Delflandse Kust Kustversterking en aanleg natuurgebied Informatieavond Vogelwijk 15 februari 2011 Welkom op de informatieavond Delflandse Kust. Ik ben Martin Dijkema, omgevingsmanager van Projectbureau Delflandse Kust. Daarnaast wil ik graag nog twee aanwezigen voorstellen: Nico Bootsma, projectmanager van het projectbureau en Wilbert van Boldrik, projectleider van de aannemer. Ik wil proberen om het algemene gedeelte zo kort mogelijk te houden, zodat er voldoende tijd overblijft om al uw vragen hierna op de informatiemarkt te beantwoorden. Ik wil u daarom vragen om uw vragen niet tijdens de presentatie te stellen, maar naderhand op de informatiemarkt. Er lopen verschillende mensen met een badge rond die u kunt aanspreken. Er zijn medewerkers aanwezig van Projectbureau Zandmotor, Dunea, AVN (Algemene Vereniging Natuurbescherming). Verder hartelijk welkom aan de vertegenwoordigers van de wijkvereniging. Wij zijn hier op verzoek van de wijk zelf. Wij vinden het prettig dat het project zoveel belangstelling krijgt en hebben dan ook de gelegenheid aangegrepen om u er uitgebreid over te vertellen! Tijdens de voorbereiding van deze avond hebben wij zeer prettig met de wijkvereniging samengewerkt om er een interessante avond van te maken. En dan geef ik nu graag het woord aan Rutger van Hoogstraten, die namens de wijkvereniging een korte inleiding zal geven.

Royale zandsuppleties (cf. Veerman) Credo van de wijkvereniging : “Vogelwijk, betrokken wijk aan zee”. Wat willen we bereiken ? Een veilige, natuurlijke en interessante kust, en ook een bereikbare kust Royale zandsuppleties (cf. Veerman) Integraal beleid en beheer van kust De wijkvereniging staat voor een veilige, natuurlijke en interessante kust. Hier punten uit wijkbelangen (brainstormsessie 2008) en punten uit 10-punten plan 2010 21 maart 2008 7 november 2007 Start met dit beeld van strand en duinen en geef aan dat wij hopen dat dit beeld op afzienbare termijn realiteit wordt. Je ziet geen strandtenten. Het spreekt voor ons vanzelf dat deze niet in de zone met de primaire duinen komen te staan. Het strand is immers over een paar maanden breed genoeg. 2

Grootschalige kustuitbreiding met bebouwing Credo van de wijkvereniging : “Vogelwijk, betrokken wijk aan zee”. Wat willen we niet? Grootschalige kustuitbreiding met bebouwing Eilanden of windmolens dicht voor de kust Bebouwing in de duinen Hoogbouw langs de kust Buitengaatse haven Natuurlijk zijn er ook ontwikkelingen waar we binnen onze wijk de handen niet voor op elkaar krijgen, zoals ……… 3

Integraal beheer zee, strand en duinen: Integrale belangenafweging: Credo van de wijkvereniging : “Vogelwijk, betrokken wijk aan zee”. Primaire duinvallei Integraal beheer zee, strand en duinen: Integrale belangenafweging: veiligheid tegen overstroming natuur en landschap recreatie Dynamisch kustbeheer Streven naar een zo natuurlijk mogelijk landschap Een balans tussen de bescherming van waardevolle natuurgebieden en medegebruik ervan door mensen Beheerders profileren zich als gastheren De wijkvereniging staat voor een veilige, natuurlijke en interessante kust. Hier punten uit wijkbelangen (brainstormsessie 2008) en punten uit 10-punten plan 2010 In de presentatie vooral focussen op de beheerfase. Op dit moment en in de komende maanden wordt een grote hoeveelheid zand op en voor het strand gelegd en in de toekomst zal dat vaker gebeuren als de plannen van de Deltacommissie in uitvoering komen. Het dynamisch beheer echter, dat bepalend zal zijn voor het uiteindelijk (veiligheid en landschappelijk) resultaat, zal in de beheerfase plaatsvinden. 4

www.vogelwijkonline.nl kust@vogelwijkonline.nl Credo van de wijkvereniging : “Vogelwijk, betrokken wijk aan zee”. Afsluiting. Hier kun je nog een slotwoord kwijt. www.vogelwijkonline.nl kust@vogelwijkonline.nl 15 februari 2011 5

Delflandse Kust Kustversterking en aanleg natuurgebied Informatieavond Vogelwijk 15 februari 2011 Welkom op de informatieavond Delflandse Kust. Ik ben Martin Dijkema, omgevingsmanager van Projectbureau Delflandse Kust. Daarnaast wil ik graag nog twee aanwezigen voorstellen: Nico Bootsma, projectmanager van het projectbureau en Wilbert van Boldrik, projectleider van de aannemer. Ik wil proberen om het algemene gedeelte zo kort mogelijk te houden, zodat er voldoende tijd overblijft om al uw vragen hierna op de informatiemarkt te beantwoorden. Ik wil u daarom vragen om uw vragen niet tijdens de presentatie te stellen, maar naderhand op de informatiemarkt. Er lopen verschillende mensen met een badge rond die u kunt aanspreken. Er zijn medewerkers aanwezig van Projectbureau Zandmotor, Dunea, AVN (Algemene Vereniging Natuurbescherming). Verder hartelijk welkom aan de vertegenwoordigers van de wijkvereniging. Wij zijn hier op verzoek van de wijk zelf. Wij vinden het prettig dat het project zoveel belangstelling krijgt en hebben dan ook de gelegenheid aangegrepen om u er uitgebreid over te vertellen! Tijdens de voorbereiding van deze avond hebben wij zeer prettig met de wijkvereniging samengewerkt om er een interessante avond van te maken. En dan geef ik nu graag het woord aan Rutger van Hoogstraten, die namens de wijkvereniging een korte inleiding zal geven.

Inhoud presentatie Aanleiding werkzaamheden Soort werkzaamheden Planning werkzaamheden Mogelijke overlast werkzaamheden Contactgegevens De komende 20 minuten ga ik u iets vertellen over: Aanleiding werkzaamheden Ik zal even kort vertellen wat we aan de kust gaan doen en waarom. Soort werkzaamheden Welke werkzaamheden vinden plaats, wat wordt aangelegd. Planning werkzaamheden wanneer wordt waar aan de kust gewerkt. Mogelijke overlast werkzaamheden Welke mogelijke overlast voorzien wij. Contactgegevens Waar kunt u terecht met uw vragen, klachten etc.

Aanleiding ‘Zwakke schakel’ Delflandse Kust Kustversterking Maasvlakte 2 Aanleg natuurgebied Aanleiding De Delflandse Kust is 1 van de ‘zwakke schakels’ van Nederland. Dit zijn smalle kustgebieden die in de toekomst niet meer sterk genoeg zijn om ons te beschermen tegen de zee. Versterken om veilig te maken voor de komende vijftig jaar. De haven van Rotterdam gaat uitgebreid worden met Maasvlakte 2. Hierdoor zal het scheepvaartverkeer toenemen. Verwacht wordt dat de uitstoot van stikstof toeneemt en neerslaat in de bestaande duinen, met name op Voorne. Deze effecten worden gecompenseerd door de aanleg van een nieuw natuurgebied. Beide ingrepen vinden plaats op hetzelfde deel van de kust. Daarom is er een gezamenlijk plan van gemaakt en worden ze gezamenlijk uitgevoerd. De werkzaamheden voor het natuurgebied zijn afgerond en spelen niet in deze omgeving. In de presentatie concentreer ik me daarom alleen op de kustversterking.

Kustversterking ‘s-Gravenzande Ter Heijde Monster Solleveld Kijkduin Westduinpark Gebied waar de kust versterkt wordt loopt van ‘s-Gravenzande – Den Haag, tot aan de haven van Scheveningen. Alleen het zuiderstrand van Den Haag valt binnen het project. Groot gedeelte van het project is inmiddels afgerond: Kustversterking ‘s-Gravenzande, Ter Heijde, Monster, Solleveld en Kijkduin. Nu nog het laatste gedeelte: Westduinpark

Kust versterken door: Extra duinen Extra breed strand Ophogen zeebodem NB: Westduinpark: geen duinverbreding Het strand wordt extra breed en opgehoogd. Dus de zee ‘schuift een stukje op’ Ook de zeebodem vlak voor de kust (vooroever) wordt opgehoogd met een natuurlijke helling. De eerdere gebieden zijn ook de bestaande duinen verbreed. Dit gebeurt niet bij Westduinpark (zuiderstrand 6 t/m 12), hier zijn de duinen al hoog en breed genoeg!

Situatie Vogelwijk Duinen blijven hetzelfde Breder strand Delflandse hoofden verdwijnen deels onder het zand Strandslagen 6 t/m 12 worden heringericht Het strand wordt 160 tot 200 meter breed bij laag water (gemiddelde waterstand) (nu: 110-140 m). Bij hoog water overal 90 tot 130 meter breed (nu: 30-50 m). Delflandse hoofden verdwijnen gedeeltelijk of geheel onder zand, doordat strand en zeebodem worden opgehoogd. Strandslagen nummer: ???? worden heringericht.

Werkzaamheden Westduinpark Zand opspuiten Inrichten strandslagen en strand Nutsvoorziening en zandfundering paviljoens blijven ongewijzigd Welke werkzaamheden worden uitgevoerd? Opspuiten zand voor nieuwe duinen, strand en vooroever Duinen en strand worden opnieuw ingericht: helmgras, afrastering, strandpalen, etc. Op het nieuwe strand worden nutsvoorzieningen en zandfundering voor paviljoens aangelegd. Op plek vergelijkbaar met waar ze nu staan.

Zand opspuiten Baggerschip koppelt voor de kust aan op een leiding die in zee ligt Op het strand liggen leidingen Hieruit wordt het zand opgespoten Vanuit de lucht kan je zien hoe het duin wordt gevormd De zeebodem wordt opgehoogd door op deze manier zand op te spuiten (rainbowen).

Inrichten duinen en strand Verlengen strandopgangen Helm planten

Planning (1) Randvoorwaarden: Eind 2011 werkzaamheden gereed Tijdens recreatieseizoen geen werkzaamheden op drukke delen strand Aannemer heeft vrijheid in planning om zo efficiënt mogelijk zijn werk te doen. Recreatieseizoen: 1 april tot en met 30 september (lente/zomer) Hele Haagse strand mag alleen in de herfst en winter gewerkt worden.

Planning (2) September 2009 – april 2010 Monster: Schelppad – Molenslag Ter Heijde Kijkduin: Deltaplein & boulevard Najaar/winter 2009-2010: er is inmiddels al een groot gedeelte van het werk afgerond: Monster, Ter Heijde en Kijkduin gedeeltelijk

Planning (3) Najaar 2010 – eind 2011 Kijkduin: Ockenburg, Kijkduinpark Westduinpark Op het strand van Den Haag wordt alleen in de herfst en winter gewerkt, vanwege de recreatie. Resterende deel Kijkduin bij Ockenburg/Kijkduinpark Westduinpark: alleen strand verbreden en ophogen vooroever Meeste werk eind april 2011 gereed

Planning (4) Lente 2010 – eind 2011 Monster: Watertoren - Schelppad Kustversterking is hier gereed, wat nog moet gebeuren: Bronneringsmaatregel Aanleg fietspad

Toegankelijkheid strand Afzetting werkgebied i.v.m. veiligheid 200 - 500 m strand afgesloten Werkgebied alleen te passeren via de duinen Per dag schuift afgesloten gebied circa 50 m op Afzetting werkgebied i.v.m. veiligheid: Bulldozers en andere grote machines op het strand. Tijdelijk sprake van drijfzand (verdrinkingsgevaar) Afsluiting met pijpleiding (of andere fysieke afscheiding), informatie- en waarschuwingsborden, bewakingspersoneel (in drukke tijden wordt meer personeel ingezet). Afhankelijk van de werklocatie wordt ongeveer 200 tot 500 meter strand afgezet. Passeren werkgebied alleen mogelijk via de duinen. De leiding komt dicht langs de bestaande duinen te liggen. Onderlangs de duinvoet lopen, zoals nu meestal kon, zal meestal niet mogelijk zijn. Er wordt per dag ongeveer 50 meter strand vrijgegeven. Meestal is het strand na 1-2 dagen weer veilig beloopbaar.

Toegankelijkheid strandopgangen Afsluiting strandopgang i.v.m. opspuiten zand werkzaamheden strandopgang Afstemming met hulpdiensten Strandopgangen kunnen afgesloten worden als ter plekke zand opgespoten wordt en bij het werkzaamheden aan de strandopgang. Strandopgangen kunnen 4 weken of langer afgesloten zijn. Er wordt naar gestreefd om niet meer dan één of hooguit twee strandslagen gelijk af te sluiten i.v.m. bereikbaarheid hulpdiensten

Toegankelijkheid strandopgangen Nu Strandopgang 6 t/m 8 Beperkt toegankelijk Eind deze week Strandopgang 6 t/m 8 Weer open Strandopgang 9 t/m 12 Beperkt toegankelijk 1 april 2011 Gereed Data zijn indicaties! De aannemer is op dit moment bezig ter hoogte van strandopgang 6 t/m 8. Deze opgangen worden alleen afgesloten als in dit gebied gewerkt wordt. Zodra het mogelijk is gaan de opgangen open. Eind deze week schuiven de werkzaamheden op naar het noorden. Dan zijn de strandopgangen 9 t/m 12 beperkt toegankelijk, afhankelijk van waar de werkzaamheden zich bevinden. Opgangen Zuiderstrand 1 en 2 gaan eind deze week, begin volgende week weer open.

Recreatie en veiligheid Recreatie op strand en in water naast afgesloten gebied is veilig Varen/zeilen/surfen/kitesurfen op afstand werkgebied Waarschuwingsborden Strand wordt vrijgegeven als het geschikt is voor recreatie Opletten in zee na werkzaamheden Recreatie en veiligheid: Strand wordt pas vrijgegeven als het veilig is voor recreatie Recreëren op strand en in water naast afgesloten gebied is veilig. Natuurlijk bestaan zelfde risico’s als normaal. Bij Varen/zeilen/surfen/kitesurfen enkele 100 meters afstand bewaren tot schip en werkgebied Recreanten worden door middel van borden op strand geïnformeerd over mogelijke gevaren. Strand wordt vrijgegeven als het veilig is voor recreatie. Uiteraard blijven normale risico’s bestaan. We adviseren iedereen om na de werkzaamheden oplettend te zijn bij het in zee gaan. Aan recreëren in de zee zitten altijd risico’s. Na de werkzaamheden ontstaat er een ‘nieuwe kust’. De ‘nieuwe kust’ kent andere risico’s dan voorheen. Mensen moeten hier opnieuw mee bekend raken. De zeebodem en het strand hebben even tijd nodig om te stabiliseren/een natuurlijk evenwicht te bereiken. De Delflandse hoofden (golfbrekers) verdwijnen onder het zand. De Delflandse kust zal uiteindelijk qua stroming naar verwachting meer gaan lijken op het noordelijke deel van de Hollandse kust. Bij laagwater en oostelijke wind zal waarschijnlijk sprake zijn van een sterke onderstroom (muistromen). We informeren reddingsbrigades. Zij informeren recreant. Houd website reddingsbrigade in de gaten.

Overlast grondwater Verwacht: lichte stijging grondwater Slechts een paar centimeter Meeste woningen zullen naar verwachting geen hinder ondervinden Situatie Vogelwijk is anders dan Ter Heijde en Kijkduin Op basis van de ervaringen tot nu verwachten we een lichte stijging van het grondwater. Het gaat slechts om een paar centimeter. Aangezien grondwaterstanden altijd fluctueren verwachten we dat de meeste bewoners hier geen hinder van zullen ondervinden. Bovendien is de situatie in de Vogelwijk anders dan bij de eerdere gebieden waar gewerkt is. De woningen liggen relatief verder van het strand dan in bijvoorbeeld Kijkduin. Ook het feit dat de duinen hier niet verbreed worden zal de grondwaterstijging beperken.

Oplossingen grondwater Preventief: onderzoek Deltares en peilen huidige situatie Repareren: schade door onze werkzaamheden wordt vergoed Juridisch vangnet: nadeelcompensatie Om de huidige situatie in kaart te brengen is een onderzoek uitgevoerd door Deltaris. Bovendien worden nu al een tijd de waterstanden gemeten d.m.v. peilbuizen Als er door onze werkzaamheden onverhoopt toch schade mocht ontstaan aan uw woning, dan zorgen we ervoor dat dit netjes afgehandeld wordt. Dit kan in de vorm van een reparatie, maar ook een vergoeding zijn. Mochten we er in goed overleg niet uitkomen, dan heeft u de mogelijkheid tot nadeelcompensatie, waarbij een onafhankelijke commissie de situatie beoordeelt. Maar zover laten we het liever niet komen. Zoals gezegd zullen de meeste bewoners geen overlast ondervinden. Alleen bij huizen met een zeer diepe kelder (aantal meter?) zou de grondwaterstijging gevolgen kunnen hebben. We vragen hen dan ook contact op te nemen met het projectbureau, zodat we de situatie bij u kunnen bekijken. U kunt hiervoor het formulier gebruiken dat bij de registratiebalie ligt.

Peilbuizen Vogelwijk/Westd.park

Werktijden en bouwverkeer 7 dagen per week, 24 uur per dag werkzaamheden Duinen bieden bescherming voor geluid Geluid achteruitrijden wettelijk verplicht Bouwverkeer beperkt (via strand) Andere overlast door werkzaamheden: 7 dagen per week, 24 uur per dag wordt doorgewerkt. In de kerstvakantie wordt ook doorgewerkt! Werkzaamheden produceren geluid. Alle werkzaamheden vinden plaats aan de zeezijde. De duinen bieden over het algemeen bescherming voor geluid. Bewoners van Zeehaghe kunnen wat meer last hebben, omdat dit gebouw op het duin staat. We hebben klachten gehad over het geluid van de achteruitrijdbeveiliging van bulldozers en graafmachines. Deze geluiden kunnen, met name ’s nachts, enige geluidsoverlast veroorzaken. Deze beveiliging is wettelijk verplicht en kan daarom niet worden uitgezet. Door de aard van de werkzaamheden is het bouwverkeer beperkt. Bouwverkeer voor aan- en afvoer van persleidingen, machines en inrichtingselementen.

Natuur Gereed voor start broedseizoen Rekening houden met Instandhoudings-doelstellingen Natura 2000 Eindsituatie biedt meer mogelijkheden voor dynamisch natuurbeheer (breder strand – meer zand) Verlichting richting zee i.v.m. vleermuizen Verbreding van het strand leidt tot meer verstuiving, dit biedt mogelijkheden tot dynamisch duinbeheer (m.n. ten noorden van Kijkduin: hier willen gemeente en Delfland de zeereep kaal krijgen om natuurlijk proces te maximaliseren)

Waar kunt u terecht? Projectbureau Delflandse Kust: (070) 337 8487 delflandsekust@rws.nl www.delflandsekust.nl Informatiecentrum Delflandse Kust einde boulevard Kijkduin Projectbureau Delflandse Kust werkt in opdracht van Rijkswaterstaat en het Hoogheemraadschap van Delfland. Het projectbureau is verantwoordelijk voor de voor de voorbereiding en begeleiding van de werkzaamheden. En het projectbureau is verantwoordelijk voor de publiekscommunicatie. Eerste aanspreekpunt voor vragen. Telefoonnummer is bereikbaar op ma, di, do tijdens kantooruren. Tot eind maart kunt u naar het informatiecentrum op het terrein van Delfland aan het einde van de boulevard. Hier kunt u terecht voor informatie, vragen, een rondleiding etc. Elke zaterdag- en zondagmiddag open

Waar kunt u terecht? Informatielijn Rijkswaterstaat 0800 8002 (7 dagen per week) Aannemer: Combinatie Delflandse Kust afstemming werkzaamheden met betrokkenen Informatielijn van Rijkswaterstaat is 7 dagen per week bereikbaar van van 06.00 uur tot 22.30 uur Combinatie Delflandse Kust is verantwoordelijk voor de afstemming over de werkzaamheden met direct belanghebbenden, zoals de strandpaviljoenshouders. Hierover hebben ze rechtstreeks contact met hun. Het projectbureau kan u indien nodig in contact brengen met de aannemer.

Vragen? Stel ze nu op de informatiemarkt: Projectbureau Delflandse Kust Aannemer Combinatie van Oord Boskalis Projectbureau Zandmotor Dunea Wijkvereniging Vogelwijk Algemene vereniging Natuurbescherming Hoogheemraadschap Delfland U kunt uw vragen nu stellen op de informatiemarkt aan de mensen met een badge.