De opgang van het model van de individuele verantwoordelijkheid Ides Nicaise, HIVA / Dept. Ped. Wet. (KU Leuven)

Meervoudige crisis Banken- crisis Econo- mische crisis Social e crisis Publieke schuld- crisis Econo- mische crisis Social e crisis

Meervoudige crisis (vervolg)  Begonnen als crisis van de middenklasse, maar snel uitgedeind naar de zwakste groepen  Massale werkloosheid  Budget-deficits => besparingen op sociale uitgaven  Migratie van jongeren en kansarmen  Verrechtsing (racisme, werklozenjacht, afbouw publieke diensten)  Dictatuur van Europees economisch beleid (cf. aanbevelingen aan lidstaten)

VAN ROSANVALLON TOT DALRYMPLE Deel 1

Sociaal-democratische visie: de actieve welvaartsstaat als antwoord op de nieuwe sociale kwestie Rosanvallon (1981): crisis van de verzorgingsstaat  ‘sociale verzekering’ is gebaseerd op de veronderstelling van (a) toevallige spreiding van risico’s, en (b) wederkerigheidsprincipe => recht op bescherming gebaseerd op bijdragen   in werkelijkheid zijn de sociale risico’s geconcentreerd bij jongeren en laaggeschoolden. Die zijn sinds de 1 e oliecrisis gevangen in vicieuze cirkel: vinden geen werk => kunnen niet bijdragen => niet beschermd

De nieuwe sociale kwestie (vervolg) Rosanvallon (1995): de nieuwe sociale kwestie  Oplossing voor crisis van de herverdelende welvaartsstaat = tewerkstellingsbeleid voor kansengroepen (om de vicieuze cirkel van uitsluiting te doorbreken en toegang te krijgen tot sociale zekerheid)  Sociale uitsluiting is meer dan een inkomenstekort. Uitsluiting = niet-participatie => niet-burgerschap => geen toegang tot basisrechten. Recht op arbeid is even belangrijk als het recht op een minimuminkomen

Neo-liberale visie: ‘arbeid moet lonen’ ‘Arbeid moet lonen’ (making work pay) is één van de 4 basisprincipes van de EU-strategie voor modernisering van de sociale zekerheid Gebaseerd op ‘afhankelijkheidstheorie’: sociale uitkeringen nemen de prikkel tot werken weg en ‘vangen’ gezinnen in armoede  Verlaag uitkeringen, stel voorwaarden, sanctioneer, beperk uitkeringen in de tijd, koppel rechten aan plichten…  Veel uitkeringen, en bijna alle sociale minima in de EU liggen beneden de armoededrempel (m.a.w. armoede is de remedie tegen armoede)

Arbeid moet lonen (vervolg): modernisering of minimisering van sociale bescherming?  Huidige situatie: afkalving van sociale bescherming door toedoen van  Ideologie van ‘arbeid moet lonen’  Budgetproblemen in ganse Westerse wereld  Sociale dumping in uitgebreide EU

Conservatieve visie: onderklasse-theorie  Onderklasse = ‘niet-verdienstelijke armen’ (19 de eeuw) = klasse die leeft van inkomensoverdrachten en waar afhankelijkheid overgeërfd wordt van generatie op generatie => cultuurdeficit als oorzaak van armoede (Lewis, Los hijos de Sanchez, 1961; Wilson, The ghetto underclass, 1989; Dalrymple, Leven aan de onderkant, 2001)  Moraliserende nadruk op persoonlijke verantwoordelijkheid (zie bv. hervorming bijstand in VSA, 1995): bijstand werkt afhankelijkheid en tienermoederschap in de hand => schaf bijstand af om armoede te bestrijden  Elementen in EU armoedejargon: activering, rechten en plichten, ‘jobloze gezinnen’ als oorzaak van kinderarmoede…

De actieve welvaartsstaat: goed of slecht voor sociale inclusie? naargelang de ‘policy mix’ zal de actieve welvaartsstaat uitmonden in  Meer tewerkstelling  Lagere lonen en zwakkere arbeidsvoorwaarden  Lagere sociale bescherming  Méér (i.p.v. minder) armoede

HET BELEID T.A.V. JONGEREN Deel 2

 Jongeren zijn proefkonijnen van sociale innovaties (bv. Rosettaplan, activeringsplan gestart met jongeren en geleidelijk uitgebreid tot ouderen)  Moraliserend politiek discours is sterker t.a.v. jongeren => bv. verlenging wachttijd => bv. verstrenging sancties Jongeren als pilootgroep van sociaal beleid

Wat vragen jongeren zelf ? (European Youth Forum)  Garantieplan met  opleiding,  Werk  Vrijwilligerswerk  Financiële veiligheid (bv. New Deal for Young People in VK, N-Europees activeringsbeleid, Oostenrijks garantieplan)  Kansen: keuzemogelijkheden  Gevaren: dwangmaatregelen

Sociale investeringslogica  Vb. learnfare (N-Europa)…  Vb. omzetting leerplicht in kwalificatieplicht (NL)… …doel is uitbreiden van inzetbaarheid op lange termijn …+ inschakeling in kennissamenleving