFM en IMZ

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen Wat brengt een NEN2767 audit aan het licht ? Deze audit toont aan welke elementen visueel beschadigd of aan vervanging toe zijn 3 criteria : ernst, omvang en intensiteit (= waarneembaarheid) Cijfermatige indicatie 1 (best)  6 (slechtst) via matrix benadering Is dus geen complete functionele studie van de installaties ! Leidt tot de opmaak van een MJOP, Meer Jaren Onderhoud Planning Inclusief raming van vervangingskosten Frequentie van onderzoek : per 3 – 4 jaar

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen Andere mogelijke toepassingen van de norm : Bouwtechniek : een NEN onderzoek vóór de Definitieve Aanvaarding moet op alle onderzochte punten een score ‘1’ hebben Onderhoud : Bij het begin van een nieuw onderhoudscontract, o.a. VAC Brugge, VAC Gent Op het einde van een bestaand onderhoudscontract, o.a. Phoenix Toepassing binnen AFM : onderdeel van raamcontract ‘onderhoud consultancy’ (2013)

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen Resultaten in Alden Biesen – snapshot, met diverse conditiescores Intussen reeds diverse opmerkingen verholpen

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen Eindresultaat : NEN tabel (links) - Risico management (rechts)

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen Onderhoudscontract – aandachtspunten : Met of zonder totale waarborg ? Open boekhouding ! Issue : verbeteringsinvestering bij vervanging Verplichte verbeteringsvoorstellen Rapportering & analyse van energieverbruiken Maatregelen Werkingsregimes (ook : ander gebruik van gebouw) Opvolging van de firma ! Geschikt personeel Nazicht van verplichtingen, opvolgingsvergaderingen

Energie Efficiëntie : 2 mogelijke benaderingen Conclusies : Energie Efficiëntie toepassen is een gemotiveerd financieel engagement in de tijd Voorbereiding is belangrijk : investering & recurrente kosten in kaart brengen TCO benadering : investering – onderhoud - verbruik EER toepassen is een variante op het begrip BBB : Beloven Bewijzen Behouden