© 2011 Towers Watson. All rights reserved. De toekomst van beschikbare premieregelingen in Nederland Break-out sessie DC en PPI Gaston Siegelaer 4 e dinsdag in september 2011

© 2011 Towers Watson. All rights reserved. Proprietary and Confidential. For Towers Watson and Towers Watson client use only. towerswatson.com Presentation1 2 Oude waarheden (prékredietcrisistijdperk) DB / Uitkeringsovereenkomst Collectief Solidair Zekerheid voor deelnemer en pensioengerechtigde Goedkope uitvoering Geen keuzemogelijkheden voor individu  Complexe aansturing (‘governance’)  DC / Premieovereenkomst Individueel  Ieder voor zichzelf  Alle risico’s voor de deelnemer  Hoge kosten  Keuzemogelijkheden voor individu Minder complexe aansturing (‘governance’)

© 2011 Towers Watson. All rights reserved. Proprietary and Confidential. For Towers Watson and Towers Watson client use only. towerswatson.com Presentation1 3 Pensioenakkoord volgens StAR uitwerking Geen keuzemogelijkheden voor individu  Collectief Solidair /  /  ??? Complexe aansturing (‘governance’)  Alle risico’s voor de deelnemer  Hoge kosten  Biedt pensioenakkkoord het slechtste van twee werelden? Hoe kan DC worden vormgegeven, zodanig dat de positieve elementen van DB behouden blijven en de negatieve elementen van DC worden verwijderd?

© 2011 Towers Watson. All rights reserved. Proprietary and Confidential. For Towers Watson and Towers Watson client use only. towerswatson.com Presentation1 4 Motieven van werkgevers om van DB naar DC te gaan Risicobeheersing: stabiele en transparante pensioenkosten Cash Accounting (IFRS/IAS19) HR strategie Interne arbeidsmobiliteit van multinationals en concerns Keuzemogelijkheden binnen arbeidsvoorwaarden en eigen verantwoordelijkheid werknemer — Uitruil salaris/vrije dagen/leasebudget tegen vrijwillige extra pensioenpremie voor bijsparen Instrument om perceptiewaarde van pensioen te verhogen — Deelnemer moet keuzen maken (eerder/later met pensioen, ambitieniveau voor pensioen, zekerheid van pensioen) — Werkgever stelt financial planning/coaching beschikbaar

© 2011 Towers Watson. All rights reserved. Proprietary and Confidential. For Towers Watson and Towers Watson client use only. towerswatson.com Presentation1 55 Huidige DC-regelingen (tweede generatie DC-regeling) Kenmerken van veel huidige Beschikbare Premie Regelingen Standaard Life Cycle profielen, soms opting-out mogelijk Risico toesnijden op individuele situatie en wensen is slechts beperkt mogelijk Vrij hoge vermogensbeheerkosten Koopkrachtrisico na pensionering niet afgedekt — Nominale garantie geeft geldillusie: € 100 over 20 jaar is bij 2% inflatie per jaar nog maar € 67 in euro’s van nu waard, met andere woorden de boodschappenkar is dan maar voor 67% vol. Deelnemers zitten vast aan “duur” product dat te weinig maatwerk biedt, waaronder geen bescherming tegen inflatierisico na pensionering

© 2011 Towers Watson. All rights reserved. Proprietary and Confidential. For Towers Watson and Towers Watson client use only. towerswatson.com Presentation1 66 Derde generatie DC-regeling Eenvoud en begrijpelijkheid voor de deelnemer Ontwerp en communicatie gericht op pensioen in plaats van in termen van risico/rendementsprofielen: “Welke levensstandaard na pensionering wilt u hebben?” Focus op eigen keuze van deelnemers voor hoogte pensioenpremie, pensioenambitie en gewenste zekerheid van levensstandaard na pensionering De meeste mensen kiezen voor de standaard Life Cycle; dus moet deze worden afgestemd op de deelnemerspopulatie

© 2011 Towers Watson. All rights reserved. Proprietary and Confidential. For Towers Watson and Towers Watson client use only. towerswatson.com Presentation1 77 Het belang van afstemming van de Life Cycle profielen op de deelnemerspopulatie

© 2011 Towers Watson. All rights reserved. Proprietary and Confidential. For Towers Watson and Towers Watson client use only. towerswatson.com Presentation1 88 De beleggingstechniek voor derde generatie DC is al beschikbaar De optimale portefeuille is een combinatie van: (reële) kasstromen (vastrentende waarden waaronder inflation-linked bonds en inflation-linked swaps) en een gediversifieerde risicodragende belegging Elke Life Cycle doorloopt een wegingsschema tussen beide bouwstenen +

© 2011 Towers Watson. All rights reserved. Proprietary and Confidential. For Towers Watson and Towers Watson client use only. towerswatson.com Presentation1 9 PPI: verkooploket of inkooporganisatie? PPIPPI Verplichte winkelnering Regisseur van derde partijen PPIPPI

© 2011 Towers Watson. All rights reserved. Proprietary and Confidential. For Towers Watson and Towers Watson client use only. towerswatson.com Presentation1 10 Onafhankelijke PPI Laat de uitvoering over aan een pensioenuitvoerder die dat effectief en efficiënt kan doen Uitvoering vanuit PPI mogelijk; bouwstenen in te kopen door PPI — Institutionele tarieven in plaats van retail tarieven Efficiënte governance structuur Schaalvoordelen en specialisatie Voorlichting door partij zonder commercieel belang bij bepaalde beleggingskeuze

© 2011 Towers Watson. All rights reserved. Proprietary and Confidential. For Towers Watson and Towers Watson client use only. towerswatson.com Presentation1 11 Derde generatie DC-regeling via onafhankelijke PPI Risico’s voor de deelnemer  …maar wel transparantie …maar wel keuze voor zekerheid mogelijk Collectieve inkoop van verzekeringsdekkingen Institutionele kostenstructuur Keuzemogelijkheden voor individu Minder complexe aansturing (‘governance’)

© 2011 Towers Watson. All rights reserved. Proprietary and Confidential. For Towers Watson and Towers Watson client use only. towerswatson.com Presentation1 12 Conclusies Beschikbare premieregeling zou steeds meer in beeld moeten zijn als basispensioenregeling Derde generatie DC-regeling kan betere oplossing bieden dan ‘zacht’ pensioen volgens StAr uitwerking Goed werkgeverschap blijft uitgangspunt, invulling ervan wijzigt Focus op eigen verantwoordelijkheid van deelnemers voor gewenste levensstandaard na pensionering. Ondersteuning deelnemers in hun keuzen d.m.v. financial planning. Werkgever is in staat om de “beste” uitvoering te regelen, d.w.z. lage kosten en toegesneden op wensen van deelnemers. De PPI past heel goed in dat toekomstbeeld