Enkele budgettaire overwegingen Lieven Annemans, Universiteit Gent, VUB 30/11/06

Inhoud Wat is gezondheidseconomie Gezondheidsdoelstellingen JA! Maar, … Iets over Budgetten Enkele concrete voorbeelden Kanttekeningen Conclusies

Wat is gezondheidseconomie Toepassen van economische principes en theorieën op gezondheid en gezondheidszorg

De “markt” voor gezondheidszorg is een speciale markt Onzekerheid: “Wanneer wordt ik ziek, en hoe erg zal het zijn?” Nood aan verzekering Asymmetrie van informatie: “Wat is deze ziekte juist?” “Hoe moet ze behandeld worden?” Risico voor over- of onderbehandeling Externaliteiten: “De gezondheid en het gezondheidsgedrag van mijn buur is ook mijn zorg” Maatschappelijk belang; Volksgezondheid  Overheidsingrijpen is noodzakelijk

Een performant instrument: de gezondheidseconomische evaluatie GRENS (bv. 30000 Euro/QALY) Cnet Nieuw programma Cost (€) Huidige aanpak Enet Effect (QALY) QALY = Kwaliteitsvolle levensjaren

Naar een kost per QALY +€ 5 000 € 0 -5 QALYs € 500 +€ 5 000 -5 QALYs Niet rokers Geen preventie 75% Rokers +€ 5 000 € 0 -5 QALYs Roken 25% Niet rokers Preventie 80% € 500 Rokers +€ 5 000 -5 QALYs 20% Investering: € 500 Besparing: (5%) x € 5 000 = €250 Gezondheidswinst: (5%) x 5 = 0.25 QALY Netto Invest. = €250 €250/0.25 = €1000

2. Gezondheidsdoelstellingen geven richting aan het beleid, in overeenstemming met de overkoepelende doelen helpen strategieën en acties bepalen voor de realisatie van die doelstellingen helpen middelen aanwenden in functie van de strategische keuzen verplichten het beleid verantwoording af te leggen over het gebruik van de geïnvesteerde (overheids)middelen helpen de communicatie en samenwerking tussen actoren op het vlak van de gezondheidszorg te verbeteren faciliteren de opvolging en evaluatie van de beleidsvoering.  bieden een basis voor een effectief management in de gezondheidszorg een beleid zonder doelstellingen is geen goed beleid

Een goede doelstelling is SMART Specific (Specifiek) Measurable (Meetbaar) Achievable (Actiegericht/aanvaardbaar) Realistic (Realistisch) Time bound (Tijdsgebonden)

MAAR: Gezondheidsdoelstellingen zijn enkel zinvol indien : Ze op basis van prioriteiten opgesteld worden Ze gekoppeld zijn aan een concreet actieplan Er een duidelijk meerjaren budget tegenover staat Er een band is tussen de curatieve en de preventieve sector Ze op een kosten-effectieve manier kunnen bereikt worden.

3. Budget: enkele cijfers Totaal preventie = € 26.3 Miljoen Cfr RIZIV: €18 Miljard 1.9% 1.1% 1.3% 1.0% 1.8% 1.2% 3.9% 4.0% 4.0% 37.5% 4.4% 10.2% 13.5% 14.1% Preventie van infectieziekten Bevolkingsonderzoek naar Borstkanker Logo's Sexuele gezondheid VIG VAD Opsporing aangeboren metabole aandoeningen Werking Medisch Milieukundigen Preventie suïcide ( uitgezonderd cgg ) Spuitenruil Domus Medica Baarmoederhalskankerscreening Vlaamse Liga tegen Kanker Andere

3. Budget: enkele vaststellingen Het budget voor preventie in Vlaanderen blijft erg beperkt in vergelijking met de totale (federale) uitgaven voor gezondheidszorg. De totale overheidsuitgaven voor ziektepreventie en gezondheidsbevordering zijn weinig transparant, en verspreid over diverse bevoegdheidsniveaus en begrotingsposten Voor een aantal initiatieven is er (mede)financiering door de federale overheid via het RIZIV De huidige bevoegdheidsverdeling bemoeilijkt een geïntegreerd en gecoördineerd beleid. Bovendien moeten de financiële inspanningen vaak genomen worden door de Vlaamse overheid terwijl de baten geoogst worden op het federale beleidsniveau.

Aanbeveling Vlaamse Gezondheidsraad Om een grotere transparantie te verkrijgen in de financiering van de gezondheidsbevordering, zou in de toekomst een bepaald bedrag per inwoner per te realiseren doelstelling kunnen vastgelegd worden. Dit bedrag kan verspreid worden over diverse beleidssectoren van de Vlaamse Gemeenschap maar moet alsdusdanig te identificeren zijn. Afspraken met de federale overheid over de financiering van preventie zijn noodzakelijk. NOTA VAN DE VLAAMSE GEZONDHEIDSRAAD. De toekomst van het gezondheids(zorg)beleid in Vlaanderen, met bijzondere aandacht voor de eerstelijnsgezondheidszorg. http://www.wvc.vlaanderen.be/vgr/

4. Enkele concrete* voorbeelden doelgroep Kost (5j)/indiv budget 5j (€) Rel. Red. abs. effect kost/ succes cost/ QALY Bevordering van vroegdetectie en kortadvies alcohol 450 000 10.0 4 500 000 13.0% 58500 77 1960 Eenvoudig rookstopadvies 1 300 000 13 000 000 10.0% 130000 100 3900 Terugval Preventie Drugsgebruik 40000 50.0 2 000 000 25.0% 10000 200 * Maar nog te valideren

Preventie van middelengebruik: in het algemeen zeer kosten-effectief GRENS (bv. 30000 Euro/QALY) Cnet Nieuw programma Cost (Euro per patient) Huidige aanpak Enet Effect (QALY) QALY = Kwaliteitsvolle levensjaren

5. Kanttekeningen Er is meer dan kosten-effectiviteit en budget Wenselijkheid Toepasbaarheid Doeltreffendheid en Kwaliteit zeer moeilijk te meten, zeker in “reële wereld” omstandigheden

Evidence  scientific evidence (Rolfe, 99) Research based knowledge Experiential knowledge EVIDENCE BASED Personal preferences

The MAIN problem remains The continuing paucity of information on the final product of health services: how health services affect HEALTH itself.  Uncertainty about what is quality (OESO, 2003)

6. Conclusies Dit initiatief verdient alle steun Noodzaak aan een belangrijke budgettaire injectie in preventie Voorkeur aan kosten-effectieve besteding van de budgetten Noodzaak aan veel betere coördinatie tussen de beleidsniveaus