ABC methodiek bij NAH en Agressie A.F.M.Hamer Klinisch psycholoog en gedragstherapeut Orbis Medisch en zorg concern Sittard-Geleen ABC trainingen RINO zuid Nederland 14 juni 2007 Symposium Agitatie en agressie bij volwassenen met NAH Maastricht

Ruim 6000 titels bij Amazon.com

Vertaald en bewerkt: Nederlandse Docentenhandleiding en Werkboek voor cursisten

Gedragsverandering bij ouderen ABC Gedragsverandering bij ouderen Als cursus Als methode

ACHTERGROND ALS CURSUS Speciaal ontwikkeld voor verzorgers in verpleeghuizen (Cohn, Smyer en Horgas, USA,1994). Leuk en aantrekkelijk vormgeven. Al doende leren. Oefenen in de les. Huiswerkopdrachten koppelen aan afdeling. Geen leeswerk.

PIJLERS Leertheoretisch kader. Methodisch verplegen. Meest voorkomende problemen: verward gedrag; depressief gedrag; geagiteerd gedrag. Psychopathologie achtergrond van probleemgedrag. Communicatie.

VOOR WIE ? Ziekenverzorgers. Bejaardenverzorgers. Verpleeghulpen en –assistenten. Activiteitenbegeleiders. Vrijwilligers. Thuiszorgpersoneel en familie?

ALS METHODE CENTRALE PUNTEN Gedragstherapeutisch referentiekader. Eigen gedrag oorzaak én bestendiger probleemgedrag. Nieuwe benaderingen leren bedenken. Interventies vastleggen in zorgplan.

MEDIATIEF THERAPEUTISCHE METHODE Therapie, waarbij beoogd wordt het probleemgedrag van de cliënt te veranderen door vooral te investeren in de relatie tussen de verzorgende en de cliënt

Kracht van de ABC methode Toegepaste gedragstherapie Ook aandacht voor emoties en gedachten als stimuli voor gedrag In principe setting onafhankelijk Maakt verzorgers en begeleiders bewust van eigen aandeel Structurerend in consultatie processen

WAAR STAAN DE LETTERS ABC’S VOOR? A Actie: gedrag. B BeWeger: Begint vanWege. C Consequenties. ‘s samen praten, samen doen: het werken in een team. Functieanalyse: Stimulus---Respons---Consequentie

ABC’S IN BEELD GEBRACHT Opstaan B De wekker C Koffie of ontbijt

MODULE 5: VERMINDEREN VAN GEAGITEERDE ACTIE Sheet 5.1

Docenten Jaarlijkse “train de trainer” cursus Licentie ABC docent Landelijk nu circa 40 docenten Tot nu toe deden rond 5000 verzorgenden ABC cursus

Scharrelen en verzamelen Een voorbeeld Scharrelen en verzamelen

“Scharrelen en verzamelen”

Observeren Actie BeWegers Consequenties Rondlopen en verzamelen Intern: ernstige dementie, jong, behoefte aan beweging en dingen pakken Losliggende voorwerpen Consequenties Dingen vinden en vast houden (+) Personeel pakt dingen weer af (-) Toename onrust

‘s Samen praten Behoefte aan rondlopen en verzamelen Toename onrust Valgevaar Normale behoefte Door dementie geen begrip Verhinderen niet effectief Afpakken maakt haar boos en onrustig

Veranderen Nieuwe Actie Nieuwe BeWegers Rondlopen en verzamelen zonder overlast voor anderen Nieuwe BeWegers Voorwerpen buiten haar bereik houden Zorgen voor aantrekkelijke voorwerpen die zij wel mag verzamelenMandjes in de gangen

Veranderen (vervolg) Nieuwe Consequenties Meenemen van spulletjes geeft prettig gevoel(+) Contact maken door aanraken, glimlachen, enz. Niet afpakken maar omruilen

De ABC’s bij Agressie bij NAH

Probleemgedrag : een Interactief model Hersenletsel Reactie van de verzorger Lichamelijke ongemakken Beleving van de cliënt Omgeving

Begrijpen van gedrag van mensen met hersenletsel Waarom gedraagt Iemand met dit hersenletsel zich zo? Gedrag Wat gaat er in deze persoon om?

Onvervulde behoeften model bij geagiteerd gedrag (Uit: J Onvervulde behoeften model bij geagiteerd gedrag (Uit: J. Cohen-Mansfield, Intern. Psychogeriatrics, vol 12 (1), 373-378, 2000) Levenslange gewoonten en persoonlijkheid Gedrag als middel om behoeften te vervullen Onvervulde behoeften Huidige conditie fysiek mentaal Gedrag als middel om behoeften kenbaar te maken Omgeving fysiek psychosociaal Gedrag volgt uit de interactie tussen frustratie/negatieve gevoelens en ontremming

Maak gebruik van de restcapaciteiten om agressie te voorkomen!

Effect van confronteren met tekorten CONFRONTATIE FRUSTRATIE PROBLEEM GEDRAG ANGST AGRESSIE SPANNING

Effect van stimuleren van restcapaciteiten BEHOUD VAN REST CAPACITEITEN POSITIEVE EMOTIES: PLEZIER INTERESSE ONTSPANNING GEVOEL VAN EIGENWAARDE

Interne BeWegers Agressieve Actie als reactie op externe BeWegers zich zelf willen verdedigen de ander iets betaald willen zetten de ander laten weten dat het zo wel genoeg is de ander laten merken dat iets pijn doet iets kostbaars willen beschermen angst te falen, onzekerheid over wat er van je verwacht wordt als cliënt

MOGELIJKE BEWEGERS GEAGITEERDE ACTIE EXTERNE BEWEGERS Fel licht Plotselinge bewegingen Harde of storende geluiden Eisen of verzoeken Pijnlijke of verstorende handelingen Opsluiten of beperkingen opleggen Vage schaduwen of onduidelijke aanwijzingen Onbegrip van anderen Sheet 5.5

Oude BeWegers veranderen / nieuwe BeWegers bedenken Wat maakte dat de cliënt zich: bedreigd voelde? onheus bejegend voelde? ergerde? pijn deed of pijn gedaan werd? het gevoel kreeg bestolen te worden? onzeker en angstig gaat voelen?

ALGEMENE CONSEQUENTIES GEAGITEERDE ACTIE Zelf-stimulatie Gevoel van macht (controle) Verminderen van spanning Beperkingen Conflicten / opwinding Verwondingen Pijn kan geagiteerde Acties verergeren, net zo als onplezierige gebeurtenissen depressies en depressieve Acties kunnen laten toenemen Sheet 5.6.a

Agressieve Actie: voorkomen en zorgen dat het niet escaleert Houdt de aandacht vast door oogcontact en een vriendelijke rustige houding. Vraag niet naar het ‘waarom’ van de agressie (= verwijt). Niet bekritiseren of beschuldigen. Geen machtstrijd aangaan. Help de cliënt om er zonder gezichtsverlies uit te komen. Welke emotie zie je en geef daar erkenning aan? Welke behoefte heeft de cliënt. Kom met een aantrekkelijk alternatief. Wat is de belangrijkste beweger? Wat is jouw gevoel bij de agressie? Hoe ga je daar mee om? Praat met elkaar, pas acties die werken toe en stel ze bij.

MANIEREN OM PROBLEEM BEWEGERS TE ELIMINEREN Verwijder opwindende of storende prikkels – geluiden, lichten, teveel aan keuzes Heb een plan om uit te kunnen wijken naar iets anders Leid de aandacht van de cliënt af naar een prettig onderwerp of activiteit Sheet 5.7

MANIEREN OM PROBLEEM BEWEGERS TE ELIMINEREN LET OP JE EIGEN GEDRAG: Beweeg langzaam en kalm Spreek met een zachte stem Zorg dat je zelf zo ontspannen mogelijk overkomt Respecteer de eigen persoonlijke ruimte van de cliënten Sheet 5.7

Werken met eigen casuïstiek Werk aan de winkel Werken met eigen casuïstiek