Financiering van innovatieve ondernemingen -

Wat is innovatiefinanciering? Verschaffing van financiële middelen aan ondernemingen, met name starters, die nieuwe of wetenschappelijk geavanceerde producten en diensten marktrijp maken of die andere innovatieve elementen te bieden hebben (vnl. in sectoren ICT, biowetenschappen, medische apparatuur); Afhankelijk van adequate verschaffing van financiële middelen (mix van aandelen- en schuldfinanciering) in diverse stadia van ontwikkeling. 2

Financieringsmoeilijkheden Risico’s verbonden aan nieuwe innovatieve technologieën: onzekerheid of producten ooit op markt zullen worden gebracht; onzekerheid over concurrentie. Beperkte aanvoer van aandelenkapitaal: tijdens innovatieproces: hoge uitgaven – beperkte inkomsten; in deze ontwikkelingsfase is sterke aandelenpositie essentieel (= noodzaak met oog op latere schuldfinanciering). Onvoldoende zakelijke zekerheden: immateriële activa (cf. intellectuele eigendom) zijn belangrijkste vermogensbestanddeel; banken willen geen immateriële activa als onderpand. 3

Kenmerken innovatiefinanciering Complexe evaluatie bedrijfsplan: commercieel succes bedrijfsplan onzeker (cf. supra); complexe evaluatie business plan (technische haalbaarheid, marktvooruitzichten); activering van investeringskosten immateriële vaste activa tijdens opstartfase => voor zich uitschuiven van verliezen / aantasting toekomstig eigen vermogen. => financier heeft behoefte aan interne technologiedeskundige (= “schaars goed”) om businessplan te kunnen evalueren. Leningen maken vaak slechts beperkt deel uit van innovatiefinancieringspakket, maar … beschikbaarheid van risicokapitaal zet ook de deur open voor bankleningen. Optimale mix risicokapitaal – schuldfinanciering afhankelijk van ontwikkelingsfase waarin onderneming zich bevindt. 4

Ontwikkelingsfasen 1. Opstart (= LEREN) Product wordt ontwikkeld en ondernemingsconcept wordt uitgewerkt: beperkt aantal (potentiële) klanten; zoektocht naar marketing (“gat in de markt”) en verkoopskanalen; ontwikkelen prototype; vaak geen bedrijfservaring. Financiering: complementaire kasstroomgenererende diensten (bijv. consulting); 3 F-geld (family, friends and fools) => in België weinig belangstelling; pré-zaaikapitaal = kleine hoeveelheid kapitaal gebruikt om startfase te overbruggen en injectie van “echt” zaaikapitaal voor te bereiden. Vaak opgericht door universiteiten om spin-offs de noodzakelijke financiële ruimte te geven. Lagere vereisten dan deze opgelegd door verstrekkers “echt” zaaikapitaal; nog geen formele bankfinanciering. 5

Ontwikkelingsfasen 2. Initiële groei Groeipotentieel van de onderneming wordt bewezen. bewijzen dat innovator winstgevend kan zijn; bewijzen dat capaciteit aanwezig is om snel te groeien. Financiering: zaaikapitaal (cf. supra); business angels – rijke individuen (vaak succesvolle ex-ondernemers) die deel van hun tijd/rijkdom investeren in jonge ondernemingen. Ze organiseren zich vaak in netwerken (bijv. BAN). => innovatoren in contact brengen met bezitters managementervaring en kapitaal. risicokapitaal (bijv. GIMV, PMV….); publieke plaatsing (wanneer initiële groei voldoende gevorderd is); schuldfinanciering (wanneer initiële groei voldoende gevorderd is): achtergestelde obligatieleningen; obligaties met warrant; achtergestelde converteerbare obligatielening; “klassieke” bankfinanciering 6

Ontwikkelingsfasen 3. groeifase Groeipotentieel van de onderneming is bewezen. reductie technologisch risico; duidelijk product- en marktconcept; toenemende kapitaalbehoefte om groei en marktpositie te financieren; = gemiddeld 12 à 17 jaar na eerste prototype in opstartfase. Financiering: publieke plaatsing; schuldfinanciering: achtergestelde obligatieleningen; obligaties met warrant; achtergestelde converteerbare obligatielening; “klassieke” bankfinanciering. 7

Klassieke bankfinanciering van innovaties Klassieke bankfinanciering treedt pas op voorgrond in groeifase of op einde van initiële groeifase; technologisch risico op aanvaardbaar niveau; voldoende buffer aan eigen vermogen opgebouwd; voldoende bedrijfservaring management; duidelijke organisatiestructuur; duidelijk product- en marktconcept; duidelijk financieel plan op meerdere jaren (met benoeming van de zwakke punten) dat ook door de innovator zelf wordt gedragen;  stabiele inkomstengroei om kapitaalaflossingen en rentebetalingen te kunnen dragen; goede zakenmoraliteit/conformiteit wettelijk kader. 8