Peter Strawson
Observatie mensen houden elkaar verantwoordelijk voor wat ze doen. Vraag Waar is deze manier van handelen (deze praktijk) op gebaseerd en waar wordt hij door gerechtvaardigd? Traditioneel antwoord Deze praktijk is gebaseerd op en gerechtvaardigd door ons geloof in de vrije wil; ons geloof dat de werkelijkheid niet gedetermineerd is en echt vrije keuzes toestaat.
Boos!!! [want jij was niet gedetermineerd en had alternatieve mogelijkheiden en een vrije wil]
Niet op een intellectueel geloof. Iemand verantwoordelijk houden is gebaseerd op natuurlijke menselijke reacties als boosheid, teleurstelling of verdriet… Niet op een intellectueel geloof.
Observatie mensen houden elkaar verantwoordelijk voor wat ze doen. Vraag Waar is deze manier van handelen (deze praktijk) op gebaseerd en waar wordt hij door gerechtvaardigd? Traditioneel antwoord Deze praktijk is gebaseerd op en gerechtvaardigd door ons geloof in de vrije wil; ons geloof dat de werkelijkheid niet gedetermineerd is en echt vrije keuzes toestaat. Strawson Deze praktijk is gebaseerd op natuurlijke emotionele betrokkenheid die blijkt uit onze reactieve attitudes (“reageer-houding”); emoties als boosheid, verontwaardiging, teleurstelling als reactie op de handelingen van iemand anders etc.
Elkaar moreel verantwoordelijk houden is niet gebaseerd op een intellectuele overtuiging over de aanwezigheid van een vrije wil… maar op een natuurlijke en spontane manier van reageren.
We kunnen natuurlijk ook een objectiverende houding of attitude aannemen…
Maar meestal is onze houding er een van betrokkenheid…
Of verschillen we in de houding die we aannemen…
Vraag 1 Is de houding die we in een bepaald geval innemen altijd de juiste?
Vraag 1 Is de houding die we in een bepaald geval innemen altijd de juiste? Niet persé; onze houding kan veranderen, met name onder invloed van nieuwe informatie.
Vraag 2 Is de hele praktijk van zo op elkaar reageren wel een juiste? (Determinist: nee – want is bestaat immers geen vrije wil)
Vraag 2 Is de hele praktijk van zo op elkaar reageren wel een juiste? (Determinist: nee – want is bestaat immers geen vrije wil) Strawson: zo reageren is een onderdeel van de menselijke natuur; je vraagt dus eigenlijk of de menselijke natuur wel “juist” is. Maar die natuur is wat ‘ie is en de vraag is onzinnig.
Dus: Zinvol: “Is het terecht dat ik boos ben op Jan?” [ja, want hij … / nee, want het blijkt dat hij…] Zinloos: “Is het terecht dat mensen überhaupt ooit boos zijn op elkaar” [we kunnen niet anders, zo zitten we in elkaar]
Of het determinisme nou waar is of niet, mensen zullen elkaar altijd verantwoordelijk blijven houden omdat dat nu eenmaal in hun aard zit
Op reactieve attitudes, niet op een intellectueel geloof. Vraag Waar is de praktijk om elkaar verantwoordelijk te houden op gebaseerd en waar wordt hij door gerechtvaardigd? Iemand verantwoordelijk houden is gebaseerd op natuurlijke menselijke reacties als boosheid, teleurstelling of verdriet… Op reactieve attitudes, niet op een intellectueel geloof. Deze (hele) praktijk vloeit voort uit wie we zijn: hij is niet gerechtvaardigd en hoeft niet gerechtvaardigd