1 Het recht op maatschappelijke integratie Thomas Maeseele

3 Overzicht 1. Het recht op maatschappelijke integratie 2. De toepassing van de RMI wet 3. Maatschappelijke integratie en maatschappelijke dienstverlening 4. Conclusie

1. Het recht op maatschappelijke integratie 2002 : BM wordt RMI Achtergronden:  Ingrijpende veranderingen in organisatiewijze en finaliteit sociale bijstand : tendens in alle ontwikkelde welvaartsstaten  Amerikaanse variant : van welfare naar workfare  Europese variant : het recht op sociale inclusie  Verschillende implementatie in verschillende Europese landen 3

1. Het recht op maatschappelijke integratie Context: neoliberalisme  Nadruk op individuele verantwoordelijkheid  Het einde van het ‘knuffelen’ van de valide armen  Van sociale rechten naar sociale plichten  Nieuwe sociale kwestie: uitsluiting van bepaalde groepen uit arbeidsmarkt  Van verzorgingsstaat naar actieve welvaartsstaat 4

1. Het recht op maatschappelijke integratie Activering:  Aanpassing  Logica van rechten onder druk en selectiviteit  Individuele plichten  ‘Creaming’ van meest werkbekwamen  Gerichtheid op integratie laaggeschoolden en langdurig werklozen  Draaideureffect ~working poor?  Groeiende sociale uitsluiting voor degene die niet voldoen aan de criteria (betaald werk vinden)? 5

1. Het recht op maatschappelijke integratie Kenmerken:  Gerichtheid op armen en sociaal uitgeslotenen Zij moeten voldoen aan de verplichtingen Kan leiden tot hoger gevoel van machteloosheid  Conditionalisering van rechten  ‘Terugkeer’ caritas-idee (?): doelstelling niet primair verlichten van de armoede maar bereiken bepaalde vooropgestelde samenlevingsordening? = historische instrumentele inzet van de zorg  Versterkt activering bestaande uitsluitingsmechanismen? 6

1. Het recht op maatschappelijke integratie Maximaliseren van de integratie en participatie aan het sociale leven  Door?: werk!? (of toeleiding naar werk) Menselijke waardigheid meer dan passieve compensatie van sociale uitsluiting Sociale uitsluiting wordt exclusief bevochten met individuele aanpassing? Versterken werkgerichte basis OCMW’s  Is het OCMW dan de VDAB van de armen? 7

2. De toepassing van de RMI wet 8 DisciplinerendEmanciperend Sterke nadruk op regelgevingFlexibele interpretatie van regelgeving Strikte interpretatie van vage begrippen (zoals werkbereidheid) Brede interpretatie van vage begrippen (zoals werkbereidheid) Baseren zich op ‘objectieve’ informatie Ook ‘subjectieve’ elementen tellen mee De informatie wordt steeds gecontroleerd Gebaseerd op vertrouwen Geen of weinig participatieParticipatie als uitgangspunt Denken dat er geen interpretatieruimte is Denken dat er veel interpretatieruimte is Sociale integratie = betaald werk Sociale integratie op velerlei terreinen mogelijk

3. Maatschappelijke dienstverlening en maatschappelijke integratie Recht op bestaansminimum = sluitstuk sociale zekerheid (inkomensbescherming)  RMI: functionele inzet uitkering gericht op integratie en opheffing behoeftesituatie Recht op maatschappelijke dienstverlening = ifv realiseren menselijke waardigheid  Niet gericht op opheffing behoeftesituatie (negatieve definiëring) maar op het realiseren van menselijke waardigheid (positieve definiëring)  Bieden van hefbomen tot maatschappelijke verandering In de praktijk zijn de grenzen eerder flu? 9

10 4. Conclusie Welzijn hoofdzakelijk vertaald als individuen integreren in bezoldigd werk als sociale verplichting (finaliteit = werk) Sociaal werkers tussen politieke verplichtingen, organisationele eisen en persoonlijke betrokkenheid bij de cliëntsituatie Sociaal werk dient na te denken voor wie het op welke manier tussen komt, met welke beoogde en welke gerealiseerde effecten en wie de tussenkomst ten goede komt

4. Conclusie Hoe kan de samenleving een gepast aanbod ontwikkelen wij als opleiders, begeleiders, … samen met… in dialoog met… vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid een gepast structureel aanbod vanuit een geloof in de mogelijkheden / competenties 11