Een kwestie van gezond verstand Oratie Erasmus MC 11 oktober 2013 G.M. Ribbers R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Een duizend poot was heel tevree, tot een pad begon te jennen; Introductie Een duizend poot was heel tevree, tot een pad begon te jennen; ‘Welke poot beweegt na welke poot?’ Zijn twijfel werd toen veel te groot. In verwarring viel hij in de sloot niet meer wetend hoe te rennen. Literature is inconsistent. Meta-analysis showing that early therapy yields larger therapy effects (Robey 1998). Other studies: no evidence for early treatment (Bowen et al. 2012). R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Genezen Geneeskunde ziekte / aandoening Lichaam R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h 3

Personalised medicine “ A physician is obligated to consider more than a diseased organ, more even than the whole man – he must view the man in his world.” In het begin van de 20e eeuw ontwikkelde Cushing vele basisprincipes voor hersenchirurgie. Dit maakte hem één van de voorlopers en experts in het veld en maakte van de neurochirurgie een autonome chirurgische discipline. De overleving na operaties steeg in grote mate Hij gebruikte röntgenfoto’s om hersentumoren op het spoor te komen Hij gebruikte elektrische stimuli om de sensorische cortex te bestuderen Hij speelde een centrale rol in het ontwikkelen van het elektrocautersatie-instrument in samenwerking met de natuurkundige W.T. Bovie Hij was wereldwijd onderwijzer aan neurochirurgen in de eerste tientallen jaren van de 20e eeuw. Misschien nog wel de belangrijkste bijdrage die Cushing heeft geleverd aan de geneeskunde was de introductie van de bloeddrukmeter in Noord-Amerika. Bij een bezoek aan de Italiaanse natuurkundige Scipione Riva-Rocci was Cushing verbaasd over de niet-invasieve (“onbloedige”) meting van de bloeddruk die Riva-Rocci had bedacht in navolging van een primitiever ontwerp van de Franse arts Pierre Potain. In 1896 had hij namelijk een aan de muur te bevestigen kwikmanometer bedacht, met hieraan een manchet die door een ballon werd opgepompt om daarmee de systolische bloeddruk, de bovendruk, te meten. Terugkeer in de VS met deze vinding zorgde ervoor dat bloedmeting op deze manier zich als een olievlek over de Verenigde Staten en de rest van de Westerse wereld verspreidde. Deze meting werd aangevuld met de meting van de diastolische druk, de onderdruk, door het ontdekken van de Korotkoff-tonen door Nikolaj Korotkov in 1920. Ook werd door hem een schaalmanometer gebruikt in plaats van de kwikkolom.[1] De naam Cushing is uiteraard het meest verbonden met de ziekte van Cushing: in 1912 publiceerde hij een studie over een endocrien syndroom door een functiestoornis van de hypofyse, dat hij het “polyglandulair syndroom” noemde. In 1932 publiceerde hij deze bevindingen als "The Basophil Adenomas of the Pituitary Body and Their Clinical Manifestations pituitary Basophilism”. Harvey Cushing:1869-1939 R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Revalidatiegeneeskunde ziekte / aandoening Lichaam gevolgen Re-valideren R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h 5

Niet-aangeboren hersenaandoeningen Neurorevalidatie Niet-aangeboren hersenaandoeningen Hersenletsel ontstaan ten gevolge van welke oorzaak dan ook, anders dan rond of vanwege de geboorte, leidend tot een onomkeerbare breuk in levenslijn en tot het aangewezen zijn op hulpverlening R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Niet-aangeboren hersenletsel Neurorevalidatie Niet-aangeboren hersenletsel Motoriek Cognitie Taal Belastbaarheid Stemming ………. R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h 7

Niet-aangeboren hersenletsel Neurorevalidatie Niet-aangeboren hersenletsel R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h 8

Niet-aangeboren hersenletsel Neurorevalidatie Niet-aangeboren hersenletsel R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h 9

Cognitieve stoornissen 1 jaar na THL 70 Matig ernstig THL 60 Ernstig THL 50 40 Patienten (%) 30 20 10 Hellawell and colleagues performed neuropsychological testing on 96 patients who had suffered moderate or severe head injury (determined by the GCS score at admission) 6, 12, and 24 months after injury.1 A close friend or relative was also asked to complete a questionnaire. At 1 year after injury, 26% with severe TBI and 60% with moderate TBI had achieved a good recovery. Results for several parameters 1 year after injury1 are presented (depression is >18 months after injury2. Note that the rate of most symptoms was similar among patients with moderate head injury and those with severe injury. Overall, about 40% to 60% of patients experienced memory loss, decreased concentration, fatigue, irritability, anxiety, and insomnia. In a study by Leon-Carrion and associates, 50% of 39 patients with severe brain injury experienced depression more than 18 months after injury.2 1. Hellawell DJ, Taylor R, Pentland B. Cognitive and psychosocial outcome following moderate or severe traumatic brain injury. Brain Inj. 1999;13:489-504. 2. Leon-Carrion J, De Serdio-Arias ML, Cabezas FM, et al. Neurobehavioral and cognitive profile of traumatic brain injury patients at risk for depression and suicide. Brain Inj. 2001;15:175-181. angst Geheugen Depressie* irriteerbaar Concentratie Vermoeidheid slapeloosheid Brain Inj. 2001;15:175. R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h 10

Niet-aangeboren hersenletsel Neurorevalidatie Niet-aangeboren hersenletsel Motoriek Cognitie Taal Belastbaarheid Stemming ………. Activiteiten R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h 11

Niet-aangeboren hersenletsel Neurorevalidatie Niet-aangeboren hersenletsel Motoriek Cognitie Taal Belastbaarheid Stemming ………. Lopen Dagstructuur Communiceren Zelfverzorging …….. R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h 12

Niet-aangeboren hersenletsel Neurorevalidatie Niet-aangeboren hersenletsel Motoriek Cognitie Taal Belastbaarheid Stemming ………. Met dank aan prof. dr. C. van Bennekom R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h 13

Niet-aangeboren hersenletsel Neurorevalidatie Niet-aangeboren hersenletsel Motoriek Cognitie Taal Belastbaarheid Stemming ………. Lopen Dagstructuur Communiceren Zelfverzorging …….. Participatie R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h 14

Niet-aangeboren hersenletsel Neurorevalidatie Niet-aangeboren hersenletsel Motoriek Cognitie Taal Belastbaarheid Stemming ………. Lopen Dagstructuur Communiceren Zelfverzorging …….. Partner / ouder Werknemer Sociale activiteiten ……. R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h 15

Niet-aangeboren hersenletsel Neurorevalidatie Niet-aangeboren hersenletsel Motoriek Cognitie Taal Belastbaarheid Stemming ………. Lopen Dagstructuur Communiceren Zelfverzorging …….. Participatie R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h 16

Niet-aangeboren hersenletsel persoonlijke factoren Neurorevalidatie Niet-aangeboren hersenletsel Motoriek Cognitie Taal Belastbaarheid Stemming ………. Lopen Dagstructuur Communiceren Zelfverzorging …….. Partner / ouder Werknemer Sociale activiteiten ……. externe factoren persoonlijke factoren 17

Niet-aangeboren hersenletsel persoonlijke factoren Neurorevalidatie Niet-aangeboren hersenletsel Kan Motoriek Cognitie Taal Belastbaarheid Stemming ………. Lopen Dagstructuur Communiceren Zelfverzorging …….. Partner / ouder Werknemer Sociale activiteiten ……. externe factoren persoonlijke factoren 18

Niet-aangeboren hersenletsel persoonlijke factoren Neurorevalidatie Niet-aangeboren hersenletsel Kan Doet Motoriek Cognitie Taal Belastbaarheid Stemming ………. Lopen Dagstructuur Communiceren Zelfverzorging …….. Partner / ouder Werknemer Sociale activiteiten ……. externe factoren persoonlijke factoren 19

Niet-aangeboren hersenletsel persoonlijke factoren Neurorevalidatie Niet-aangeboren hersenletsel Kan Doet Blijft doen Motoriek Cognitie Taal Belastbaarheid Stemming ………. Lopen Dagstructuur Communiceren Zelfverzorging …….. Partner / ouder Werknemer Sociale activiteiten ……. externe factoren persoonlijke factoren 20

de neuro-revalidatiearts Case manager Basis medische zorg Interpreteren en beïnvloeden van gedrag: neurowetenschappen Technologie houdings- en bewegingsapparaat neuro- of gedragsfarmacologie neurologie / neurochirurgie endocrinologie (neuro-)psychiatrie neuro- en klinische psychologie linguïstiek …………… R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Neurorevalidatie interdisciplinair simultane interventies pragmatisme R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Neurorevalidatie interdisciplinair simultane interventies pragmatisme Een kwestie van gezond verstand R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

De onfortuinlijke Phineas Cage 1823 - 1860 very limited and effortful speech production or no speech production at all. R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

De onfortuinlijke Phineas Cage 1823 - 1860 very limited and effortful speech production or no speech production at all. John M Harlow Henri J Bigelow R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

De onfortuinlijke Phineas Cage 1823 - 1860 very limited and effortful speech production or no speech production at all. John M Harlow Henri J Bigelow R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

De onfortuinlijke Phineas Cage 1823 - 1860 very limited and effortful speech production or no speech production at all. Reproduced from the Phineas Gage Information Page at http://www.uakron.edu/gage R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

De onfortuinlijke Phineas Cage 1823 - 1860 interdisciplinair Simultane interventies pragmatisme de stoffelijke geest chronisch probleem very limited and effortful speech production or no speech production at all. R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Hersenaandoeningen: prevalentie in Europa in 2004 Revalidatie? Eur J of Neurol 2005; 12: 1-27 R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Hersenaandoeningen: prevalentie in Europa in 2004 Eur J of Neurol 2005; 12: 1-27 R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Hersenaandoeningen: kosten in Europa in 2010 Eur J of Neurol 2011; 19: 155-162 Based on the observation that these patients are often able to sing words or short phrases they cannot produce while speaking. patient and speech therapist sing together short sentences. From singing stepwise to speaking. mostly case studies in chronic phase after stroke. Direct Non-medical Total R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Hersenaandoeningen: kosten in Europa in 2010 30 miljard Eur J of Neurol 2011; 19: 155-162 Based on the observation that these patients are often able to sing words or short phrases they cannot produce while speaking. patient and speech therapist sing together short sentences. From singing stepwise to speaking. mostly case studies in chronic phase after stroke. Direct Non-medical Total 10 miljard R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Hersenaandoeningen in Nederland Kosten (miljard) 0,3 – 1,0 0,3 – 1,0 0,1 – 0,3 0,3 – 1,0 10 3,5 www.nationaalkompas.nl R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

NAH in Nederland kost 3,5 miljard per jaar 24 revalidatiecentra ±120 ziekenhuis poli’s ± 9000 FTE ± 45.000 patiënten poliklinisch ± 8000 patiënten klinisch ± 50%: neurorevalidatie (NAH) budget: 400 miljoen euro per jaar (rendement > 400%) Budget: neurorevalidatie 200 miljoen euro per jaar ± 10% van alle NAH patiënten heeft toegang tot specialistische revalidatie Seo ISBN 978-90-6733-469-3 R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

NAH in Nederland kost 3,5 miljard per jaar 24 revalidatiecentra ±120 ziekenhuis poli’s ± 9000 FTE ± 45.000 patiënten poliklinisch ± 8000 patiënten klinisch ± 50%: neurorevalidatie (NAH) budget: 400 miljoen euro per jaar (rendement > 400%) Budget: neurorevalidatie 200 miljoen euro per jaar ± 10% van alle NAH patiënten heeft toegang tot specialistische revalidatie Seo ISBN 978-90-6733-469-3 R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Kenmerken neurorevalidatie interdisciplinair simultaan pragmatisch de stoffelijke geest chronisch probleem omvangrijk probleem We are all aware of the problem; our descriptions vary with the direction of the approach. A.E. Hirsch, 1966 R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Consequenties voor onderzoek interdisciplinair simultane interventies pragmatisme de stoffelijke geest chronisch probleem omvangrijk probleem R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Consequenties voor onderzoek de stoffelijke geest interdisciplinair simultane interventies pragmatisme omvangrijk probleem chronisch probleem I II III IV R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

I: de stoffelijke geest Hersendecennium 1992 – 2002 Erkenning ‘cognitieve revalidatie’ Strategie nota Nederlandse Neurofederatie (focus op fundamenteel onderzoek) Revalidatie? R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

I: de stoffelijke geest Hersendecennium 1992 – 2002 Erkenning ‘cognitieve revalidatie’ Strategie nota Nederlandse Neurofederatie (focus op fundamenteel onderzoek) Van: ‘In the adult brain everything can die, nothing can be regenerated’ (Cajal, 1928) Naar: Het plastische brein R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

I: de stoffelijke geest Het geheugen is opgeslagen in de verbindingen tussen neuronen 40 miljard waarvan 10 miljard in neocortex Elk neuron communiceert met 10.000 “buren” 100.000 miljard verbindingen Plasticiteit van neurale netwerken : neurotransmittors, genetische make up, omgevingsfactoren, oefenvormen, …. R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Yes we can ………. R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Yes we can ………. R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Yes we can ……….? R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

I: de stoffelijke geest The Prospects of Brain Research within Horizon 2020: Responding efficiently to Europe’s societal needs European Parliament , Brussels May 30th, 2013 Horizon 2020 has to strike a balance in supporting research in all scientific disciplines. Specific support must therefore be given to actions aimed at broadening collaboration among disciplines focused at understanding brain functions and pathologies. Revalidatie ? R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Yes we can ……….? Hoe bevorderen we herstel van beweging, spraak of cognitieve functies als die zijn weggevallen? Restoration of damaged networks or teaching a damaged brain new tricks? R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

I: de stoffelijke geest Kritische factoren voor een optimaal behandeleffect: Wie ? http://www.thuisinonderwijs.nl/leren-fietsen-zonder-zijwieltjes R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

I: de stoffelijke geest Kritische factoren voor een optimaal behandeleffect: Wie ? Hoe vaak ? http://www.thuisinonderwijs.nl/leren-fietsen-zonder-zijwieltjes R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

I: de stoffelijke geest Kritische factoren voor een optimaal behandeleffect: Wie ? Hoe vaak ? Leeftijd ? http://www.thuisinonderwijs.nl/leren-fietsen-zonder-zijwieltjes R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

I: de stoffelijke geest Kritische factoren voor een optimaal behandeleffect: Wie ? Hoe vaak ? Leeftijd ? Dagelijks gebruik? http://www.thuisinonderwijs.nl/leren-fietsen-zonder-zijwieltjes R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

I: de stoffelijke geest Kritische factoren voor een optimaal behandeleffect: Therapie intensiteit Timing van therapie Functioneel toepasbaar Gespecialiseerd Interdisciplinair team Een kwestie van gezond verstand http://www.thuisinonderwijs.nl/leren-fietsen-zonder-zijwieltjes R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

I: de stoffelijke geest Kritische factoren voor een optimaal behandeleffect: Therapie intensiteit Timing van therapie Functioneel toepasbaar Gespecialiseerd Interdisciplinair team Een kwestie van gezond verstand R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

I: de stoffelijke geest Kritische factoren voor een optimaal behandeleffect: Therapie intensiteit Timing van therapie Functioneel toepasbaar Gespecialiseerd Interdisciplinair team Een kwestie van gezond verstand R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

II: inter- of transdisciplinair onderzoek Monodisciplinair Discipline staat op zich zelf R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Citations per Document Country Rankings Scimago Lab, Copyright 2007-2013. Data Source: Scopus® Country Documents Citable documents Citations Self-Citations Citations per Document H index 1 Netherlands 1.886 1.769 26.801 6.832 17,73 67 2 Canada 3.940 3.646 49.033 12.112 14,90 79 3 Sweden 1.470 1.426 18.231 5.168 14,60 50 4 Australia 3.142 2.881 31.576 8.827 13,12 59 5 United States 22.949 21.041 273.417 147.105 12,77 127 6 France 1.806 1.476 7.749 1.711 12,75 41 7 United Kingdom 6.280 5.592 65.788 22.553 11,03 78 8 Germany 2.921 2.722 21.160 7.810 7,56 60 9 China 14.258 13.983 8.374 6.470 6,34 21 10 Italy 3.204 3.043 13.868 3.752 6,18 44 11 Turkey 1.774 1.700 4.408 1.196 3,69 30 12 Poland 1.128 1.087 1.317 496 3,54

II: inter- of transdisciplinair onderzoek Monodisciplinair Discipline staat op zich zelf Multidiciplinair Gezamenlijke vraagstelling, disciplines vullen elkaar aan Interdisciplinair Theorieën, methoden en technieken van verschillende disciplines worden geïntegreerd Transdisciplinair Onderzoeksparticipatie door actoren uit andere sectoren (industrie, politiek) complexe wetenschappelijke en maatschappelijke vraagstukken Revalidatie? R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

III: omvangrijk en complex Randomized clinical trial: Als je een hamer hebt……. R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

III: omvangrijk en complex B C D Target Population Real world conditions Study sample Tussen locaties A E Study population Target Population Experimental conditions F G R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

III: omvangrijk en complex Clinical trials B Comparative effectiveness research C D Target Population Real world conditions Study sample Tussen locaties A E Study population Target Population Experimental conditions F G R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

III: omvangrijk en complex Clinical trials B Comparative effectiveness research C D Target Population Real world conditions Study sample Tussen locaties A E Study population Target Population Experimental conditions F G R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

III: omvangrijk en complex R.U.M. Clinical trials B Comparative effectiveness research C D Target Population Real world conditions Study sample Tussen locaties A E Study population Target Population Experimental conditions F G R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

III: omvangrijk en complex Routine uitkomst meting wat: Outcome: fysiek, mentaal of sociaal functioneren, complicaties, ontslagbestemming, tevredenheid, aanwezigheid van niet vervulde zorgvragen, …. Proces: betrokkenheid partner, gebruik van proefverloven, voorbereiding op ontslag Structuur: kenmerken zoals volume, scholing, certificering case-mix adjustment: letselkenmerken, patiëntkenmerken Region adjustment Hoe definieer je succes? R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

IV: chronische aandoening Chronic Brain injury Injury to the brain can evolve into a lifelong health condition termed Chronic Brain Injury (CBI). CBI impairs the brain and other organ systems and may persist or progress over an individual’s life span. CBI must be indentified and proactively managed as a lifelong condition to improve health, independent functioning and participation in society. Galveston brain injury conference 2011-2012 R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

IV: chronische aandoening Coördinatieplatform zorgstandaarden Ingesteld i.o.v. minister van VWS in 2009: Zorgstandaarden Samenhang preventie en curatie Zelfmanagement Multidisciplinaire zorg Revalidatie? R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

IV: chronische aandoening Coördinatieplatform zorgstandaarden Ingesteld iov van minister van VWS in 2009: Zorgstandaarden Samenhang preventie en curatie Zelfmanagement Multidisciplinaire zorg Consequenties voor onderzoek Welke zorgstandaarden geven de beste resultaten Indentificeren van risicoprofielen Ontwikkelen en testen van zelfmanagementprogramma’s Implementatie van technologie …… R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

een kwestie van gezond verstand Tot slot 1 een kwestie van gezond verstand “Als we de neurorevalidatie laten indampen op een vuurtje van evidence based geneeskunde, lopen we het risico dat het waardevolle opstijgt in dampwolken en een nietszeggend residu overblijft” naar Robert Dijkgraaf R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Gezond verstand is niet vanzelfsprekend Tot slot 2 Gezond verstand is niet vanzelfsprekend Na kortdurende klinische behandeling vindt slechts in beperkte mate voortgezette dagbehandeling plaats. De patiënt wordt geïnstrueerd om thuis te oefenen met de door Zon MW gemaakte oefengids. 6 maanden na het stoppen van een behandeling, wordt er geïnventariseerd of er sprake is van cognitieve problematiek. Dit wordt op efficiënte wijze gedaan (bv telefonisch). Patiënten worden niet standaard opgeroepen op de polikliniek. Met vriendelijke groet, uw meest vertrouwde zorgverzekeraar R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Gezond verstand is niet vanzelfsprekend Hoe stellen we ons te weer? Tot slot 3 Gezond verstand is niet vanzelfsprekend Na kortdurende klinische behandeling vindt slechts in beperkte mate voortgezette dagbehandeling plaats. De patiënt wordt geïnstrueerd om thuis te oefenen met de door Zon MW gemaakte oefengids. 6 maanden na het stoppen van een behandeling, wordt er geïnventariseerd of er sprake is van cognitieve problematiek. Dit wordt op efficiënte wijze gedaan (bv telefonisch). Patiënten worden niet standaard opgeroepen op de polikliniek. Hoe stellen we ons te weer? Met vriendelijke groet, uw meest vertrouwde zorgverzekeraar R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Gezond verstand is niet vanzelfsprekend Na kortdurende klinische behandeling vindt slechts in beperkte mate voortgezette dagbehandeling plaats. De patiënt wordt geïnstrueerd om thuis te oefenen met de door Zon MW gemaakte oefengids. 6 maanden na het stoppen van een behandeling, wordt er geïnventariseerd of er sprake is van cognitieve problematiek. Dit wordt op efficiënte wijze gedaan (bv telefonisch). Patiënten worden niet standaard opgeroepen op de polikliniek. Met vriendelijke groet, uw meest vertrouwde zorgverzekeraar R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

Gezond verstand is niet vanzelfsprekend Na kortdurende klinische behandeling vindt slechts in beperkte mate voortgezette dagbehandeling plaats. De patiënt wordt geïnstrueerd om thuis te oefenen met de door Zon MW gemaakte oefengids. 6 maanden na het stoppen van een behandeling, wordt er geïnventariseerd of er sprake is van cognitieve problematiek. Dit wordt op efficiënte wijze gedaan (bv telefonisch). Patiënten worden niet standaard opgeroepen op de polikliniek. Oriëntatie op maatschappelijke agenda Kosten Accountability Omvang Rol in de keten Chroniciteit Zichtbaarheid Heroriëntatie op onderzoeksmethoden Samenwerking Met vriendelijke groet, uw meest vertrouwde zorgverzekeraar R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

mission statement RoNeRes Focus on patient-based research that aims to improve functional outcome after acquired brain injury. Functional outcome is defined in terms of levels of daily activity, participation and quality of life. The research performed in RoNeRes is clinical rather than fundamental and is interdisciplinary in nature incorporating medical, psychological, linguistic and human movement sciences. The research activities meet the highest scientific standards and is internationally acknowledged. R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h 71

RoNeRes gevolgen Rotterdam TBI studie Rotterdam SAB studie behandelingen Spiegeltherapie / action observation Metageheugen Problem Solving Therapy Melodische intonatie therapie ImPact tDCS en herstel van armfunctie en afasie Zelf management programma’s in neurooncologie Routine matige uitkomst metingen Ambulante activiteiten registratie (MOVEFIT) R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

It takes a whole village to raise one child College en raden van bestuur van de EUR, Erasmus MC en Rijndam Stichting Rotterdams Kinderrevalidatie Fonds Adriaanstichting Henk Stam en zijn wetenschappelijke staf Majanka Heijenbrok, Mieke van de Sandt, Loes Knoope en al onze onderzoekers RVE neurorevalidatie en medische staf van Rijndam medische psychologie en psychotherapie, neurologie, neurochirurgie, neurowetenschappen, IMDI neurocontrol in top sector LS&H, nationaal initiatief Hersenen & Cognitie Dick Rijken en Theo Mulder Mijn ouders

Als het van zelf gaat is het goed. 5 R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h

een kwestie van gezond verstand Ik heb gezegd R o t t e r d a m N e u r o r e h a b i l i t a t i o n R e s e a r c h