prof. E.O.J. Jans m.m.v. Prof. Drs. K. Wezeman Dr. Van Dijk 20e druk Grondslagen Administratieve Organisatie Deel B processen en systemen prof. E.O.J. Jans m.m.v. Prof. Drs. K. Wezeman  Dr. Van Dijk 20e druk 1

Het productieproces: voorbereiding en uitvoering Hoofdstuk 7 Het productieproces: voorbereiding en uitvoering Het productieproces De productiefunctie Massa- en stukproductie Het administratieve productieproces Procesactiviteiten Informatiebehoeften Het productiesysteem 17

De productiefunctie Productieproces = omzettingsproces = transformatieproces toegevoegde waarde Vergelijking waardekringloop (zie volgende slide) Specifieke aspecten AO van productiebedrijven te maken met het gebruik van productieapparaat grote investeringen bewaken bezettingsgraad economische slijtage (snelle technologische ontwikkelingen) Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

Vergelijking waardekringloop (fig. 33) Handelsbedrijven Inkoop Inkoop goederen grondstoffen Opslag grondstoffen Opslag Transformatieproces: goederen - continu: GIB - niet continu: GIB/opslag HF/GIB eindproducten Verkoop Verkoop goederen goederen Industriële bedrijven 50

Typologie productiebedrijven Massaproductie Afgestemd op behoeften van de markt (collectiviteit van afnemers) Produceren op voorraad en produceren op bestelling Product 1: homogeen (bvb. suikerfabriek, brouwerij) meerdere gelijktijdig produceren of 1 met meerdere variëteiten: heterogeen (seriemassa) (bvb. fietsenfabriek) Stukproductie (ook: seriestuk) Afgestemd op specifieke wensen individuele afnemer Mengvormen Grote gevolgen voor de planning – control! Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

De productiefunctie (I) Vooraf vaststellen (voorbereidingsfase): Hoe is het product opgebouwd? Hoe kan het product op doelmatige wijze worden vervaardigd? Wat en hoeveel is nodig om het product te vervaardigen? Wat zijn de voorgecalculeerde kosten? Wanneer start het produceren? Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

De productiefunctie (II) Tijdens de productie (uitvoeringsfase) Verloopt productieproces overeenkomstig planning? Voortgang Kwaliteit Na de productie (afsluitingsfase) Voldoet het product aan de gestelde kwaliteitseisen? Is de uitvoering binnen de normen gebleven? Zo niet: wat zijn de oorzaken? Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

Het productieproces - procesrelaties Inkoop- proces Verkoop- proces PRODUCTIE- PROCES Financieel- administratief proces Magazijn- Proces* Human resource proces *+ expeditieproces Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

Procesanalyse Productievoorbereiding (pg 184) Productontwerp Calculatie Planning Werkvoorbereiding Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

1. Productontwerp Ontwerpanalyse: gestelde eisen omzetten in tekening Mogelijk gebruik CAD-systeem Specificaties opdrachtgever  goedkeuring tekening is nodig Stuklijst (BOM): wat/hoeveel nodig Explosie: afbreken van product naar basiselementen Implosie: opbouw van basiselementen naar product Bewerkingslijst (Routing): Welke/volgorde/manueel of machinaal/tijdsduur Procesanalyse Arbeidsanalyse: doelmatige werkmethode Vaststellen normen Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

2. Calculatie (voorcalculatie) Uit stuklijst + bewerkingslijst Kwantitatieve voorcalculatie : normverbruiken (toegestane verbruik) en financiële voorcalculatie (prijzen) Calculatieschema (vb. pg. 192) Normverbruik, normtijden, gebruik gereedschap en intern transport Standaarden Massaproductie uitgebalanceerde normen (herhaling) efficiencyverschillen normcontrole Stukproductie normen minder uitgebalanceerd efficiencyverschillen EN calculatieverschillen (bijstellen norm) Voorcalculatie / receptuur (restauratie – chemie, …) Offertecalculatie Globale cijfers, ten behoeve van de verkoopafdeling Verbruik rekenen aan actuele prijzen Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

3. Planning Grondstoffen/materialen (MRPI) Top-down Stabiele, complexe omgeving met veel productonderdelen en batchgewijze productie Bezettings/capaciteitsplanning (MRPII) Complexe producten met duizenden componenten, veel niveau’s, lange doorlooptijden, veel verandering in de samenstelling van producten Doorlooptijd > som bewerkingstijden Logistieke planning Push, pull, MPS (input voor MRPI) Globale planning (levertijd, bezetting) en detailplanning (week) ERP: Beheersen goederenstroom van klantorder tot levering Data-uitwisseling tss MRPII, financiële, ...systemen en DSS Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

4. Werkvoorbereiding Vervaardigen documenten: Productieorder (pg 200 en 202) Werkopdracht (pg 201) Uitgifte van orders (op grensvlak met productie-uitvoering; is fase 1 van productie- uitvoering) Uitbesteding Uitbestedingsopdracht Werkzaamheden verricht door derden Componenten betrekken van derden Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

Procesanalyse Productie-uitvoering Werkdistributie Grondstoffen- en materiaalvoorziening Tijdregistratie Voortgangscontrole Kwaliteitscontrole Doelmatigheidscontrole Kwaliteitscontrole gereed product Gereedmelding product Aflevering gereed product Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

2. Grondstoffen- en materialenvoorziening Uit magazijn betrekken Afval Onvermijdbaar afval Méér afval? Ondoelmatige uitvoering Verzamelen – afleveren aan magazijn – sorteren - ... Foutbonnen voor vastgestelde tekorten Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

3. Tijdregistratie Bestede manuren Werknemers buiten het bedrijf Aanwezigheidstijd = shoptime Directe uren Indirecte uren Tijdsbesteding = jobtime Werknemers buiten het bedrijf Time sheet Bestede machine-uren Voor nacalculatie en bezettingsgraad 16 Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

4. Voortgangscontrole Levertijden bewaken Invloed op resultaat Taak van verantwoordelijke fabricagechef Registreren door Administratief systeem Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

5. Kwaliteitscontrole Total Quality Control (TQM) Traceability – traceerbaarheid (ISO 9000) Uitval Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

8./9. Gereedmelding en aflevering Overdracht aan het magazijn Aflevering aan de klant Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff

Productieverantwoording Verschillen voor- en nacalculatie beide op basis van voorcalulatorische tarieven Kwantitatief Financieel (Resultatenanalyse) Tariefcontrole Verbruikte grondstoffen en materialen Directe en indirecte verbruiksmeting Orders in bewerking (OHW) Gespecificeerde resultatenanalyse Opgaven, 3e druk, behorend bij Grondslagen Administratieve Organisatie B (20e druk) © Wolters-Noordhoff