Op zoek naar een kennisbasis voor kennisontwikkeling Velov studienamiddag Leuven 28-02-2007 Joost Lowyck

Conceptueel kader

Druk van ‘kennis’ maatschappij ‘raplex’ maatschappij: rapid & complex belang van informatie en innovatie mens als ‘kenniswerker’ het ‘nieuwe leren’ socio-constructivisme: ‘kennisarchitect’ Kennismanagement kennisontwikkeling en -deling toenemend gebruik van ICT informatie/kennismanagement tools

Kennis: definitie Kennis als diffuse term cyclische interactie data: geïsoleerde elementaire deeltjes getallen letters symbolen informatie: gecontextualiseerde betekenis text – co-text- context kennis: individueel verwerkte informatie cyclische interactie data-informatie-kennis-informatie

Kennis: types externe kennis (= informatie) interne kennis declaratieve kennis weten ‘dat’ procedurele kennis weten ‘hoe’ conditionele kennis weten ‘waarom’ en ‘wanneer’ expliciete kennis bewust, toegankelijk impliciete kennis verzwegen, verborgen, inerte kennis

Kennis: toenemende abstractie kennis ingebed in wetenschaps- en/of beroepsdomein inzicht in ‘discours’ van dat domein werkelijkheidsaspect en invalshoek (perspectief) conceptueel kader informatiestructuur kennis ontwikkelt naar steeds grotere ‘abstractie’ conceptuele schema’s samenhang kenniselementen slots (invulplaatsen) en relaties op diverse niveaus hiërarchisch of in ‘conceptmaps’ ontwikkelende kennisstructuur: ‘conceptual change’

Kennis expert-beginner omvangrijke domeinkennis specifieke concepten informatieverwerking strategieën multipele perspectieven en oplossingen beginner: gefragmenteerde kennis (bits) ‘dagelijkse’ begrippen beperkte informatieverwerking hiaten in voorkennis en misconcepties probleem: communicatie expert-beginner

Opvattingen over kennis: epistemologie aard van kennis: juist/onjuist zeker/onzeker eenvoudig/complex absoluut/tentatief aard van kennen: authoriteit vs. zichzelf als referentie ontvangen vs. zelf opgebouwd aanvaard vs. kritisch geëvalueerd formeel vs. contextueel

Kennis- of informatiemanagement?

Kennis in een organisatie Publications Validated knowledge Reports Training and education Information Consulting Documentation Individual Working knowledge Training and education Community of interest Competence centers Community of experts

Benaderingen informatiemanagement versus kennismanagement neerwaartse versus opwaartse informatiestroom of beide? standaardinformatie versus co-constructie van kennis bezit (‘ownership’) door elite of hele organisatie vaste, bevroren informatie versus dynamische kennisontwikkeling, -deling en evaluatie

Functies van ICT en informatiemanagement informatie-uitwisseling: documenten, boeken, video, dvd, software, video-conferencing, online-conferencing kennisopbouw door communicatie: e-mail, chat, listserv, MOO, MUD, (video)blogs, podcast… specifieke tools voor CSCL (computer-supported collaborative learning), zoals CSILE (Computer Supported Intentional Learning Environment) middelen voor informatie-organisatie (leerplatformen, informatiemanagement systemen,…)

ICT en (co)-constructie van kennis impact van ICT maar gemedieerd door actoren: tutor, coach, expert, peers percepties van /opvattingen over kennis aard van kennis (inhoud) aard van kennen (proces) behoefte aan digitale geletterdheid domeinkennis communicatiestrategie technologie middel tot kennisontwikkeling geen ‘technology push’

Kenniskringen, kennisgemeenschappen

Kennisontwikkeling als sociaal proces individuele kennis geleidelijke ‘internalisering’ van externe informatie uit omgevende cultuur sociale context als bron van kennis mens is sociaal wezen samenwerking is natuurlijk kennis is ‘verspreid’ over menselijke en culturele bronnen samenwerking stimuleert cognitie, motivatie, self-efficacy, volharding sociale vaardigheden (Vygotsky; Piaget)

Fasen in co-constructie van kennis delen/vergelijken van informatie ontdekken van frictie, dissonantie of inconsistentie onderhandelen over betekenis uittesten en wijzigen van synthese verwoorden van consensus en toepassing nieuwe kennis

Co-constructie van kennis in gemeenschappen open omgevingen eisen ondersteuning om ‘lost in hyperspace’ te vermijden kennisgemeenschappen zijn meer dan zelfhulpgroepen vermijden van ‘plafondeffect’ door input nieuwe informatie gemeenschappen van lerenden, kennisontwikkelaars en practici zijn doelgericht gemeenschappen delen niet alleen kennis, ze bouwen die ook op

Genetwerkte gemeenschappen leden van gemeenschappen creëren en delen doelen gemeenschappen zijn flexibel, meervoudig en natuurlijk functioneren niet in anonieme ruimte, wel in een plaats of plek die ze met symbolische betekenis vullen activiteiten van gemeenschappen zijn meerzijdig: cognitief, emotioneel, sociaal, ethisch, cultureel…

Kenniskringen ‘communities of practice’: kenmerken gemeenschap geborgenheid in sociale eenheid, ideeën uitwisselen, vragen stellen, zorgvuldig luisteren… kenniscreatie door kennisdeling kennisverspreiding handelingspraktijk standaarden voor uitvoeren van werk, communicatie, oplossen van problemen gemeenschappelijk domein algemene kennis, gespecialiseerde expertise, leden met zelfde beroep, functie of afnemend veld

Kenniskringen: onderzoek M. Kuijpers (1) kennisdeling en –creatie proces- of productgericht betrokkenheid, niet alleen belangstelling continuïteit (aanwezigheid) noodzakelijk ownership succesfactoren voor betrokkenheid: vrijwilligheid aandacht voor voor individueel leren gemeenschappelijke inhoud en resultaten samenstelling kenniskring verwachtingen verschillen in ervaring (weinig-veel): belemmerend anderssoortig: bevorderend

Kenniskringen: onderzoek M. Kuijpers (2) kennisverspreiding vooral intern, weinig extern afhankelijk van kennisproducten vooral visie als product wordt verspreid voorwaarden mensen uit meerdere organisatie-afdelingen afstemming ambitie kringleden-organisatie tijd voorzien voor kennisverspreiding kennisontwikkeling vooral kennis van kringleden, weinig gebruik van externe bronnen gevaar voor ‘heruitvinden van wiel’ te weinig gericht op handelingspraktijk en beroepsgroep

Aandachtspunten ontwikkeling van kenniskringen volop aan de gang grote diversiteit van doelen, inhoud, organisatie vaak nieuwe wijn in oude zakken individu behoort tot vele kringen en gemeenschappen behoefte aan betrokkenheid, engagement spanning m.b.t. opbrengst voor individu, groep, organisatie interne kring en externe input proces en product empirisch valideren van bestaande modellen op zoek naar evaluatie SWOT

Referenties Gunawardena, Lowe , C.A. & Anderson, T. (1997). Analysis of a Global Online Debate and the Development of an Interaction Analysis Model for Examining Social Construction of Knowledge in Computer Conferencing. Journal of Educational Computing Research, 17(4), 395-429. Heeren, E., Wit, D. de, Dijksta, J., & Verwijs, C. (1999). Kennismanagement en ICT. Opleiding & Ontwikkeling, 12(3), 23-26. Hofer, B.K., & Pintrich, P. (1997). The development of epistemological theories: Beliefs about knowledge and knowing and their relation to learning. Review of Educational research, 67(1), 88-140. Kessels, J. (2001). Verleiden tot kennisproductiviteit. Enschede: Universiteit Twente Kuijpers, M. (2005). Kenniswerk in kenniskringen. Onderzoek naar het fucntioneren van kenniskringen. CINOP. Lowyck, J. & Pöysä, J. (2003). Communities of learners: leergemeenschappen als context voor opleiding en ontwikkeling. Opleiding en ontwikkeling, 3, 9-12. Lowyck, J. (2003). Bouwen aan een leergemeenschap. Velon, Tijdschrift voor lerarenopleiders, 24(1), 34-35. Nonaka, I. & Takeuchi, H. (1995). The Knowledge-creating Company. New York/Oxford: Oxford University Press. Pieters, J. & de Vries, B. (2005). Kennisproductie en kennisdisseminatie in het Nederlandse onderwijsveld. Een voorstudie naar de rol van kennisgemeenschappen. Enschede: Universiteit Twente. Scardamalia,M. & Bereiter, C. (1991). Higher levels of agency for children in knowledge building: A challenge for the design of new knowledge media. Journal of the Learning Sciences, 1(1), 173-190. Simons, P.R.J., van der Linden, J., &. Duffy, T., (Red.). (2000) New learning. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers. Vanmaele, L. (2002). Leren schrijven van informatieve teksten. Leuven: Universitaire Pers Leuven. Vanmaele, L., Lowyck, J. & Wielemans, K. (1992). Vak- en taalstructuren: een verkenning van hun samenhang. Leuven: CIP & T. Vygotsky, L.S. (1978). Mind in society. Camvridge, MA: Harvard University Press Weggeman, M. (2002). Verhogen van kennisproductiviteit. KWAPO netwerk, 15 maart