Leven is ook dood gaan. Denk erover, praat erover Doetinchem 11 april 2013 Bert Buizert

Opzet Korte introductie Toelichting op STEM: Afsluiten Introductie in ‘leefstijlen rond de dood’ Cases behandelen Afsluiten

Onderzoek onder 1600 mensen Wat vindt men belangrijk Wat is opvallend wanneer we kijken naar de resultaten

Wat vindt U belangrijk? Mensen om me heen (en de hond) Geen pijn Alles met elkaar kunnen bespreken `regelen van de begrafenis Thuis Liefdevolle verzorging Afscheid nemen Geen gebed zonder einde, zelf kiezen wanneer mijn leven Bepaalde wensen laten uitkomen Begrip en respect van de naasten om me heen, luisterend oor

gedrag gedachten gevoelens Zichtbaar buitenwereld Zichtbaar voor jezelf gedachten gevoelens 4-4-2017

gedrag gedachten gevoelens Zichtbaar buitenwereld Zichtbaar voor jezelf gedachten gevoelens 4-4-2017

Wat vindt men belangrijk

Opvallende aspecten Praten en denken over de dood Sociaal sterven Gericht, actief, bewust, uiten, confrontatie, etc. Sociaal sterven Verbondenheid, hele systeem, zorgzaamheid, stervende centraal, empathie, etc. Regie in de laatste levensfase Regie, autonomie, geen last, (medische) maakbaarheid, etc Taboe Weerstand op het onderwerp, vermijding, vooruitschuiven, onzekerheid etc.

Sterfstijl: vertrouwenden (12%) + + vertrouwenden Bezig zijn met en praten over de dood - - Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

Sterfstijl: vertrouwenden (12%) leven na de dood Mensen in deze groep zijn: minder bang en hebben al een bepaald beeld van de laatste levensfase. sterk gericht op het gezin de dood al een deel van het leven. Als patiënt: gevoelig voor autoriteit, niet veeleisend en tevreden met het standaardaanbod, volgzaam , R-R-R Wat helpt: informatie in hapklare brokken, niet teveel alternatieven, aandacht voor de spiritualiteit, uitnodigend zijn want men is niet zo initiatiefrijk.

Vertrouwenden Praten en denken: laag Regie – behoefte: betrekkelijk Sociaal sterven: redelijk helder Taboe: geen taboe

Sterfstijl: rationelen (15%) + + vertrouwenden rationelen Bezig zijn met en praten over de dood - - Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

Sterfstijl: rationelen (15%) control over de dood Mensen in deze groep: zoeken een balans tussen werken en genieten. Ziek zijn en dood passen niet goed in het levensbeeld bij deze groep mensen. Ze hebben moeite met het tonen van hun kwetsbaarheid. Als patiënt: gevoelig voor autoriteit, leunen op professionele kennis ze zijn op zoek naar zekerheden. Ondersteunend: heldere feitelijke informatie Niet te veel over gevoelens, praktisch en ondersteunend duidelijkheid over de rolverdeling

Rationelen Regie – behoefte: hoog – in het hier en nu Praten en denken: beperkt Sociaal sterven: niet helder Taboe: behoorlijk groot taboe

Sterfstijl: socialen (33%) + + socialen vertrouwenden rationelen Bezig zijn met en praten over de dood - - Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

Sterfstijl: socialen (33%) bang voor de dood Mensen in deze groep: Gekenmerkt als volks en eigentijds, zorgeloos, Niet al te opvallend, doe maar gewoon …… Zij vinden het vooral belangrijk om te sterven tussen familie en vrienden. Daarbij verwachten zij dat zaken te zijner tijd voor hen geregeld worden. Als patiënt: vasthoudend aan het leven, behoefte aan troost, verlichting, uitstellen tot het niet meer kan (medicatie), doen niet zoveel uit zichzelf, mogelijk eenzaam (omdat het zo ‘gek’ is voor anderen om er over in contact te zijn.) Ondersteunend: Informatie in kleine delen, regelmatig herhalen benoem emoties, geef ruimte voor ondersteuning

Socialen Regie – behoefte: zeer laag Praten en denken: beperkt Sociaal sterven: redelijk helder Taboe: liever niet

Casus

Case 1 – Sociale Hoe kom/blijf je in contact? Op het bed gaan zitten én oogcontact maken Rust geven en tijd hebben Doorvragen: komt het daar wel van af te wachten ? Benoemen wat je ziet: Daarna vertellen wat we in de aanbieding hebt Gewoon erbij te zitten en luisteren (respect tonen – door stil te zijn

Case 1 – Sociale Wat valt u op in de communicatie? Ze liet iets van zichzelf zien – moeder - Humor Oogcontact en zitten Gelijkwaardig – zachtere blik Mimiek: ontspannen blik - glimlachen We zijn hier in een ziekenhuis hoor – toch gek om niet te doen Ik ga het meteen voor u regelen Het woord pillen werkt beter dan het woord medicatie

Sterfstijl: pro-actieven (18%) + + pro-actieven socialen vertrouwenden rationelen Bezig zijn met en praten over de dood - - Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

Sterfstijl: pro-actieven (18%) leven met de dood Mensen uit deze groep: kenmerken zich door een kritische houding als het gaat om de zorg in hun laatste levensfase. Voor hen is de dood geen taboe, er wordt over nagedacht en gesproken om zo de regie ook in deze fase in de hand te houden. Als patiënt: wil alles weten, mondig, goed geïnformeerd, Veeleisend en zelfredzaam en afkerig van zinloos handelen Ondersteunend: inzicht geven in de alle opties, geef regie, geef kaders verwijs naar andere informatie

Pro actieven Regie – behoefte: hoog Praten en denken: makkelijk Sociaal sterven: helder Taboe: zeer zeker geen taboe

Casus

Case 2 – Pro actieve Hoe kom/blijf je in contact? Advies geven waar ze terecht kan in de begeleiding Waarom nu (ineens) Arts raadplegen Dat kan zo maar niet Dat vraagt voorbereiding Hoe bent u tot dit besluit gekomen Ik schrik van deze vraag, ik weet niet zo goed wat ik er mee aan moet Hoe kom/blijf je in contact?

Case 2 – Pro actieve Wat valt u op in de communicatie? Ging zitten Ze nam de vraag serieus – door te herhalen Ze laat de regie bij de client: Ze geeft opties /mogelijkheden Zou kunnen – zou fijn Familie betrekken

gedrag gedachten gevoelens Zichtbaar buitenwereld Zichtbaar voor jezelf gedachten gevoelens 4-4-2017

gedrag gedachten gevoelens Zichtbaar buitenwereld Zichtbaar voor jezelf gedachten gevoelens 4-4-2017

Sterfstijl: onbevangenen (22%) + + pro-actieven socialen vertrouwenden rationelen Bezig zijn met en praten over de dood onbevangenen - - Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

Sterfstijl: onbevangenen (22%) leven zonder de dood Mensen uit deze groep: Voor hen is de dood niet direct een onderwerp. Zij houden van genieten en leven hun leven op een eigenzinnige manier. Als patiënt: dwarsig, grenzen zoekend, onrustig, veel vrienden willen zien, ongevoelig voor autoriteit, afstand van zorgverleners Ondersteunend: korte, concrete informatie, in het hier en nu zijn, check naar emoties (ipv er al in te duiken), recht voor zijn raap

Onbevangenen Regie – behoefte: gericht op hier en nu Praten en denken: zeer beperkt Sociaal sterven: onduidelijk Taboe: behoorlijk groot taboe

Coping is de manier waarop iemand zowel gedragsmatig, verstandelijk als emotioneel op aanpassing vereisende omstandigheden reageert. Sociaal reageren steun zoeken en emoties uiten; De zorgen met iemand delen andere mensen de gevoelens tonen. Niets doen afwachten, de situatie aanvaarden en het probleem vermijden; de zaak op zijn beloop laten, zich erbij neerleggen. Afleiding zoeken nieuwe activiteiten zoeken om niet aan het probleem te hoeven denken en afleiding zoeken om de spanning te doorbreken. Positief denken de zaak van de zonnige kant  bekijken en zich gerust stellen doordat het wel mee zal vallen. Wensdromen  en cognitief gericht reageren hopen dat het in de toekomst beter gaat en dat alles goed komt. Destructief reageren en het uiten van kwaadheid zin om alles stuk te slaan en dat niet doen, agressief worden. Gericht reageren het probleem stap voor stap aanpakken, informatie zoeken bij anderen.

Casus

Case 3 – Vertrouwende Hoe kom/blijf je in contact?

Case 3 – Vertrouwende Wat valt u op in de communicatie?

Voor vragen - opmerkingen Bert Buizert Telefoon 06-51924150 Mail bert.buizert@stichtingstem.info Website: www.doodgewoonbespreekbaar.nl (hier staat de test) Website: www.stichtingstem.info