Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Masterroute Sociologie van Gezondheid, Welzijn en Zorg m.i.v. studiejaar Sociologie RUG Coordinator: Dr. N. Steverink

2 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Waarom dit vak? Gezondheid en welzijn zijn belangrijke thema’s in de sociologie omdat ze centrale criteria zijn voor het functioneren van zowel de samenleving als geheel, als van individuen. Gezondheid en welzijn zijn belangrijke thema’s in de sociologie omdat ze centrale criteria zijn voor het functioneren van zowel de samenleving als geheel, als van individuen. De socioloog die weet heeft van deze thema’s kan een belangrijke bijdrage leveren aan het goed functioneren van de maatschappij in termen van gezondheid en welzijn voor zoveel mogelijk mensen. De socioloog die weet heeft van deze thema’s kan een belangrijke bijdrage leveren aan het goed functioneren van de maatschappij in termen van gezondheid en welzijn voor zoveel mogelijk mensen.

3 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Kader (1) Aansluitend op algemene Groningse profilering m.b.t. sociologie: Aansluitend op algemene Groningse profilering m.b.t. sociologie: Accent op primaire orde (binnen OMOP) Accent op primaire orde (binnen OMOP) Theorie-gestuurde aanpak, via micro-fundering Theorie-gestuurde aanpak, via micro-fundering Geluk/welzijn als uiteindelijk criterium (en gezondheid als belangrijk onderdeel daarvan). Geluk/welzijn als uiteindelijk criterium (en gezondheid als belangrijk onderdeel daarvan). Accent op levensloop Accent op levensloop

4 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Kader (2) LEVENSLOOPLEVENSLOOP Overheid Markt Organisaties Primaire Orde Gezondheid Geluk Micro- funde- ring

5 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Levensloop Globale indeling: Globale indeling: Jongeren Jongeren Volwassenen Volwassenen Ouderen Ouderen

6 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Overheid Gezondheidszorgsysteem Gezondheidszorgsysteem Regelgeving m.b.t. gezondheid, welzijn en zorg Regelgeving m.b.t. gezondheid, welzijn en zorg Etc. Etc.

7 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Markt Zorgsysteem nieuwe stijl Zorgsysteem nieuwe stijl Time-competition Time-competition Etc. Etc.

8 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Organisaties Werkdruk (o.a. burn-out) Werkdruk (o.a. burn-out) Time-competition Time-competition Etc. Etc.

9 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Primaire orde Gezin Gezin Familie Familie Informele sociale relaties Informele sociale relaties School School Sociale netwerken Sociale netwerken Sociale integratie Sociale integratie Sociale steun / mantelzorg Sociale steun / mantelzorg Etc. Etc.

10 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Kader LEVENSLOOPLEVENSLOOP Overheid Markt Organisaties Primaire Orde Gezondheid Geluk Micro- funde- ring

11 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Microfundering (1) Gedragstheorieën zijn nodig om te verklaren hoe sociale arrangementen ontstaan en veranderen; uitgangspunt is dat sociale arrangementen voor een goed deel te herleiden zijn tot de intenties en het handelen van mensen. Gedragstheorieën zijn nodig om te verklaren hoe sociale arrangementen ontstaan en veranderen; uitgangspunt is dat sociale arrangementen voor een goed deel te herleiden zijn tot de intenties en het handelen van mensen.

12 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Microfundering (2) Gedragstheorieën die verklaren hoe en onder welke omstandigheden mensen – gebruikmakend van hulpbronnen en beperkt door restricties – geluk en gezondheid ‘produceren’, en daarmee weer invloed uitoefenen op de sociale ordes, etc. Gedragstheorieën die verklaren hoe en onder welke omstandigheden mensen – gebruikmakend van hulpbronnen en beperkt door restricties – geluk en gezondheid ‘produceren’, en daarmee weer invloed uitoefenen op de sociale ordes, etc.

13 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Gezondheid Centrale afhankelijke variabele (samen met ziekte en zorggebruik) in het veld van de medische sociologie, maar ook belangrijke component van: Centrale afhankelijke variabele (samen met ziekte en zorggebruik) in het veld van de medische sociologie, maar ook belangrijke component van: geluk/welzijn/welbevinden/kwaliteit van leven geluk/welzijn/welbevinden/kwaliteit van leven

14 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Geluk Sociale welvaart, welzijn, welbevinden, kwaliteit van leven. Sociale welvaart, welzijn, welbevinden, kwaliteit van leven. Uiteindelijk criterium en richting gevend element in het beoordelen van het functioneren van de maatschappij/overheid. Uiteindelijk criterium en richting gevend element in het beoordelen van het functioneren van de maatschappij/overheid.

15 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Drie vakken (à 5 EC) Levensloop, gezondheid en welzijn. Levensloop, gezondheid en welzijn. Theorieën van gezondheidsgedrag (en – verandering) en gezondheid/welzijn. Theorieën van gezondheidsgedrag (en – verandering) en gezondheid/welzijn. Patiënt/klant-zorgsysteem-interacties. Patiënt/klant-zorgsysteem-interacties.

16 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Levensloop, gezondheid en welzijn (1) Hoe zijn gezondheid en welzijn in verschillende levensfasen afhankelijk van sociale en maatschappelijke invloeden en ontwikkelingen, en hoe werken bepaalde omstandigheden op een bepaald moment door in het latere leven? Zijn interventies mogelijk? Is preventie mogelijk? Hoe zijn gezondheid en welzijn in verschillende levensfasen afhankelijk van sociale en maatschappelijke invloeden en ontwikkelingen, en hoe werken bepaalde omstandigheden op een bepaald moment door in het latere leven? Zijn interventies mogelijk? Is preventie mogelijk?

17 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Levensloop, gezondheid en welzijn (2) Jongeren (bijv. psychosociale problemen, risicogedrag, middelengebruik - in relatie tot gezondheid en bijv. depressie) Jongeren (bijv. psychosociale problemen, risicogedrag, middelengebruik - in relatie tot gezondheid en bijv. depressie) Volwassenen (bijv. werkgerelateerde problemen, time-competition, marital happiness) Volwassenen (bijv. werkgerelateerde problemen, time-competition, marital happiness) Ouderen (bijv. zorgafhankelijkheid, zelfredzaamheid, multimorbiditeit, complexe zorgvragen, sociale integratie vs. vereenzaming). Ouderen (bijv. zorgafhankelijkheid, zelfredzaamheid, multimorbiditeit, complexe zorgvragen, sociale integratie vs. vereenzaming).

18 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Theorieën van gezondheidsgedrag (1) Uitgangspunt: grote aantallen mensen worden ziek en lijden onder een afgenomen kwaliteit van leven, als gevolg van hun eigen gedrag (o.a. falend zelfmanagement). Uitgangspunt: grote aantallen mensen worden ziek en lijden onder een afgenomen kwaliteit van leven, als gevolg van hun eigen gedrag (o.a. falend zelfmanagement). Wil je bijdragen aan een maatschappij met zoveel mogelijk gezonde mensen, dan moet je weten hoe gezondheidsgedrag ontstaat, waar het door beïnvloed wordt, wat risicogedrag is, etc. Wil je bijdragen aan een maatschappij met zoveel mogelijk gezonde mensen, dan moet je weten hoe gezondheidsgedrag ontstaat, waar het door beïnvloed wordt, wat risicogedrag is, etc.

19 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Theorieën van gezondheidsgedrag (2) Er bestaan verschillende theorieën die hierop een antwoord proberen te geven, bijv.: Er bestaan verschillende theorieën die hierop een antwoord proberen te geven, bijv.: Health Belief Model Health Belief Model Theory of Reasoned Action (Theory of Planned Behavior) Theory of Reasoned Action (Theory of Planned Behavior) Transtheoretical Model Transtheoretical Model Social Cognitive Theory Social Cognitive Theory Social Production Function Theory Social Production Function Theory

20 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Patiënt/klant-zorgsysteem- interacties In het huidige zorgsysteem zijn veel veranderingen gaande, o.a. de verandering van aanbodgestuurde zorg naar vraaggestuurde zorg, en marktwerking. In het huidige zorgsysteem zijn veel veranderingen gaande, o.a. de verandering van aanbodgestuurde zorg naar vraaggestuurde zorg, en marktwerking. Dit brengt een veranderende rol van de patiënt met zich mee, maar ook van de professionals in de zorg. Dit brengt een veranderende rol van de patiënt met zich mee, maar ook van de professionals in de zorg. Wat betekent dit voor de actoren in het zorgsysteem, en voor de interacties tussen patiënten/cliënten en het zorgsysteem? Wat betekent dit voor de actoren in het zorgsysteem, en voor de interacties tussen patiënten/cliënten en het zorgsysteem? Hoe dragen deze veranderingen uiteindelijk bij aan een beter functionerende samenleving? Hoe dragen deze veranderingen uiteindelijk bij aan een beter functionerende samenleving?

21 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Algemene info Alle cursussen 5 EC Alle cursussen 5 EC 1 e semester (2 vakken in blok 1, 1 vak in blok 2) 1 e semester (2 vakken in blok 1, 1 vak in blok 2) Hoor- en werkcolleges, met gastdocenten (experts op specifieke terreinen) Hoor- en werkcolleges, met gastdocenten (experts op specifieke terreinen) Verantwoordelijke docenten: Verantwoordelijke docenten: Levensloop: Dr. Nardi Steverink Levensloop: Dr. Nardi Steverink Gezondheidsgedrag-theorieën: Dr. Andrea de Winter Gezondheidsgedrag-theorieën: Dr. Andrea de Winter Patiënt/klant-zorgsysteem: Dr. Danielle Jansen Patiënt/klant-zorgsysteem: Dr. Danielle Jansen

22 Intro op masterroute Gezondheid en Welzijn 08/09, N. Steverink, Info Nardi Steverink (coordinator): Nardi Steverink (coordinator): Danielle Jansen: Danielle Jansen: Andrea de Winter: Andrea de Winter: