Een specialistisch vak De positie van de klinisch psycholoog Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog Amsterdam, januari oktober 2009 Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

Werkgroep Positie klinisch psycholoog Opdracht Analyse maatschappelijke positie klinisch psycholoog Ontwikkelen voorstellen voor verbetering positie Samenstelling Ingesteld door College Specialismen Gz-psycholoog Met deelname namens beroepsverenigingen, FGzP-bestuur, Registratiecommissie, ‘nieuwe’ specialisten Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Het onderzoek* Vraagstelling: Onderzoeksgroep: hoe evalueert de beroepsgroep de positie van de KP, in termen van SWOT: sterktes, zwaktes, kansen, bedreigingen? Onderzoeksgroep: 36 personen ‘Opinion-leaders’ Representatieve spreiding naar werkveld, leeftijd, sekse, doelgroep (K&J vs. V&O), psychologen/pedagogen Respons: 28 van de 36, > 75 %. *Het onderzoek werd uitgevoerd door Twynstra Gudde, i.s.m. P. van Drunen Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Resultaten onderzoek: algemeen oordeel Schoolcijfer: Gemiddeld: 5.8, ‘zes min’ Grote eensgezindheid: Driekwart geeft 5, 6 of 7 Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Resultaten onderzoek: Overzicht sterktes, zwaktes, kansen I. Resultaten onderzoek: Overzicht sterktes, zwaktes, kansen bedreigingen Sterktes Sterke inhoudelijke identiteit Goede en aantrekkelijke opleiding Wettelijke verankering (wet-BIG) Belang voor de gezondheidszorg Kansen Toename van de zorgvraag (o.a. door vergrijzing, grotere erkenning psych. ziektes, meer besef economisch belang ervan) Voorschrijfrecht Kans/bedreiging Toename belang evidence based werrken Marktwerking Zwaktes Onbekendheid bij werkgevers, patiënten, verzekeraars, politiek/beleid Slechte verankering in organisatie van de zorg (werkinhoudelijk, vergoedingen, CAO’s, func­tiewaardering etc.) Zwakke professionele infrastructuur (sociale infrastructuur, p.r. & communicatie, vertegenwoordiging/belangenbehartiging) Bedreiging Concurrentie andere beroepsgroepen, ook op kerntaken (specialistische diagnostiek en behandeling/psychotherapie) Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Resultaten onderzoek: sterktes Sterke inhoudelijk identiteit Opleiding: kwaliteit en aantrekkelijkheid Formele identiteit: specialisme wet-BIG Betekenis KP voor gezondheidszorg Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Resultaten onderzoek, sterktes: inhoudelijke identiteit Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Resultaten onderzoek: zwakte 1: (on)bekendheid klinisch psycholoog Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

…maakt (een beetje) onbemind Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Resultaten onderzoek Zwakte 2: gebrek aan verankering in organisatie zorg inhoudelijk werkproces (protocollen, richtlijnen, etc) organisatie (functie-waarderingsystemen, herkenbaar takenpakket, CAO's, etc) vergoedingsregelingen (DBC's, ziektekostenverzekeringen, etc) Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Resultaten onderzoek Zwakte 3: zwakke organisatie beroepsgroep Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Resultaten onderzoek: Overzicht sterktes en zwaktes Sterke inhoudelijke identiteit Goede en aantrekkelijke opleiding Wettelijke verankering Betekenis voor de gezondh.zorg Zwaktes Onbekendheid Slechte verankering in organisatie van de zorg Zwakke professionele infastructuur Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Resultaten onderzoek Kans 1: Toename van de vraag naar zorg klinisch psychologen Vergrijzing Multiculturalisering Afnemend taboe psychische ziektes (en psychische factoren bij lichamelijke ziektes) Grotere erkenning psychische ziektes Meer besef economisch belang psychische ziektes Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Resultaten onderzoek Kans 2: voorschrijfrecht voor klinisch psychologen Betere inrichting van het zorgproces:| “Continuiteit van behandeling.” “Niet twee behandelaren maar één.” “Kans om patienten eindelijk als geheel te benaderen” Betere plaats in beroepenhiërarchie: “Profileert naar boven.” “Klinisch psycholoog kan verantwoordelijkheden overnemen van psychiater” Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Resultaten onderzoek Kans/bedreiging: toenemend accent op evidence based werken Sommigen: bedreiging “minder maatwerk, afname van de vraag naar specialisten” Meesten: kans “klinisch psycholoog kan rol spelen in richtlijnontwikkeling” “De minder gekwalificeerden werken volgens het boekje; dat is een bedreiging. Maar de bewaking en verbetering van het boekje is typisch iets voor de klinisch psycholoog (kans)” Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Resultaten onderzoek Bedreiging/kans: marktwerking, DBC’s “Geen aandacht meer voor diagnostiek en behandeling complexe problematiek.” “Steeds meer keuze voor goedkoop en snel” Kans: “Claim alle multidimensionele complexe problematiek. DBC’s worden goudmijn voor professionals, want financieringsplafonds vallen weg: volume-uitbreiding” Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Resultaten onderzoek Bedreiging: concurrentie van andere beroepen (1) Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Resultaten onderzoek Bedreiging: concurrentie van andere beroepen (2) Diagnostiek: gz-psychologen, psychiaters, in mindere mate neuropsychologen Behandeling: psychotherapeuten, in mindere mate psychiaters, gz-psychologen, gedragstherapeuten Onderzoek: beroepsonderzoekers Management: psychiaters, in mindere mate managers Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

I. Resultaten onderzoek Bedreiging: concurrentie van andere beroepen (3) Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

II. Analyse Belangrijkste trend: marktwerking “Wie sterk is krijgt lekkers, wie zwak is de roe”: Krachtige, goed gepositioneerde beroepen kunnen profiteren van marktwerking Beroepen die zwak staan krijgen het erg moeilijk Klinisch psycholoog extra gevoelig hiervoor, wegens inhoudelijke overlap met andere beroepen Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie: drie werkrichtingen “Gezicht”: vergroten bekendheid klinisch psycholoog “Verankering”: verstevigen positie klinisch psycholoog binnen de organisatie van de gezondheidszorg “Empowerment”: weerbaar maken van de beroepsgroep Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie 1 III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie 1. “Gezicht” (1): centrale boodschap “De klinisch psycholoog is de all-round topspecialist en scientist practitioner op psychologisch gebied binnen de gezondheidszorg, met als kerntaken: De diagnostiek en behandeling van meervoudige en/of complexe psychische problemen, waarvoor geen standaard-zorgprogramma’s, behandelingsprotocollen of richtlijnen bestaan. Het leidinggeven aan multidisciplinaire zorgteams en zorgorganisaties en de begeleiding en supervisie van gz-psychologen en andere hulpverleners. De ontwikkeling, implementatie en evaluatie van evidence-based behandelmethoden en zorgprogramma’s.” Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie 1 III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie 1. “Gezicht” (2): boodschappers Meer en herkenbaarder naar buiten treden, individueel en als beroepsgroep. Bijv. als deskundige commentator bij actuele gebeurtenissen Gezocht: ‘boegbeeld’, iemand die voor het publiek herkenbaar en bekend is als representant van de beroepsgroep Beroepsgroep moet ‘vindbaar’ zijn voor informatiezoekers: website, representatieve organisatie Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie 1 III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie 1. “Gezicht” (3): doelgroepen P.r. vooral richten op sleutelfunctionarissen: werkgevers, zorgverzekeraars, beleidsmakers, verwijzers Omgevingsonderzoek om beeldvorming over klinisch psycholoog in kaart te brengen Ook aandacht besteden aan ‘intern’ gezicht: Versterken professioneel zelfbeeld klinisch psychologen, beroepsidentiteit Bijv. via jaarlijkse ‘KP’-dag’ of congres Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie: 2 III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie: 2. Verankering: duidelijker positioneren klinisch psycholoog binnen gezondheidszorg Betere vertegenwoordiging in beleidscircuits: DBC-stuurgroepen Richtlijnencommissies CAO-onderhandelingen Etc. etc. Eerste prioriteiten Salariëring/inschaling (minimaal schaal 75) Herkenbare plaats in DBC’s. Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie: 3 III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie: 3. “Empowerment”: ondersteunen en stimuleren van klinisch psychologen in de verbetering van hun positie Structureel: organiseren binnen de instellingen, bijvoorbeeld eigen vakgroep van klinisch psychologen Meer sturing opleidingsinstellingen en P-opleiders Invoering praktijkvisitaties als steun in de rug Rolmodellen en successtories: hoe ziet een ideaaltypische KP-functie eruit? Uitwisseling en coaching: , hoe kun je opkomen voor je eigen functioneren Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

IV. Hoe verder? Rapport wordt aangeboden aan beroepsverenigingen, Federatie van gezondheidszorgpsychologen en College en registratiecommissie Klinisch psychologen zullen zélf het voortouw moeten nemen, beroepsorganisaties kunnen ondersteunen Vorming initiatiefgroep, die aantal activiteiten op de rails kan zetten Op termijn: structurele bestuurlijke verantwoordelijkheid voor positionering klinisch psycholoog goed regelen. Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog

III. Bouwstenen van een positioneringsstrategie 2. “Verankering” Rapport Werkgroep Positie klinisch psycholoog