CAMPAGNE LASROOK-LASSEN 29 FEBRUARI 2012 VDAB WONDELGEM Emil VERHULST
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN * SAMENSTELLING * GEVAREN UITVOERING VAN CAMPAGNE LASPROCEDES RISICO-EVALUATIE COLLECTIEVE BESCHERMING PERSOONLIJKE BESCHERMING ROL LIT (Laboratorium Industriele Toxicologie) PRAKTISCHE DEMONSTRATIE
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN SAMENSTELLING VAN LASROOK
Componenten van lasrook 1. Deeltjes (condensatie-aërosol) 2. Gassen en dampen Afhankelijk van: toevoegmateriaal: elektrodemateriaal, bekleding (>90 %) basismateriaal van het werkstuk bekleding van het werkstuk (coating, verf, loodverf, gechloreerd solvent, olie, verzinkingslaag) procédé (meer stroom meer lasrook)
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN WAT IS LASROOK? 1. mengsel van in de lucht zwevende fijne deeltjes en gassen 2. deeltjes: 90% afkomstig van elektrode, toevoegdraad of –staaf !! Diameter: 0.3-0.7 µm; bereiken longen; opname in lymfe- en bloedvaten Diameter: 0.7-1.0 µm: neus-keelholte
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN SAMENSTELLING VAN LASROOK
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN WAT IS LASROOK? 3. gassen * verbrandingsgassen kooldioxide; koolmonoxide * beschermgassen argon, helium, koolstofdioxide * door UV of warmte stikstofdioxide, ozon * ontleding van verdampende oplosmiddelen; olie
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN Gassen vorming van OZON
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN GRENSWAARDE LASROOK België: 5 mg/m³ Nederland: 1 mg/m³ Frankrijk : 5 mg/m³
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN MOGELIJKE COMPONENTEN EN GRENSWAARDEN * IJzeroxide: siderose (vorm van stoflong) 5 mg/m³ * Mangaan: neurotoxisch, 0.2 mg/m³ * Siliciumdioxide: stoflong (silicose) kwarts 0,1mg/m³ * Nikkel: longkanker 1 mg/m³ * Fluoride: luchtwegirritatie 2.5 mg/m³ * Zeswaardig chroom: longkanker, astma 0.01 mg/m³ (wateronoplosbare verbindingen) * Zeswaardig chroom: longkanker, astma 0.05 mg/m³ (wateroplosbare )
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN * Beryllium: kankerverwekker, stoflong 0.002 mg/m³ * Zink: metaaldampkoorts 1 mg/m³ * Cadmium:kankerverwekker 0,002mg/m³ bot- nierbeschadiging 0.01 mg/m³ (inadembaar) 0.002 mg/m³ * Koper: long- nierschade 0.2 mg/m³ * Kobalt: stoflong, astma 0.02 mg/m³ * Tinoxide: stoflong (stannose) 2 mg/m³ * Barium: luchtwegirritatie 0,5 mg/m³ * Molybdeen: luchtwegirritatie, stoflong 5 mg/m³
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN * Vanadium: luchtwegirritatie; 0.05 mg/m³ * Aluminium: neuro/ psychiatrische afwijkingen 5 mg/m³ * Thorium: kankerverwekker Alfa stralingsubstitutie * Stikstofoxiden: luchtwegirritatie * CO2 en inerte gassen: zuurstoftekort * Ozon: irritatie van de luchtwegen 0.1 ppm * Formaldehyde: irritatie van de slijmvliezen 0.3 ppm * Fosgeen : astma, longoedeem 0,02 ppm
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN GEVAREN
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN AKUTE GEZONDHEIDSGEVAREN 1. Irritatie van de luchtwegen droge keel - hoesten - kortademig 2. Metaaldampkoorts (vooral na lassen gegalvaniseerd staal) 3. Verstikking door verdrijven van zuurstof- gas (afgesloten werkruimten, beschermgassen, koolmonoxide)
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN EFFECTEN OP TERMIJN * Siderosis (stoflong door inademen van ijzeroxide partikels) * Neurologische symptomen (parkinsonachtig) (mangaan? aluminium?) * Longkanker * Hyposmie (?)
Beroepsgerelateerde aandoeningen bij lassers Chronische bronchitis, COPD RR = 1,33 Beroepsastma (zeldzaam) Longkanker: alle lassers RR = 1,25 roestvrij staal lassers RR = 1,5 Neuropsychiatrische symptomen Parkinson-achtig syndroom Verminderde vruchtbaarheid bij mannen (Mn?) Ischemische hartaandoeningen (rook?) RR = 1,35 Voor de longeffecten: interferentie met roken !!!
Mangaan Chronische intoxicatie: mangaan geïnduceerde cerebrale degeneratie Parkinsonisme syndroom : beven, spierstijfheid, trage beweging, evenwichtsstoornissen, onhandigheid Verminderd kort geheugen en aandacht, apathie, duizeligheid, stemmingswisselingen, langere reactietijd, gestoorde hand- oog coördinatie, verminderd evenwicht, slaapstoornissen, vermoeidheid, gestoorde neuro- psychologische testen Subklinisch, onopvallend, traag progressief Opslag van mangaan in centra voor bewegingsregulatie van de hersenen Kans op te hoge waarden als legering >0,5 % Mn bevat of lasrook concentratie hoger is dan 2 mg/m³.
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN GEVAREN VAN LASROOK OP TERMIJN Chronische bronchitis en COPD RR = 1.33 (relatief risico) Longkanker (alle lassers) RR = 1.25 Longkanker (enkel roestvast staal) RR = 1.5 Hartaandoeningen (door de rookdeeltjes?) RR = 1.35 Bij vrouwen van lassers zouden meer frequent miskramen gerapporteerd worden.
Kankerverwekkers Door het International Agency for Research on Cancer geklasseerd als zeker kankerverwekkend bij de mens Beryllium Cadmium Hexavalent Chroom Nikkeloxide Cobalt toepassing wetgeving kankerverwekkende agentia!
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN RISICO-EVALUATIE In functie van de te verwachten blootstelling moet de werkgever aangepaste maatregelen treffen. Dit houdt een voorafgaande risicoanalyse in. Bij twijfel over de blootstelling moet hij metingen laten uitvoeren. Bij de regionale campagne is gebleken dat bedrijven de risico’s bij laswerken niet evalueren. Metingen worden slechts zelden uitgevoerd. De campagne moet er dan ook vooral op gericht zijn om de bedrijven er toe aan te zetten, zelf of via de externe dienst de risico-evaluatie van laswerkzaamheden te formaliseren.
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN UITVOERING
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN DOELSTELLING Bevorderen van de toepassing van de wetgeving inzake chemische en kankerverwekkende agentia. 1. Uitvoering van de risicoanalyse van blootstelling aan lasrook en het invoeren van gepaste maatregelen om te verzekeren dat de blootstelling beneden de grenswaarden blijft en het restrisico zo laag mogelijk gehouden is. 2. Uitvoering van een gepast gezondheidstoezicht en biologische monitoring (Cr, Mn) van aan lasrook blootgestelde werknemers. Implementatie van de anonieme resultaten in de evaluatie. 3. Verstrekken door de werkgever van een gepaste informatie en opleiding van de werknemers inzake de gevaren van lassen.
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN UITVOERING DOELGROEP Bedrijven waar laswerkzaamheden de core-business vormen: metaalconstructiebedrijven (NACE) – machinebouw - lassen van speciale staalsoorten Voorrang aan RVS-lassen Voorrang aan bedrijven met meer dan 20 werknemers
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN UITVOERING Werknemers in de bouw, koetswerkherstelling, landbouw en in de onderhoudsafdelingen van allerhande bedrijven worden regelmatig met laswerkzaamheden belast, alhoewel ze eigenlijk geen lasser van beroep zijn. Het is te verwachten dat in deze situaties van occasioneel lassen de aangewende beschermingsmaatregelen minder doorgedreven zijn, maar het aantal uren dat ze laswerk-zaamheden uitvoeren is veel lager dan bij de groep van de beroepslassers. Ook wordt er minder op legeringen gelast.
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN UITVOERING * samenwerking met de externe diensten PBW - noodzakelijk - zijn vooraf van de campagne en de doel- stellingen op de hoogte gebracht * samenwerking met het LIT: - meting ter plaatse in specifieke gevallen
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN UITVOERING 1. Op basis van de NACE-codes (25…28…) wordt per directie een lijst van bedrijven opgesteld door de regionale coördinator 2. De regionale coördinator verdeelt de geselecteerde bedrijven onder de inspecteurs 3. Voorrang aan de bedrijven met +20 werknemers 4. Streefdoel: ± 25 % van de inspecteurs 5. De inspecteurs bezoeken 5 bedrijven
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN 1. Klassieke inspectie met de controlelijst - opvragen van documenten - bezoeken van de werkplaatsen - verstrekken van informatie - schriftelijke verslaggeving aan werkgever, zo nodig met opleggen van maatregelen verder opvolgen van uitvoering van de opgelegde maatregelen. 2. Controles achteraf worden door de individuele inspecteurs op de klassieke wijze (registratie, brieven) afgehandeld en opgevolgd.
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN
Preventiemaatregelen: XXXX OK/JA NOK/NEEN NVT 5.1 Wordt gebruikt gemaakt van beits op basis van waterstoffluoride en fosforzuur? XXX Preventiemaatregelen: XXXX 5.2 Geschreven informatie omtrent gevaren, correcte etikettering? 5.3 Opslag (<ooghoogte, gesloten, …)? 5.4 Gebruik( beperkt; voorzorgen)? 5.5 Persoonlijke beschermingsmiddelen? 5.6 EHBO ( advies arbeidsgeneesheer)? 5.7 Antiodota aanwezig (calciumgluconaat)?
Voldoende beschermd tegen tegen omkantelen? Art 359 OK/ja NOK/Neen NVT 6.1 Voldoende beschermd tegen tegen omkantelen? Art 359 6.2 Voldoende beschut tegen zonnestralen? 6.3 Verplaatsbaar op een ergonomisch verantwoorde wijze?
7. Thoriumhoudende elektroden OK/ja NOK/neen NVT 7.1 Aanwezig? XX 7.2 Geschreven informatie omtrent gevaren? 7.3 Preventiemaatregelen? (mogelijke alternatieven onderzocht?) 7.4 Hygiëne van werkpost waar elektroden geslepen worden: afzuiging; opruimen van stof
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN www.lasrook-online.nl (praktijkrichtlijn) www.5xbeter.nl www.Lasrook.net www.iras.uu.nl/lasrook (lasrookassistent)
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN LASPROCEDES
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN Situatie EUROPA 70% MIG/MAG proces (halfautomatisch lassen) 20% beklede elektroden 10% TIG en poederdeklassen
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN AUTOGEEN LASSEN * gasflessen bar * ergonomische aspecten (manueel hanteren) * beschermen tegen kantelen, zon * zuurstof * acetyleen
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN GAS BOOGLASSEN Risico’s: * lasrook * elektrocutie * wegspattende vonken * brand-& explosiegevaar * straling
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN Booglassen met beklede elektrode
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN MIG LASSEN MET HALFAUTOMAAT
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN POEDERDEKLASSEN
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN RISICOBEOORDELING www.lasrook-online.nl (praktijkrichtlijn) www.5xbeter.nl www.Lasrook.net www.iras.uu.nl/lasrook (lasrookassistent)
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN ANDERE RISICO’s BIJ LASSEN * elektrocutie * elektromagnetische straling * kunstmatige optische straling: IR, UV * gebruik van stalen drukflessen * thorium in elektroden (alternatieven) * corrosieve beits: waterstoffluoride * verstikking * ergonomie: lastige houding * lawaai * hand/armtrillingen
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN RISICOBEOORDELING inventaris en identificatie van gevaren (etikettering, MSDS,) werkpostfactoren populatie
Risico-evaluatie Wat zit er in de lasrook? Hoe groot is de (over 8 uur gemiddelde) concentratie van de lasrook en de verschillende componenten in de inademinglucht van de lasser (vergelijking met de grenswaarden)? Zijn er meer gevoelige werknemers? (zwangeren, personen met longproblemen)
Risico-evaluatie lasrook samenstelling (toevoeg-/basismateriaal) lasprocedé aantal lasposten inschakelduur; stroomsterkte algemene ventilatie lokale ventilatie meetresultaten vergelijkbare situaties (vroegere) meetresultaten resultaten biologische monitoring gezondheidstoezicht persoonlijke adembeschermingsmiddelen
Risico-evaluatie BESLUITEN Blootstelling << grenswaarden Blootstelling t.o.v. grenswaarden? metingen Maatregelen treffen
RISICOBEHEERSING
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN De grenswaarde voor lasrook bedraagt 5 mg/m³ inhaleerbare fractie (in Nederland: 1 mg/m³). Lassen van legeringen: kritische componenten in de lasrook (eigen grenswaarde). Roestvast staal bevat bv. 10% tot 30% chroom. Toevoegmaterialen gelijken qua samenstelling op het te lassen werkstuk.
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN RISICO-EVALUATIE In functie van de te verwachten blootstelling moet de werkgever aangepaste maatregelen treffen. Dit houdt een voorafgaande risicoanalyse in. Bij twijfel over de blootstelling moet hij metingen laten uitvoeren. Bij de regionale campagne (O-Vl 2009) is gebleken dat bedrijven de risico’s bij laswerken niet evalueren. Metingen worden slechts zelden uitgevoerd. De campagne moet er dan ook vooral op gericht zijn om de bedrijven er toe aan te zetten, zelf of via de externe dienst de risico-evaluatie van laswerkzaamheden te formaliseren.
Praktijkrichtlijn Lasrook 2006 Inspectienorm voor Nederlandse arbeidsinspectie Indeling van de blootstelling aan lasrook in 7 graduele klassen op basis van combinatie lasproces – basismateriaal en inschakelduur. Voor elk van de klassen is bepaald welke preventiemaatregelen moeten toegepast worden om te voldoen aan de grenswaarden bronafzuiging ruimteventilatie ademhalingsbescherming Werkwijze: Eerst nagaan in welke klasse een bepaalde werkpost valt. Dan noteren welke maatregelen nodig zijn voor deze klasse. Door te controleren of alle beschreven maatregelen toegepast worden kan men nagaan of de blootstelling op een bepaalde werkpost lager is dan de grenswaarde. Indien niet alle maatregelen toegepast worden is een overschrijding van de grenswaarde te verwachten.
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN (KUNSTMATIGE) OPTISCHE STRALING UV: “lasogen” = ontsteking van bind- en hoornvlies IR: lensdegeneratie; katarakt Zichtbaar licht: netvliesverbranding
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN WAARSCHUWINGSBORD UV-straling
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN ELEKTROCUTIE ~ isolatie van elektrische geleiders (beschadigingen) KEURING ~ lassen in beperkte ruimte (metalen tank) ~ vochtige ruimte ~ lasmat; isolerende schoenzolen; PBM
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN ERGONOMIE manueel hanteren van lasten lastige werkhouding lawaai en trillingen (slijpen)
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN AUTOGEEN LASSEN gebruik van wagentje beschermen tegen kantelen
PREVENTIEMAATREGELEN 1. Maatregelen aan de bron - optimalisatie van de lasparameters - vermijden van oppervlakteverontreiniging (olie, verf, solvent, etc. verwijderen) 2. Bronafzuiging (filtering al dan niet met recirculatie). Recirculatieverbod voor kankerverwekkers Cr6, Ni, Cd, Be. toortsafzuiging (beperkte efficiëntie) bronafzuiging met flexibele arm - afzuiging op de lastafel 3. Ruimteventilatie 4. Opstelling van de werkpost, gepaste keuze van laspositie 5. Ademhalingsbescherming. Voor Chroom 6, Nikkel, Beryllium en Cadmium (kankerverwekkend) zijn P3-stofmaskers noodzakelijk.
Collectieve bescherming LASTAFEL MET AFZUIGING
Collectieve bescherming MOBIELE LASDAMPAFZUIGING voor mobiele werkposten - discipline(!) stoffilter gasfilter
Collectieve bescherming AFZUIGMOND effectiviteit 1/~ afstand rookbron tot afzuigmond: maximaal 1 diameter natuurlijke weg van rook ademwegen uit rookpluim houden
Collectieve bescherming Stationaire lasrook afzuiging
Collectieve bescherming ALGEMENE VENTILATIE: lasrook afzuiging (na opmenging) horizontale verdringing (Push-pull systeem) verticale verdringing
Collectieve bescherming OPMENGEN In een lasrook opmengunit wordt door verdringing en vermenging van de lasrook met de omgevingslucht de luchtkwaliteit verbeterd. De lucht wordt gefilterd en gelijkmatig verdeeld ingeblazen door een tegen de wand gemonteerde ventilatie opmengunit
Collectieve bescherming Bij verticale verdringing wordt de lucht ter hoogte van de vloer met zeer lage snelheid en een temperatuur net onder de ruimtetemperatuur ingebracht. Deze lucht gaat zich daardoor over de vloer verspreiden. De aanwezige warme lucht stijgt hierdoor op, waarbij warmtebronnen (lassers) tevens opstijgende convectiestromen veroorzaken die hun lucht uit de koelere luchtstroom op de vloer onttrekken waardoor het systeem versterkt wordt. De warme vervuilde lucht wordt weggedrukt richting de boven in de hal gemonteerde afzuiging.
Collectieve bescherming Verticale verdringing
Collectieve bescherming Bij een PushPull Systeem voor lasrook wordt over de gehele lengte van het lasgebied, direct onder de ligger van de kraanbaan, een inblaaskanaal gemonteerd met een grote hoeveelheid inblaasroosters. De lasrook, die op deze hoogte een deken vormt, wordt naar de tegenoverliggende zijde gestuwd waar deze wordt afgezogen
Collectieve bescherming PUSHPULLSYSTEEM De centraal opgestelde zelfreinigende filterinstallatie reinigt de met lasrook vervuilde lucht. De schone lucht wordt door het inblaaskanaal terug in de ruimte gebracht. Met in standen regelbare dakventilatoren wordt het aandeel buitenlucht geventileerd.
Collectieve bescherming LASGORDIJN
Collectieve bescherming LASTAFEL Ergonomie: mogelijkheid van zittend lassen Kleine werkstukken
Collectieve bescherming HSE UK: 60 % van de lokale afzuigingssystemen werken niet of onvoldoende Vuistregel maximale afstand tot de las = diameter van de afzuigopening (20 cm) optimalisatie van aanzuigopening, hoek 30-45° met de horizontale minimaal 1000 m³ per uur luchtstroomsnelheid minimaal 0,5 m/s ter hoogte van de bron verstorende luchtbewegingen vermijden Controle van de effectiviteit d.m.v. rookpluim anemometrie (meting van de luchtstroomsnelheid) periodieke (jaarlijkse) controle van de normale werking van de installatie
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN LASSCHERM Ergonomie houding vast te houden met één hand
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN LASKAP Nekbelasting door brutaal openklappen: repetitief trauma van halswervels Soms enkel vizier opklapbaar Wachten vooraleer opklappen
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN “VERBETERDE” LASKAP met “rubber borstslab” tegen rook 50% minder nekbelasting door brutaal openklappen: repetitief trauma van halswervels
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN LASHELM met toevoer van verse lucht via filter TH2 TH3 TH = TURBOHOOD
Collectieve bescherming AIRSTREAM HELM LDH2 LDH3 LDH: light duty helmet
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN LASHELM SPEEDGLAS
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN LASSCHORT: wegspattende deeltjes
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN LASHANDSCHOENEN hitte elektrocutie
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN LASSCHOENEN wegspattende deeltjes elektrocutie
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN LASBRIL (HELPER)
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN Lasrook masker met uitademventiel FFP2 het stoffilter vermindert opeenhoping van deeltjes aan de buitenzijde van het masker en verlengt daarmee de gebruiksduur brandvertragend: de speciaal behandelde buitenschaal vergroot de brandvertragende werking ontworpen om onder laskappen te dragen uitgerust met uitademventiel. Dit vermindert de opbouw van warmte en vocht in het masker instelbare hoofdbanden en afdicht-ingsrand vergroten aansluiting op het gezicht niet tegen gassen
PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN LASMOUW
CAMPAGNE LASROOK-LASSEN