Onderzoek arbeidsverhoudingen Beroepssporters in Nederland Onderzoek door: Werkgeversorganisatie in de Sport René van den Burg Eric Lankers (projectleider onderzoek) In samenwerking met: NL Sporter Met subsidie van: Ministerie van VWS Uitgegeven door: Arko Sports Media

Aanleiding onderzoek Olympisch topsportklimaat Professionalisering Juridische / fiscale geschillen Europese ontwikkelingen

Focus onderzoek Arbeidsverhouding beroepssporter ‘Sporter voor wie sportbeoefening geheel of gedeeltelijk middel van bestaan is’ Focus niet op betaald voetbal, defensie en politie. Hebben wel als perspectief gediend Topsporters met stipendium wel meegenomen

Proces onderzoek Ministerie van VWS steun aan onderzoek Expertmeeting met vertegenwoordigers NOC*NSF, sportbonden, Atletencommissie, deskundigen arbeidsrecht, arbeidsvoorwaarden en sporteconomie Gesprekken vertegenwoordigers georganiseerde sport Gesprekken met (oud)topsporter door NL Sporter

Proces onderzoek Onderzoek contracten tussen sporter met clubs, commerciële ploegen, sportbond, NOC*NSF, opdrachtovereenkomsten, sponsorcontracten Gebruikmaking topsportrapportages en rapportages Europese Sociale Dialoog Gesprekken met werkgevers- en werknemersorganisaties uit sport en aanverwante sectoren (dans, artiesten, etc) Topsportbijeenkomst NL Sporter april 2009

Europese ontwikkelingen Formele start Sociale Dialoog Professional sporter EASE (European Association for Sport Employers) EU Athletes UNI-EUROPE / EURO-MEI

Wijze lessen Meerdere niveaus (meerlagenmodel) Focus op onderwerpen Fasering Beginnen & doen

Belangrijkste bevindingen Belangrijkste aanbevelingen planning Onderzoeksresultaten Blik op de arbeidsverhoudingen van beroepssporters Belangrijkste bevindingen Belangrijkste aanbevelingen

Hoeveel beroepssporters zijn in Nederland actief? Onderzoek prof. dr. M. van Bottenburg in samenwerking met W.J.H. Mulier Instituut in opdracht van WOS Beroepssporter: ‘sporter voor wie sportbeoefening geheel of gedeeltelijk middel van bestaan is’ Onderzoek in 20 sporttakken en een onderbouwde raming in andere sporttakken.

Hoeveel beroepssporters zijn in Nederland actief? 4.600 sporters in Nederland verdienen aan hun sportbeoefening Inclusief betaald voetbalspelers, topsporters met stipendium en conservatieve raming amateurvoetbal Bij 2.000 sporters zijn de afspraken in een contractsvorm vastgelegd

Arbeidsrelaties beroepssporters Sportverenigingen en stichtingen Commerciële ploegen Defensie en politie Zelfstandige sporters Sportbonden NOC*NSF Fonds voor de Topsporter

Beroepssporter Internationale sportbond Club(sponsors) Steunstichting Sponsors sportbond Internationale sportbond Contractsvorm Collectieve portretrechten? Sportbond Club(sponsors) Steunstichting Commerciële ploeg Defensie / Politie Arbeidscontract Beroepssporter NOC*NSF Olympische / Paralympische Spelen Fonds voor de Topsporter Contract OS Nevenactiviteiten zoals verzorgen clinics, commerciële activiteiten Individuele sponsor contract

Kenmerken arbeidspositie beroepssporters Beroepssporter staat in relatie tot groot aantal partijen. Arbeidspositie beheerst door sportieve prestaties. Groot afbreukrisico. Professionele sportloopbaan van korte duur. Afwijkende arbeidstijden en arbeidsomstandigheden (fysieke en mentale druk). Reglementen (internationale) sportbond en Dopingreglementen werken door op arbeidspositie. Grote verschillen: van jonge sportende student tot goedbetaalde vedette.

Verschillen per sporttak Elke sporttak eigen identiteit, sportspecifieke ontwikkelingen, Behoeftes en mate van professionaliteit. Betaald voetbal (eigen werkgevers- en werknemerorganisaties, cao, pensioenregeling, sociaal (opleidings)fonds Professioneel wielrennen (eigen cao?) Tophockey (standaard contracten hoofdklasse, Nationale selecties, oprichting Hockey Hoofdklasse CV) Basketbal (oprichting Federatie Eredivisie Basketbal) …

Partijen bij arbeidsverhoudingen beroepssporters Werkgeverskant: WOS (vertegenwoordiging Sportbonden en –koepels bij CAO-Sport) FBO (vertegenwoordiging betaald voetbalclubs bij CAO contractspelers) NOC*NSF Sportbonden Sportverenigingen Leagues (Hockey Hoofdklasse CV, Federatie Eredivisie Basketbal) Commerciële ploegen Fonds voor de Topsporter Sporterskant: NL Sporter VVCS en ProProf (betaald voetbal) VVBW (beroepswielrenners) FNV Sport (voornamelijk medewerkers sportbonden en overige sectoren zoals fitness) Atletencommissie NOC*NSF Bondsatletencommissies

Belangrijkste bevindingen Belangrijkste aanbevelingen planning Onderzoeksresultaten Blik op de arbeidsverhoudingen van beroepssporters Belangrijkste bevindingen Belangrijkste aanbevelingen

Bevindingen algemeen 1. Grote diversiteit en versnipperde vertegenwoordigingen. 2. Vertegenwoordiging van sporters kenmerkt zich momenteel als (financieel) zwak met weinig mankracht. 3. Relevante (juridische) kennis over arbeidsverhoudingen en arbeidsaangelegenheden ontbreekt bij veel sportorganisaties. Gebrek aan aandacht, geld en mankracht speelt een rol.

Bevindingen algemeen 4. Kennis en aandacht juiste en volledige toepassing fiscale regelgeving en loonheffingen ontbreekt bij veel sportorganisaties. 5. Relevante (juridische) kennis over arbeidscontracten ontbreekt bij beroepssporters. Jonge leeftijd, passie sport, geringe begeleiding door deskundigen spelen rol. 6. Vanuit beroepssporters zelf en sportwereld is betrekkelijk weinig aandacht voor maatschappelijke positie.

Bevindingen inhoudelijk Aard van functie beroepssporter maakt contracten voor onbepaalde tijd ongebruikelijk en onwenselijk. 2. Voorzieningen op maatschappelijk terrein t.b.v. topsportcarrière of ter voorbereiding of verdere ontwikkeling maatschappelijke carrière ontbreken of zijn versnipperd georganiseerd (pensioen / opleidingen) 3. Een vangnet voor uitvallende jonge sporttalenten ontbreekt.

Bevindingen inhoudelijk 4. Voor een groot deel van de beroepssporters bestaan geen collectieve ziektekostenverzekeringen en zorgvoorzieningen. 5. Weinig eenduidigheid rondom arbeidspositie beroepssporter bij dopingovertredingen. 6. In meeste sporttakken ontbreken afspraken over afstaan sporters aan bond voor nationale selecties. Clubbelang kan conflicteren met bondsbelang.

Bevindingen inhoudelijk 7. Hoogte stipendiumuitkering voor stipendiumsporters in latere levensfase ontoereikend. Sprake van spagaat tussen topsportcarrière en maatschappelijke carrière. 8. Stipendiumregeling bevat enerzijds geen opleidings- of pensioenopbouwregeling, anderzijds biedt stipendium sporters te weinig mogelijkheden om zichzelf zo gunstig mogelijke randvoorwaarden op maatschappelijk terrein te verschaffen. 9. Onduidelijkheden rondom de sociale zekerheidspositie van A-, B- en HP-sporters. Vooral over toepassing van WW- en bijstandsrechten.

Belangrijkste bevindingen Belangrijkste aanbevelingen planning Onderzoeksresultaten Blik op de arbeidsverhoudingen van beroepssporters Belangrijkste bevindingen Belangrijkste aanbevelingen

Aanbevelingen algemeen Het huidige gebrek aan heldere afspraken maakt een inhaalslag op het terrein van arbeidsverhoudingen rondom de beroepssporters in Nederland noodzakelijk. 2. Eén collectief en gedetailleerd arbeidsrechtelijk afsprakenmodel voor de hele Nederlandse topsport onwenselijk gezien de grote diversiteit. 3. Regel sectoraal wat sectoraal kan en biedt binnen deze centrale afspraken voldoende vrijheid om specifieke afspraken op sporttakniveau en clubniveau te maken. (‘noodzakelijke centrale sturing’ en ‘gewenste decentrale vrijheid)

Aanbevelingen organisatiekracht 1. Breng kennis- en expertisebundeling tot stand door inrichten ‘sociaal secretariaat’ als service- en kennisinstituut voor werkgevers in de sport. 2. (Financieel) stevige en meer gestructureerd ingerichte belangenorganisatie van de beroepssporters is noodzakelijk voor Individuele belangenbehartiging en collectieve vertegenwoordiging. 3. (Stevigere) vorm van samenwerking tussen werknemers- Vertegenwoordigingen in de sport (NL Sporter, FNV Sport, VVBW, VVCS, ProProf) is vanuit kennis- en expertisebundeling gewenst.

Aanbevelingen organisatiekracht 4. Zo hoog mogelijke organisatiegraad onder beroepssporters moet worden nagestreefd. 5. Lidmaatschap bij werknemersvertegenwoordiging kan worden ondersteund doordat werkgevers de (jaar)contributie van de topsporters voor hun rekening nemen.

Aanbevelingen inhoudelijk (Sectorale) cao voor beroepssporters is noodzakelijk met kaderstellende cao-afspraken en balans tussen flexibiliteit en zekerheid. 2. Spreek minimum requirements af over gebruik en inhoud contracten en ontwikkel standaardcontracten gedifferentieerd naar sporttak. 3. Onderzoek mogelijkheden voor inrichten opleidingsfonds en -regeling, waarmee beroepssporters en jonge talenten hulp krijgen bij kiezen tweede loopbaan en financieren opleiding.

Aanbevelingen inhoudelijk 4. Onderzoek mogelijkheden voor pensioenregeling voor beroepssporters. Traditionele ouderdomspensioen verdient geen voorkeur, gepaster is spaar- of levensloopregeling. 5. Collectieve ziektekostenverzekering en arbeidsgerelateerde zorgvoorzieningen zijn gewenst, met afspraken rondom snelle en aanvullende diagnostieken (MRI-scans en echo’s), speciale revalidatietherapieën, topsportmedische keuringsaanbod. 6. Spreek eenduidige kaders af rondom arbeidsrechtelijke positie van beroepssporters bij dopingovertredingen.

Aanbevelingen inhoudelijk 7. Creëer meer mogelijkheden waarmee stipendiumsporters een marktconform salaris kunnen opbouwen. 8. Breng in stipendiumregeling differentiatie aan naar leeftijd, leefsituatie van de topsporter en naar de mate waarin de sporter zijn bijverdiensten ten goede laat komen aan de optimale uitvoering van zijn sportbeoefening.

Aanbevelingen inhoudelijk 9. Maak de stipendiumregeling socialer, met voorzieningen waarmee de topsporter zichzelf zo gunstig mogelijke Voorwaarden op maatschappelijk terrein kan verschaffen. 10. Onderzoek of bestaande programma’s voor topsporters bij Defensie en politie ook bij andere werkgevers ingevoerd kunnen worden.

Aanbevelingen vervolg: hoe verder? Stel regiegroep in van gezaghebbende vertegenwoordigers van sportorganisaties + onafhankelijke deskundigen Laat regiegroep sectorale ambities uitwerken en afspraken maken over rollen werkgevers en beroepssporters. Uitwerkingen kunnen dienen voor sociale dialoog in de topsport.

Maarten van Bottenburg alle gesprekspartners Met dank aan: Pieter Verhoogt Maarten van Bottenburg W.J.H. Mulier Instituut Henk Strating alle gesprekspartners NL Sporter en Ministerie van VWS. Foto’s: Danny Lankers