Werken aan de toegankelijkheid van welzijns- en gezondheidsvoorzieningen en inter/intrasectorale samenwerking Open Forum Kinderrechtencoalitie 19 mei 2011 Dr. Sara Willems Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg

Bron: Bossuyt et al, 2004.

Iedereen gelijk geboren?

Kindersterfte (0-1 jaar) volgens opleidingsniveau van de moeder x 2 Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2007

Geboortegewicht volgens opleidingsniveau van de moeder Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2007.

Zwangerschapsbegeleiding volgens opleidingsnivau van de moeder Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2000.

BMI Vlaamse jongeren (5 e lager ow – 6 e sec ow) volgens gezinswelvaart Bron: Studie Jongeren en Gezondheid; Maes L, Vereecken C, Hublet A., Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidszorg, Universiteit Gent, cijfers van 2006 % met een BMI tussen 25-30

Subjectieve gezondheid Vlaamse jongeren (5 e lager ow – 6 e sec ow) volgens gezinswelvaart Bron: Studie Jongeren en Gezondheid; Maes L, Vereecken C, Hublet A., Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidszorg, Universiteit Gent, cijfers van 2006 % met een zeer goede subjectieve gezondheid

Aantal kinderen at risk in Vlaanderen?

Evolutie aantal kinderen geboren in een kansarm gezin in Vlaanderen

roken fijn stof in de woonomgeving uitstel van zorg

Bron: Gezondheidsenquête 2008, Vlaams Gewest, eigen analyses Uitstel medische zorg in de voorbije 12 maanden? 0,00% 2,00% 4,00% 6,00% 8,00% 10,00% 12,00% 14,00% Lager/geen diplomaLager secundairHoger secundairHoger onderwijs

roken fijn stof in de woonomgeving uitstel van zorg

Hoe vertalen naar beleid? Mosterd uit Engeland “Fair Society Healthy Lives” Strategic review of health inequalities in England post-2010 The Marmot Review, 2010

Aandachtspunten voor beleid Geef ieder kind een goede start in het leven •Sociale ongelijkheid in de vroege ontwikkeling van fysieke en emotionele gezondheid, van cognitieve, sociale en taalvaardigheden reduceren. •Hoge kwaliteit van moeder- en kindzorg, opvoedingsprogramma’s, kinderopvang en kleuteronderwijs, afgestemd op de noden van alle sociale groepen. •Bouw aan het welzijn van jonge kinderen uit alle sociale groepen.

Stel elk kind en elke jongere in staat om zijn/haar mogelijkheden maximaal te ontplooien en controle te hebben over het eigen leven •Werk sociale ongelijkheid in vaardigheden en opleiding weg. •Scholen, gezinnen en gemeenschappen moeten samenwerken om sociale verschillen in gezondheid aan te pakken. •Verbeter de toegang tot en het gebruik van kwaliteitsvol levenslang leren voor alle sociale groepen.

Goede voorbeelden? Methodieken?

Determinanten van sociale gezondheidsongelijkheid zijn multiple, complex en gesitueerd op verschillende niveaus ↓ Nood aan een brede en multi-axiale aanpak

4 niveaus (Whitehead et al., 1995) : 1)Versterken van individuen 2)Versterken van gemeenschappen 3)Toegang tot essentiële voorzieningen verzekeren/verbeteren 4) Macro-economische en culturele veranderingen stimuleren

•Specifieke gezondheidsovertuigingen •Gereduceerde cooping en communicatievaardigheden •Korte termijn “overlevingsperspectief” → specifieke, ondersteunende initiatieven, uitgaande van de context van het individu Niveau 1: Versterken van individuen

vb. door het versterken van het sociaal weefsel en bestaande netwerken, sociale cohesie → interventies waarbij de buurt actief betrokken wordt Vb. methodiek: Community Oriented Primary Care Niveau 2: Versterken gemeenschappen

Versterken van de gemeenschap: “Community Oriented Primary Care Approach” (COPC) vb. gezonde tanden bij kinderen

Vaststelling van een probleem Artsen en verpleegkundigen in het WGC: tandproblemen bij jonge kinderen die leiden tot slaapproblemen, huilbaby,...

... in overleg met de buurt Een tandarts? Toch niet voor peuters? En wat kost dat? Tanden poetsen? Toch niet bij melktanden! Fristi in de zuigfles houdt mijn baby stil en content. Mijn kind is bang van de tandarts... en eerlijk gezegd ik ook.

Niets aan de tand … een cross-sectionele studie over early childhood caries in Gent... en bijkomend onderzoek

Resultaten Sample:sample: 384 (populatie: 2.948) tussen 24 en 35 maanden 180 jongens / 204 meisjes Prevalentie:18,5% 7,4% in the hoogste beroepsklasse 29,6% in the laagste beroepsklasse geen enkel kind was behandeld!

Resultaten logistische regressie analyse* EEC is independently determined by: OR • Ethnicity E. Europe versus W. Europe19,092 • Neighbourhood deprivation11,076 • Education1.010 • Occupation • Income * adjusted for age, sex, family size, oral health-related behaviour

Ontwikkeling van een interventie • Informatie en sensibilisering voor ouders, hulpverleners,... • Materiaalontwikkeling Betrekken van hulpverleners, sociaal werkers, ouders, scholen, buurtwinkels,...

... en toegankelijke tandzorg Centrum voor Eerstelijnsmondgezondheidszorg Botermarkt Ledeberg (CEMOB) Gestart op 01/09/2006

Intersectorale samenwerking! Wijkwelzijnsoverleg

Vb. methodiek: Wijkgezondheidscentra Niveau 3: Verbeteren toegang tot essentiële voorzieningen

Wijkgezondheidscentra •Toegankelijke eerstelijnsgezondheidszorg •Multidisciplinair team •Preventie, promotie en zorg •Buurtgericht •Forfaitaire betalingsstelsel (art. 50, §1, wet van 14/07/1994)

→ macro-economische en arbeidsmarktpoliek → stimuleren van maatschappelijke initiatieven die gelijke kansen promoten → armoede aanpakken Niveau 4: Macro-economische en culturele veranderingen stimuleren