Ziekenhuispsychiatrie Stijgt de index van de ziekenhuispsychiatrie of dreigt toch een miskraam? Ine Klijn 9 juni 2006 Acute en Consultatieve Psychiatrie

Inhoud: Inleiding Doelstelling NFZP en wegen daarheen Ziekenhuispsychiatrie: wat is dat Randvoorwaarden Historische terugblik Huidige stand van zaken

Ziekenhuispsychiatrie, laatste ontwikkelingen, van toen naar nu Ine Klijn 12 maart 2004 Acute en Consultatieve Psychiatrie

AEX-index van de ziekenhuispsychiatrie ?? 1970 1990 2004

Ziekenhuispsychiatrie Eindelijk weer terug in de moederschoot Ine Klijn 22 april 2005 Acute en Consultatieve Psychiatrie

AEX-index van de ziekenhuispsychiatrie 1970 1990 2004 2005

+ = +

Doelstelling NFZP: De Stichting Nederlandse Federatie voor Ziekenhuispsychiatrie(NFZP) heeft tot doel de bevordering van de ziekenhuispsychiatrie in Nederland.

Ziekenhuispsychiatrie, wat is dat? Oorspronkelijk:Diagnostiek en behandeling van patiënten met psychiatrische stoornissen binnen de setting van het algemeen of academisch ziekenhuis Tegenwoordig:Ziekenhuispsychiatrie betreft geïntegreerde somatisch-psychiatrische diagnostiek en behandeling en vervult een welomschreven en onvervangbare functie voor een selecte groep patiënten. In die zin is ziekenhuispsychiatrie een medium-care voorziening

Welke selecte groep patienten? patiënten met psychiatrische en somatische co-morbiditeit patiënten die complexe zorg behoeven patiënten die multidisciplinaire medisch-specialistische behandeling behoeven Patienten met somatische klachten als uiting van een psychiatrische aandoening patiënten met psychiatrische ziekten die geïntegreerde somatisch-psychiatrische diagnostiek vergen patiënten die psychiatrische behandelingsvormen behoeven, die de setting van het algemeen ziekenhuis vergen

Psychiatrische interventies, die beter in het ziekenhuis kunnen plaatsvinden

Randvoorwaarde voor verbetering van kwaliteit en beschikbaarheid van ziekenhuispsychiatrie: Ziekenhuispsychiatrie heeft positie in het ziekenhuis die gelijkwaardig is aan die van de niet-psychiatrische medische specialismen

Wat is daar voor nodig? Zelfde ziekenhuisdirectie verantwoordelijk voor zowel medisch-specialistische somatische als psychiatrische zorg (weg met dualisme!) Psychiatrische en niet-psychiatrische zorgverleners in dienst van dezelfde werkgever, samen in medische staf, OR, verpleegkundig convent etc. Zelfde soort financiering curatieve zorg, somatisch dan wel psychiatrisch (1e of 2e compartiment) Zelfde bekostigingssysteem(verrichtingenstelsel dan wel DBC’s) Zelfde patientenrechten:vrije artsenkeuze, keuze zorgaanbieder, respect voor zelfbeschikkingsrecht, recht op bescherming bij verlies autonomie. Zelfde gebouw, zelfde voordeur Zelfde behandelfaciliteiten: kliniek, dagkliniek, polikliniek, consultatie en liaison

Dualisme in de zorg Die hoort bij jou!!

Historie: van oudsher dualisme: ziek of gek, niet allebei; ziek is behandelbaar volgens medisch model, gek niet; gekken gaan voor verblijf naar het gekkenhuis, zieken voor behandeling naar het ziekenhuis, onderzoek naar gekte bij zenuwartsen, psychiatrie geen apart specialisme jaren 1950-70: eerste psychofarmaca. medisch model soms werkzaam bij gekte, psychiatrie apart specialisme, afdelingen psychiatrie binnen de ziekenhuizen als alternatief voor het stigmatiserende gekkenhuis, ontstaan consultatieve psychiatrie door ontoereikendheid medisch model in somatiek jaren 70-90: bloeitijd ziekenhuispychiatrie wegens erkenning voordelen: korte verwijslijnen, kortdurende opnames, weinig stigmatiserend noch hospitaliserend, zeer efficient(32% van de opnames met 7 % van de capaciteit): 50 % ziekenhuizen hebben PAAZ, functie consultatieve psychiatrie in ziekenhuizen verplicht.

Historie(vervolg): 1984: nieuwe nota: overheidsbeleid gericht op vermaatschappelijking van de geinstitutionaliseerde GGZ door MFE, later RGC-vorming: kleinschalige GGZ-voorzieningen aan of nabij het ziekenhuis, om integratie met AGZ te bevorderen(zoals dat in PAAZ-en al bestond) 1991: plan Simons: AWBZ om vormen tot basisverzekering voor iedereen ter vervanging particuliere en ZF-verzekering. GGZ incl. psychiatrie, revalidatie, huisartsgeneeskunde en geneesmiddelen als eersten over, de rest volgt later. Plan geflopt, alleen GGZ nog immer in AWBZ Desastreuze gevolgen voor beeldvorming: psychiatrie = GGZ = onverzekerbare woonzorg, “AWBZ-voorzieningen horen niet in het algemeen ziekenhuis”. PAAZ-platform NVZ opgeheven. 1993: Nota “Onder anderen”, waarin nieuwe impuls aan trage MFE-vorming wordt gegeven. PAAZ niet genoemd.

Historie(vervolg): 1993: Vorming van één aanspreekpunt ziekenhuispsychiatrie VWS: oprichting NFZP. MFE-vorming biedt kansen maar ook bedreigingen voor de functie ziekenhuispsychiatrie 1994: oprichting VWS-cie ziekenhuispsychiatrie, resulterend in advies “ziekenhuispsychiatrie, over de grenzen heen”. Pleidooi voor behoud kenmerkende biomedische signatuur ziekenhuispsychiatrie. Weinig mee gedaan. 1990-2002: fusiegolf GGZ-instellingen. Vijandige overnames PAAZ-en door GGZ-instellingen. Ziekenhuisdirecties besteden psychiatrie uit aan andere organisatie: “not our core business”. Psychiaters niet meer in dienst van ziekenhuis. NVvP gedomineerd door GGZ-directeuren, die achter dit beleid staan. 1998:Advies RVZ:“Geestelijke gezondheidszorg in de 21e eeuw”: verdwijnt in de la. 1999 beleidsvisie GGZ VWS: opnieuw stimulering RGC-vorming

Historie(vervolg): 2000-2004: project DBC-2003: nieuwe bekostiging medisch-specialistische, tweede-lijnszorg uit onvrede met bestaande budgetfinanciering en verouderd verrichtingensysteem. “Loon naar werken”, vraaggestuurde zorg. Gold eerst voor alle ziekenhuisspecialismen, inclusief de ziekenhuispsychiatrie. In tweede instantie psychiatrie via tweede traject: DBC-GGZ. Gevolg: psychiatrie als enige medische discipline achterop. Bekostiging consultatieve psychiatrie op lange baan 2003: oprichting LWDO 2001: signaleringsrapport evaluatie RGC’s cie bouw ziekenhuisvoorzieningen, met daarin fusiedwang, want anders geen nieuwbouw. 2002: rapport “GGZ: zorg van velen”, landelijke cie geestelijke volksgezondheid. Pleidooi voor AWBZ knip, en organisatie curatieve psychiatrische zorg conform, en deels in de curatieve somatische zorg.

Historie(vervolg): Eind 2002: nieuw bestuur NVvP, krachtig pleidooi voor medische identiteit specialisme psychiatrie, ondersteuning rapport Zorg van Velen, geheel op zelfde lijn als NFZP Juni 2003: NFZP-advies RGC-ontwikkeling november 2003: VWS onderschrijft “zorg van velen”, erkent dat RGC-vorming ongewenste bijwerkingen heeft als gevolg fusiedwang November 2003: besluit dat consultatieve psychiatrie alsnog meegaat in project DBC-2003, per 1 juli 2004!!! November 2003 tot maart 2004: werken aan typeringslijst consultatieve psychiatrie Maart 2004: Eerste NFZP-studiedag: ziekenhuispsychiatrie in beweging Acute en Consultatieve Psychiatrie 22 april 2005

Historie(vervolg): juni 2004: memo VWS, aankondiging gewijzigd RGC-beleid september 2004 RGC-discussiemiddag September 2004:typeringslijst, normtijden en tarief DBC Consultatieve psychiatrie vastgesteld november 2004: oprichting Werkgroep PMU op initiatief SCZP, op weg naar medium-care en regionale high- care ziekenhuispsychiatrische voorzieningen december 2004: brief Hoogervorst, melding gewijzigd beleid januari 2005: DBC-registratie consultatieve psychiatrie een feit; toenadering NFZP richting PAZ maart 2005: lezing NFZP bij College Bouw over noodzakelijke bouwnormen afdeling ziekenhuispsychiatrie April 2005: NFZP-studiedag Ziekenhuispsychiatrie in beweging II Juni 2005: suggestie van VWS DBC consultatieve psychiatrie te laten opgaan in DBC-GGZ

Recente ontwikkelingen: Juli 2005: brandbrief SCZP aan partijen over gedrocht DBC-GGZ voor PAAZ-en en PUK’s September 2005: brief SCZP aan R.Kahn, voorzitter NVvP, over DBC-GGZ November 2005: Brief NFZP en PAZ aan Hoogervorst over negatieve incentives, uitgaand van verplichting ziekenhuizen tot invoering DBC-GGZ voor ziekenhuispsychiatrie en ziekenhuispsychologie December 2005: Bestuurswisseling NVvP, reorganisatieNVvP Januari 2006: DBC-registratie GGZ een feit Maart 2006: onderhoud NFZP met VWS n.a.v. “de brief” Maart 2006:Evaluatie DBC-GGZ-registratie NVZ

Lopende ontwikkelingen(vervolg): Maart 2006:Evaluatie DBC-GGZ-registratie NFU: April 2006: toenadering NVvP naar SCZP April 2006: gezamenlijk bestuursvergadering NFZP en PAZ 2007: Financiering Curatieve psychiatrie via zorgverzekeringswet en niet meer via AWBZ

Kenmerk : relatie DBC-GGZ tot beleidsvoornemen VWS t. a. v Kenmerk : relatie DBC-GGZ tot beleidsvoornemen VWS t.a.v. RGC-ontwikkeling Datum:18-11-2005 Geachte Heer Hoogervorst, De Nederlandse Federatie voor Ziekenhuispsychiatrie attendeert U graag op het volgende: De minister van VWS, U dus, heeft de NFZP per brief dd. 13-12-2004 laten weten tot de conclusie te zijn gekomen dat het RGC-beleid, zoals dat tot dat moment werd gevoerd, onbedoeld had geleid tot een verslechterde positie van de functie Ziekenhuispsychiatrie in veel ziekenhuizen. Verkeerde incentives van het College Bouw Ziekenhuisvoorzieningen leidden er namelijk toe dat ziekenhuizen hun afdelingen psychiatrie organisatorisch overhevelden naar de regionale GGZ-organisatie, waardoor de voor de ziekenhuispsychiatrie zo relevante inbedding binnen het algemene ziekenhuis verloren ging. De NFZP heeft destijds met instemming kennis genomen van de herijking van het beleid door het wegnemen van genoemde incentives. De NFZP constateert met bezorgdheid dat er nieuwe incentives ontstaan, die het voor ziekenhuizen verleidelijk maken hun afdelingen psychiatrie over te hevelen naar de regionale GGZ-organisatie. Deze incentives bedreigen tevens de organisatorische inbedding van de afdelingen medische psychologie in de ziekenhuizen. Wat is er aan de hand?

Ten behoeve van een transparantere financiering van gezondheidszorgproducten is DBC-zorg ingevoerd. Zowel voor de functie Medische Psychologie als voor de functie Consultatieve Psychiatrie, de laatste als onderdeel van de functie ziekenhuispsychiatrie, was dit een welkome verandering van financiering. Voor medisch-psychologische en consultatief-psychiatrische producten bestond tevoren nooit een apart budget: financiering heette vervat te zijn in de bedprijs, bepaald niet transparant. Dit heeft de zo noodzakelijke kwalitatieve en kwantitatieve groei van beide functies altijd sterk belemmerd. De hoop bestond dat deze belemmering met de nieuwe financiering zou worden weggenomen. Inmiddels zijn DBC’s consultatieve psychiatrie binnen het project DBC-zorg gerealiseerd en zijn onderhandelingen gaande over DBC’s Medische Psychologie. Daarnaast echter ontwikkelt zich het project DBC-GGZ, waar o.a. de gezondheidszorgproducten van kliniek, dagbehandeling en polikliniek van de PAAZ en de PUK onder vallen. De oorspronkelijke hoop dat dit project naadloos zou aansluiten bij het project DBC-Zorg komt helaas niet uit: Het project DBC-GGZ vergt net als het project DBC-Zorg enorme ICT-investeringen, maar men kan voor invoering van DBC-GGZ niet gebruik maken van de reeds gedane investeringen voor DBC-Zorg. Dit jaagt ziekenhuizen met een afdeling psychiatrie en/of een afdeling medische psychologie op extra hoge kosten omdat ze twee systemen naast elkaar moeten laten draaien. Logischerwijs wordt gezocht naar wegen deze kosten te voorkomen. Daarnaast wordt overwogen om de DBC’s consultatieve psychiatrie over te hevelen naar de DBC-GGZ systematiek en de DBC-GGZ-systematiek toepasbaar te verklaren op de producten van de medische psychologie. Daarmee dreigt dezelfde fout gemaakt te worden als destijds bij het RGC-beleid: i.p.v. “ziekenhuiszorg is ziekenhuiszorg” wordt gekozen voor “GGZ-zorg is GGZ-zorg” bij de keuze van het DBC-systeem.

Om te voorkomen dat de functie ziekenhuispsychiatrie andermaal uit de ziekenhuisorganisatie wordt gelicht en dat dat deze keer ook gaat gelden voor de functie medische psychologie, pleit de NFZP ervoor de kosten voor de ziekenhuizen te beperken door de producten van de hele ziekenhuispsychiatrie(kliniek, dagkliniek, polikliniek en Consultatieve Dienst) als ook de producten van de afdeling Medische Psychologie onder te brengen bij het project DBC-Zorg. Daarmee zijn voor ziekenhuizen slechts geringe aanpassingen aan de bestaande ICT-voorzieningen voor DBC-registratie gemoeid, zoals bij de invoering van de DBC’s consultatieve psychiatrie is gebleken. En daarmee wordt voorkomen dat straks opnieuw reparaties nodig zijn, om de kwaliteit van de integrale ziekenhuiszorg op peil te houden. Want zoals bij de evaluatie van het RGC-beleid ook is gebleken: De kwaliteit van ziekenhuispsychiatrische producten -en dat geldt evenzeer voor medisch psychologische producten- staat of valt met de organisatorische inbedding van deze functie binnen het ziekenhuis, en gaat verloren als gekozen wordt voor een organisatorische inbedding in een buiten het ziekenhuis bestaande GGZ-organisatie. Inbedding binnen het in het ziekenhuis gebruikelijke financieringssysteem, DBC-zorg, ligt dan ook meer voor de hand dan inbedding binnen een daar sterk van afwijkend DBC-GGZ-systeem. Ik hoop op korte termijn met U over dit standpunt van gedachten te kunnen wisselen. Met vriendelijke groeten, mede namens de sectie Psychologen In Algemene en Academische ziekenhuizen(PAZ) van het Nederlands Instituut voor Psychologen(NIP) Mw. Drs. F.A.M. Klijn, psychiater Voorzitter NFZP Mw. Drs. M.Fonk, psycholoog Voorzitter PAZ

Wat is daar voor nodig? Zelfde ziekenhuisdirectie verantwoordelijk voor zowel medisch-specialistische somatische als psychiatrische zorg (weg met dualisme!) Psychiatrische en niet-psychiatrische zorgverleners in dienst van dezelfde werkgever, samen in medische staf, OR, verpleegkundig convent etc. Zelfde soort financiering curatieve zorg, somatisch dan wel psychiatrisch (1e of 2e compartiment) Zelfde bekostigingssysteem(verrichtingenstelsel dan wel DBC’s) Zelfde patientenrechten:vrije artsenkeuze, keuze zorgaanbieder, respect voor zelfbeschikkingsrecht, recht op bescherming bij verlies autonomie. Zelfde gebouw, zelfde voordeur Zelfde behandelfaciliteiten: kliniek, dagkliniek, polikliniek, consultatie en liaison

Uit NFZP-beleidsplan 2002-2006: Interne organisatie verbeteren Nieuwe impuls aan Overleg VWS. De NFZP verspreidt de nieuwe oplage van de brochure: “Psychiatrie in Uw Ziekenhuis”. De NFZP vergroot naamsbekendheid bij marktpartijen De NFZP wil naast GGZ-Nederland, en in afstemming met GGZ- Nederland onderhandelingspartner worden voor de NVZ, het CTG en de commissie bouw ziekenhuisvoorzieningen De NFZP wil haar reikwijdte vergroten door mogelijkheden van samenwerking te onderzoeken met medisch maatschappelijk werk, de medische psychologie, de geestelijke verzorging en de activiteitentherapie. Veldverkenning De NFZP wil de noodzaak en (financiële)haalbaarheid onderzoeken van het inschakelen van een professionele lobbyist ten behoeve van veldverkenning met als uiteindelijke doel haar invloed op het veld te vergroten

AEX-index van de ziekenhuispsychiatrie 1970 1990 2004 2005 2006

200??? + + = +