Hume Wat ik wil is bepaald door wat ik ben: door mijn sterkste verlangen

Hume Wat ik wil is bepaald door wat ik ben: door mijn sterkste verlangen Mill, Frankfurt Wat ik wil is bepaald door (een gedeelte van) wat ik ben: door mijn karakter of door mijn tweede orde verlangens

Hume Mill, Frankfurt Sartre Wat ik wil is bepaald door wat ik ben: door mijn sterkste verlangen Mill, Frankfurt Wat ik wil is bepaald door (een gedeelte van) wat ik ben: door mijn karakter of door mijn tweede orde verlangens Sartre Wat ik wil heeft niets te maken met wat ik ben – alleen met wat ik kies Ik maak een radicale keuze: volledig vrij en door niets bepaald)

Hume Mill, Frankfurt Sartre Charles Taylor Wat ik wil is bepaald door wat ik ben: door mijn sterkste verlangen Mill, Frankfurt Wat ik wil is bepaald door (een gedeelte van) wat ik ben: door mijn karakter of door mijn tweede orde verlangens (zelfkennis belangrijk) Sartre Wat ik wil heeft niets te maken met wat ik ben – alleen met wat ik kies Ik maak een radicale keuze: volledig vrij en door niets bepaald) Charles Taylor Wat ik wil heeft te maken met hoe ik interpreteer wat ik ben

Mijn moeder is mijn naam vergeten Mijn moeder is mijn naam vergeten. Mijn kind weet nog niet hoe ik heet. Hoe moet ik mij geborgen weten? Noem mij, bevestig mijn bestaan, Laat mijn naam zijn als een keten. Noem mij, noem mij, spreek mij aan, o, noem mij bij mijn diepste naam. Voor wie ik liefheb, wil ik heten. Neeltje Maria Min

Tekst Interpretatie (gegeven) (flexibel binnen grenzen) Existentieel Religieus Hedonistisch ?

Tekst Interpretatie Kaders (betekenishorizon) (gegeven door taal en cultuur) Tekst Interpretatie (gegeven) (flexibel binnen grenzen) Existentieel Religieus Marxistisch ?

Kaders (betekenishorizon) Alfa / Beta Mediteraan / Noordelijk Literatuur / Wetenschap Tekst Interpretatie (gegeven) (flexibel binnen grenzen) Fr leuker dan Na Ik ga taal studeren Ik ga in Rome wonen Ik word schrijver

Eindterm 47 47. De kandidaten kunnen uitleggen hoe de notie van ‘interpretatie’ kan helpen om een positie te kiezen die het midden houdt tussen a) het idee dat ons karakter vastligt en zelfkennis kan helpen om juiste keuzes te maken en b) het idee dat we onszelf vanuit het niets moeten scheppen.

Eindterm 48 48. De kandidaten kunnen de argumentatie van Charles Taylor reconstrueren dat bij het maken van keuzes zelfinterpretatie mede afhankelijk is van taal en cultuur.

Kaders Tekst Interpretatie (gegeven) (flexibel binnen grenzen) lui/ijverig slim/dom sociaal/aso etc. Tekst Interpretatie (gegeven) (flexibel binnen grenzen) Ik doe veel minder dan mijn medeleerlingen Ik ben lui

Tekst Taylor - lezen 169 t/m 170 eerste allinea Opening - contra Hume, pro Frankfurt: Mensen hebben niet alleen verlangens (Hume), maar ook verlangens over verlangens (Frankfurt) m.a.w.: mensen nemen een waarderende, beoordelende houding in ten opzichte van zichzelf en hun verlangens

Evaluatieve (waarderende) termen en kaders Twee soorten evaluatieve termen: zwak evaluatieve* termen (zwakke evaluatie) sterk evaluatieve termen (sterke evaluatie) Lees: Pagina 170, 2e all. van onder: “Maar de evaluatie…enzovoort.” Pagina 171, blauwe tekst: “Zwakke evaluatie…dat we zijn.” Evaluatie: waardering Evaluatieve term: waarderende uitdrukking

Evaluatieve (waarderende) termen en kaders zwak evaluatieve termen (zwakke evaluatie) basisonderscheid: (on)aangenaam, (on)plezierig dient vooral voor: beoordelen dingen om je heen oorsprong: primair biologisch komt voor bij: mensen, dieren, planten (?) voorbeelden: lekker/vies, fijn/onplezierig, leuk/saai etc. sterk evaluatieve termen (sterke evaluatie) basisonderscheid: goed/slecht (moreel geladen) dient vooral voor: beoordelen (eigen) gedrag en verlangens oorsprong: primair cultureel (taal) komt voor bij: mensen voorbeelden: laf/moedig, eerlijk/oneerlijk, nobel/laag etc.

Zwakke evaluatie: mjammie, mjammie, woef! Fluffie Zwakke evaluatie: mjammie, mjammie, woef! Zwakke evaluatie: dat smaakt lang niet slecht Sterke evaluatie: maar wat ontzettend gemeen tegenover Fluffie!

Maken we sterke evaluaties zelf? Sartre: We hebben altijd een radicale keuze: een keuze die door niets is afgedwongen of beperkt. We kunnen radicaal kiezen: a. tussen dingen die we belangrijk vinden, b. om überhaupt iets wel of niet belangrijk te vinden (sterk te evalueren. Taylor: a. is wel mogelijk, b. niet We kunnen kiezen tussen sterke evaluaties, maar we kunnen er niet voor kiezen om iets sterk te evalueren. Oftewel: We kunnen kiezen tussen dingen die we belangrijk vinden, maar we kunnen niet verkiezen om iets belangrijk of onbelangrijk te vinden.

Voorbeeld Sartre Lees pag. 172: “Maar in feite…te doen”

Voorbeeld Sartre Maar ik kan er niet voor kiezen om iets wel of niet sterk te evalueren. Ik kan tussen sterke evaluaties kiezen

Dit kan wel… Soldaat zijn, en toch nog met liefde en heimwee aan je moedertje denken…

Maar dit kan niet… onbelangrijk Soldaat zijn en er voor kiezen om je moeder helemaal niet meer belangrijk te vinden

Taylor Mensen hanteren niet alleen zwakke evaluaties waarmee ze dingen positief of negatief beoordelen, maar ook sterke evaluaties waarmee ze hun eigen gedrag interpreteren. Sterke evaluaties zijn sociaal bepaald (betekenishorizon) We kunnen daarom wel tussen sterke evaluaties kiezen, maar we kunnen niet kiezen om iets al dan niet sterk te evalueren Wel moeten we – vooral wanneer we een dilemma hebben of voor een keuze staan – zowel onszelf als de sterke evaluaties die we gebruiken voortdurend interpreteren en herinterpreteren Lees blauwe teksten op pag. 174 en op pag. 176

(sterke evaluatie: lui / ijverig) Kaders (sterke evaluatie: lui / ijverig) Tekst Interpretatie (gegeven) (flexibel binnen grenzen) Ik doe veel minder dan mijn medeleerlingen Ik ben lui

(sterke evaluatie: lui, laf etc.) Kaders (sterke evaluatie: lui, laf etc.) Tekst Interpretatie (gegeven) (flexibel binnen grenzen) Ik doe veel minder dan mijn medeleerlingen Ik ben lui REFLECTIE “maar wat is luiheid eigenlijk?”

(sterke evaluatie: lui / ijverig) Kaders (sterke evaluatie: lui / ijverig) Tekst Interpretatie (gegeven) (flexibel binnen grenzen) Ik doe veel minder dan mijn medeleerlingen Ik ben lui maar dat zijn overspannen stresskippen: Ik ben chill REFLECTIE “maar wat is luiheid eigenlijk?”

sterke evaluatie: lui / ijverig Kaders sterke evaluatie: lui / ijverig wel / niet ambitieus Tekst Interpretatie (gegeven) (flexibel binnen grenzen) Ik doe veel minder dan mijn medeleerlingen Ik ben lui maar dat zijn overspannen stresskippen: Ik ben chill REFLECTIE “maar wat is luiheid eigenlijk?” maar medicijnen zit er op deze manier niet in…

sterke evaluatie: lui / ijverig Kaders sterke evaluatie: lui / ijverig wel / niet ambitieus Tekst Interpretatie (gegeven) (flexibel binnen grenzen) Ik doe veel minder dan mijn medeleerlingen Ik ben lui maar dat zijn overspannen stresskippen: Ik ben chill REFLECTIE “maar wat is luiheid eigenlijk?” REFLECTIE Wat voor iemand wil ik eigenlijk zijn? maar medicijnen zit er op deze manier niet in…

sterke evaluatie: lui / ijverig Kaders sterke evaluatie: lui / ijverig wel / niet ambitieus Tekst Interpretatie (gegeven) (flexibel binnen grenzen) Ik doe veel minder dan mijn medeleerlingen Ik ben lui maar dat zijn overspannen stresskippen: Ik ben chill REFLECTIE “maar wat is luiheid eigenlijk?” REFLECTIE Wat voor iemand wil ik eigenlijk zijn? maar medicijnen zit er op deze manier niet in… Ik moet harder werken, niet om ijverig te zijn maar om mijn ambities te realiseren

Taylor Mensen hanteren niet alleen zwakke evaluaties waarmee ze dingen positief of negatief beoordelen, maar ook sterke evaluaties voor hun eigen gedrag. Sterke evaluaties zijn sociaal bepaald (betekenishorizon) We kunnen tussen sterke evaluaties kiezen, maar kunnen niet kiezen om iets al dan niet sterk te evalueren Wel moeten we – vooral wanneer we een dilemma hebben of voor een keuze staan – zowel onszelf als de sterke evaluaties die we gebruiken voortdurend interpreteren en herinterpreteren

Charles Taylor 58. De kandidaten kunnen Taylors argumentatie reconstrueren waarom verantwoordelijkheid niet ligt in een Sartriaans idee van radicale keuze, maar veeleer in een idee van Frankfurt, namelijk het idee van reflectieve zelfevaluatie. Zij kunnen daarbij het verschil tussen evaluatie in zwakke en sterke zin onderscheiden. Mijn verantwoordelijkheid schuilt hierin, dat ik steeds interpreteer en herinterpreteer wie ik ben en op grond daarvan beslissingen neem.

Dus niet dit…

sterke evaluatie: lui / ijverig Maar dit… Kaders sterke evaluatie: lui / ijverig wel / niet ambitieus Tekst Interpretatie (gegeven) (flexibel binnen grenzen) Ik doe veel minder dan mijn medeleerlingen Ik ben lui maar dat zijn overspannen stresskippen: Ik ben chill REFLECTIE “maar wat is luiheid eigenlijk?” REFLECTIE Wat voor iemand wil ik eigenlijk zijn? maar medicijnen zit er op deze manier niet in… Ik moet harder werken, niet om ijverig te zijn maar om mijn ambities te realiseren

Charles Taylor 59. De kandidaten kunnen aangeven waarom volgens Taylor Sartres voorbeeld van het morele dilemma van de soldaat juist niet voor zijn eigen theorie spreekt.

Sterke evaluatie Zwakke evaluatie Charles Taylor 60. De kandidaten kunnen uitleggen waarin herevaluatie van wensen of handelingen verschilt van het gebruiken van een (bijvoorbeeld) utilistische maatstaf voor handelen. Zij kunnen daarbij uitleggen hoe bij een herevaluatie een “conception of the self” betrokken is. Sterke evaluatie Zwakke evaluatie

sterke evaluatie: lui / ijverig Waar zit de “conception of the self”? Kaders sterke evaluatie: lui / ijverig wel / niet ambitieus Tekst Interpretatie (gegeven) (flexibel binnen grenzen) Ik doe veel minder dan mijn medeleerlingen Ik ben lui maar dat zijn overspannen stresskippen: Ik ben chill REFLECTIE “maar wat is luiheid eigenlijk?” REFLECTIE Wat voor iemand wil ik eigenlijk zijn? maar medicijnen zit er op deze manier niet in… Ik moet harder werken, niet om ijverig te zijn maar om mijn ambities te realiseren

Lees later zelf # 3.6: Scepticisme Milgram http://youtu.be/xOYLCy5PVgM Bystander effect http://youtu.be/OSsPfbup0ac