begeleiden als kiezen binnen spanningsvelden Drs. M.L.A.(Marcel) Hoonhout

in deze workshop: - uiteenzetting over begeleiden - een paar filmfragmenten (dans) - ‘gereedschap’ om te oefenen

focus van deze workshop: 'begeleider' * begeleiden is werkwoord: begeleiden is kiezen * zicht krijgen op onze keuzes * onderscheidingen als houvast * oefenen

– Begeleider – Klant met begeleidingsvraag – Observator maak drietallen: – Begeleider – Klant met begeleidingsvraag – Observator

verschil tussen nu en straks Klant: 'probleem(pje)' verschil tussen nu en straks wat je nu nog niet, maar straks wel … – herkent – weet/begrijpt – anders voelt – kan – durft

constructivistisch uitgangspunt: er bestaat niet iets als DE 'waarheid', mensen creeëren hun eigen betekenis 'hoe je kijkt maakt wat je ziet ….'

'kijken' als waarnemen met alle zintuigen: hoe je kijkt maakt wat je ziet …. hoe je luistert maakt wat je hoort …. hoe je er contact mee maakt kleurt wat je beroert ....

ONDERSCHEID tussen HOE KIJK JE? EN WAT ZIE JE DAN? ( MIDDELS DIE MANIER VAN KIJKEN)

wat zie je…?

of ……………paard?

hoe je 'kijkt' .... is niet eenvoudig op te sporen

hoe je waarneemt .... waar je op let …. hoe en wat je selecteert .... welk accent dat je legt .... wat er opgeroepen wordt ....

hoe je 'kijkt' .... ..... maakt wat je 'ziet' wat je tot voorgrond maakt en wat je daarmee tegelijkertijd tot achtergrond verklaart ..... maakt wat je 'ziet'

eenmaal op de voorgrond gezien … is het moeilijk weg te denken

twee manieren van rasteren – stijf – soepel

hoe je 'kijkt' .... HOE JE DENKT HOE JE SAMENHANG MAAKT ..... maakt wat je 'ziet'

rasteren is onderscheiden: – uit elkaar leggen – in samenhang brengen

Christo

hoe je waarneemt .... wordt beїnvloed door je 'binnenwereld': waar je mee bezig bent: 'CONCERN' door je BEHOEFTE door jouw BELANG WAAR HET HART VOL VAN IS ......

hoe je waarneemt .... wordt beїnvloed door je 'ervaringsgeschiedenis': WAAR JE OP HEBT LEREN LETTEN 'signalen' die je hebt leren herkennen

Barnett Newman – who is afraid of red, yellow and blue het kijken naar het schilderij op de voorgrond

hoe je waarneemt .... wordt beїnvloed door je 'buitenwereld' OMGEVING ALS 'TIJDGEEST'

WAT IS VOOR JOU EN VOOR DIE TIJD 'NORMAAL' MET DE KENNIS VAN NU ....

graffity

hoe je waarneemt .... wordt beїnvloed door GROEPEN 'ZWERMEN' WAAR WE DEEL VAN UITMAKEN

betekenisgeving wordt ook sociaal 'geconstrueerd' 'SOCIAL FABRICS'

actor – context(en) individu/actor - context * binnenwereld - buitenwereld * individueel – organisatiebelang – beroepsbelang * privé, werk, beroep

iedereen heeft zijn eigen 'raster' REFERENTIEKADER BEGRIPPEN EN ONDERSCHEIDINGEN BEELDEN GEVOELSLADINGEN WAARMEE HIJ/ZIJ AAN ERVARINGEN BETEKENIS GEEFT

hoe je kijkt maakt wat je ziet …

jouw kiezen en handelen hoe je kijkt maakt wat je ziet … …en min of meer wat je doet en laat hoe je waarneemt .... beïnvloedt jouw kiezen en handelen

..... 'min of meer' ..... belang van reflecteren * eigen 'aandeel' * eigen betekenisgeving * eigen keuzes * eigen reacties begeleiden is uitnodigen tot reflecteren

contextloos onderzoeken je kunt je 'raster' niet contextloos onderzoeken alleen aan de hand van een concrete situatie kun je onderzoeken hoe de klant naar zijn/haar situatie kijkt … dus: begeleiding beginnen met een situatie/ervaringsmoment

klant met een vraag (probleem) en een moment (waarop die vraag aan de orde is)

reflecteren op 'moment': – wat denk je – wat voel je – wat wil je en vind je belangrijk – wat zei/deed je – verbindingen – onderscheidingen – keuzes – vooronderstel- lingen

zowel klant als begeleider hebben elk hun eigen 'raster' begeleiden zowel klant als begeleider hebben elk hun eigen 'raster' t.a.v. situatie en t.a.v. het begeleiden

begeleiden: de klant uitnodigen diens eigen raster te onderzoeken

begeleider klant situatie van de klant

raster van de begeleider in beeld ik zie ik zie wat jij niet ziet raster van de begeleider in beeld

begeleider klant situatie van de klant

klant met een vraag

Klant vraagt om * hulp bij 'hoe kijk ik' eigenlijk * AANVULLENDE MANIER VAN KIJKEN om zijn/haar probleem iets anders te zien en misschien iets anders te kunnen doen

twee vormen van leren leren van binnenuit = ervaringsleren: leren op basis van reflecteren ik en anderen onderscheiden pion en bron onderzoeken leren van buiten naar binnen: middels feedback, informatie, instructie, onderwijzen, advisering, boeken/video

Botero: ‘dansers’ een interactionele dans

hoe krijg je een ruimere kijk? a. herkennen hoe je kijkt: - reflecteren - van deelnemersperspectief (erin) naar toeschouwersperspectief (erboven) b. aan die kijk 'ontsnappen': - door 'meerperspectivisch kijken'

hoe krijg je een ruimere kijk? 1. van 'positie' wisselen: – Ik-positie – Door de ogen van de ander – Camerapositie (helicopterview)

door de ogen van de ander

gevangenis vanuit buurtbewoner ontworpen

hoe krijg je een ruimere kijk? 2. van 'actor' naar 'context': – omgevingsinvloed en eisen – rollen en taken – verantwoordelijkheden

actor – context(en) * individu/actor - context(en) * binnenwereld - buitenwereld * individueel - organisatie - beroep - privé

actor – context(en) * taak/verantwoordelijkheid * team * ondersteuningsvormen * missie en beleid * stijl van leidinggeven

hoe krijg je een ruimere kijk? 3. van 'emotie' veranderen: – vier B's (bang, boos, blij, bedroefd) – ga naar een ander 'vak'

emotie even bevriezen

hoe krijg je een ruimere kijk? 4. van 'denken' wisselen: – logisch denken – lateraal denken

lateraal denken creativiteit – als iets niet werkt hou er mee op en doe wat anders – verbind je probleem met spagetti – stel honderd vragen – iets anders doen: 'incubatietijd'

verbind je probleem met ...

verbind je probleem met ... – waarnemen – associeren – aspecten van .... – dan verbinden met probleem

bedenk tien nieuwe acties 'tussenliggende onmogelijkheid'

oogst welk woord blijft hangen welk beeld blijft op je netvlies welke zin galmt nog na dat borduren, calligraferen, opschijven of ophangen als 'anker' voor verandering

hoe krijg je een ruimere kijk? 5. van 'taal' wisselen (1): – woord-taal (woordwissel; nieuw woord) – beeldtaal (van woord naar beeld)

beeldtaal, metaforen

– lijftaal (waarnemen van lichaamssignalen) 5. van 'taal' wisselen (2): – lijftaal (waarnemen van lichaamssignalen) – kleurentaal

kleurentaal, de blauwe ruiter

hoe krijg je een ruimere kijk? 6. van 'probleem' naar 'wens': – van 'niet' naar 'wel' – in het 'niet' zit een wens

buiten de lijntjes kleuren

hoe krijg je een ruimere kijk? 7. van 'domein' wisselen: – waarnemen – beoordelen – beleven

- waarnemen - beoordelen - beleven/ proeven - feiten - vergelijken met een norm - gevoel / smaak / stijl

‘ik moet …..’ daar toch eens aandacht aan schenken moeten kunnen mogen willen durven

hoe krijg je een ruimere kijk? 8. van 'tijd' wisselen: – toen (terugblik/verleden) – hier en nu – toekomst (verbeelden)

januskop

begin met het eind voor ogen begin dan bij het begin Stephen Covey

begeleiden als jongleren met zeven ballen: jongleren met spannings- velden:

hoe je kijkt naar je begeleiding maakt ..... reflecteren op 'momenten' van de begeleider bijvoorbeeld in een intervisiegroep

Chagall - cellist ‘je bent je eigen instrument’

EINDE

met dank aan mijn broer Cor voor de techniek

dit was dus een lieve-heren-productie