In samenwerking met SIR, Agis/Achmea Valpreventieproject In samenwerking met SIR, Agis/Achmea en Kring-apotheken

Waarom dit project? Valfrequentie per jaar: 30% van de ouderen > 65 jaar 50% van de ouderen > 80 jaar 10 - 20% leidend tot een ziekenhuisbezoek 89.000 ziekenhuisbezoeken per jaar 15.000 Ziekenhuisopnamen en 1.000 sterfgevallen per jaar na een heupfractuur bij ouderen En verder: blijvende invaliditeit, angst om nogmaals te vallen, sociaal isolement, verminderde activiteit Ongeveer 30% van de zelfstandig wonende ouderen van 65 jaar en ouder valt ten minste een keer per jaar. Per jaar bezoeken 89.000 zelfstandig wonende ouderen de spoedeisende hulp van een ziekenhuis als gevolg van een val. De gevolgen van vallen zijn aanzienlijk. Vallen resulteert bijvoorbeeld in 15.000 heupfracturen per jaar. Uit onderzoeken blijkt dat 25% van de ouderen met een heupfractuur na een jaar overlijdt, en 25% permanent invalide blijft. Ouderen blijven na een val in zijn algemeenheid angstig om weer te vallen. Deze angst om te vallen is op zichzelf weer aanleiding tot verhoogd valrisico, sociaal isolement, verminderde activiteit en al met al tot verminderde levenskwaliteit. Bij 40% van de patiënten is voor of na de val sprake van depressiviteit.

Is vallen te voorkomen? O.a. door aanpak van valgevaarlijke geneesmiddelen of ‘Fall Risk Increasing Drugs’ (FRIDs) Het is algemeen bekend dat bepaalde medicijnen kans op vallen vergroten, deze worden ook wel ‘valrisico-verhogende’ geneesmiddelen (Fall Risk Increasing Drugs of FRIDs) genoemd. Uit recente onderzoeken blijkt dat het aantal valincidenten bij ouderen met 50% kan worden teruggebracht door deze medicatie te minderen of te stoppen [Van de Velde, 2006]. SIR heeft een pilot uitgevoerd waar apothekers in samenwerking met patiënt en huisarts medicatiereviews uitvoerden met het doel het terugdringen van de valfrequentie bij oudere gebruikers van FRID-geneesmiddelen. De apothekers hebben patiënten geselecteerd met een leeftijd boven de 64 jaar, die 5 of meer geneesmiddelen en tenminste 2 valrisico-verhogende geneesmiddelen gebruiken en die tenminste een keer in het afgelopen jaar waren gevallen. Het betrof een prospectieve cohortstudie. De apotheker heeft samen met de huisarts de medicatie kritisch beoordeeld en een gesprek gevoerd met de patiënt. Waar mogelijk werden FRID’s afgebouwd. De afname van het aantal FRID-geneesmiddelen in de pilot, komt overeen met de afname van het aantal van deze geneesmiddelen in andere studies in de eerste lijn [Campbell, 1999; Pit, 2007] en in de tweede lijn [Van de Velde, 2006]. Deze onderzoeken toonden tevens aan dat de reductie van FRID-geneesmiddelen daadwerkelijk leidt tot een vermindering van het aantal valincidenten. De pilot die de SIR heeft uitgevoerd had niet voldoende power om dit aspect te aan te tonen. Is vallen te voorkomen? EEN van de methoden is bijvoorbeeld het wijzigen van medicatie (naast rollators, speciale broekjes) Patiëntgebonden factoren die het valrisico vergroten Valgeschiedenis (Uit onderzoek blijkt dat wanneer een patiënt eenmaal gevallen is, hij of zij een grote kans loopt opnieuw ten val te komen (secundaire val). Verwardheid Prikkelbaarheid Cognitieve stoornis (...)  Gehoorstoornis Slechter zien Plasproblemen Duizeligheid Verminderde mobiliteit/ afhankelijkheid Risicomedicatie Omgevingsgebonden factoren die het valrisico vergroten Obstakels Natte vloeren Slechte verlichting Vrijheidsbeperkende maatregelen (zoals..) Van der Velde et al. Br J Phamacol 2006; 63(2): 232-7 Zermansky AG. Age Ageing 2006; doi: 10.1093/ageing/afl075.

FRIDs CZS: anxiolytica, hypnotica, antipsychotica, antidepressiva, anti-epileptica, opioiden, vertigo-middelen CVRM: anti-arhytmica, digoxine, nitraten, antihypertensiva, nicotine zuur Overig: anticholinergica, spierverslappers, antihistaminica GNM die AANGRIJPEN op het Centraal Zenuw Stelsel: slaap en kalmeringsmiddelen, gnm tegen duizeligheid, en gnm die worden voorgeschreven wanneer mensen een depressie hebben of een psychose hebben. GNM voor HART en VAAT ZIEKTEN, (probleem: orthostatische hypotensie, duizeligheid) Anticholinergica: Middelen die bijvoorbeeld bij incontinentie worden voorgeschreven (probleem: centrale bijwerkingen zoals onrust,verwardheid, hallucinaties) Spierverslappers: bij bijv mensen die lijden aan spasticiteit Antihistaminica: middelen die voor allergieën worden voorgeschreven die versuffend kunnen werken Van der Velde et al. Br J Phamacol 2006; 63(2): 232-7 Ziere et.al. Br J Pharmacol; 2006 Feb; 61(2), 218-23 Jasniewski. Nursing 2006; 36(6), 22-24

Doelstelling Bepalen of een medicatie review bij oudere gebruikers van ‘valrisico-verhogende’ geneesmiddelen (FRID’s) - met een valgeschiedenis - (nieuwe) valincidenten kan voorkomen Deelname van 120 Kring apotheken Streven is 20 patiënten per apotheek te includeren Projectdoelstelling: Het doel van dit projectonderzoek is te bepalen of een medicatie review gericht op ‘valrisico-verhogende’ geneesmiddelen bij oudere gebruikers - met een valgeschiedenis - (nieuwe) valincidenten kan voorkomen. De ‘valrisico-verhogende’geneesmiddelen worden hierna FRID-geneesmiddelen of FRID’s genoemd ‘Fall Risk Increasing Drugs’. Beoogde resultaten: Staken of dosisverlaging van 1 of meer FRID’s bij minstens 40% van de interventie patiënten. 10% Lagere frequentie valincidenten in groep bij wie wel wijzigingen in medicatie plaatsvinden t.o.v. de groep bij wie het niet mogelijk was om de FRID-geneesmiddelen te wijzigen. 5% Afname score op de FES valangstvragenlijst (Falls Efficacy Scale) bij de groep bij wie wel wijzigingen in FRID-geneesmiddelen plaatsvinden t.o.v. de groep bij wie het niet mogelijk was om de FRID-geneesmiddelen te wijzigen. Verbeterde samenwerking tussen apothekers en huisartsen met betrekking tot de medicatiebewaking van valgevaarlijke geneesmiddelen. Handleiding medicatie review valrisico-verhogende geneesmiddelen voor apothekers en huisartsen welke naar andere regio’s kan worden verspreid.

Projectactiviteiten

Includeren patiënten Extractie patiënten uit AIS + overleg APO met HA tbv wel/niet benaderen patiënten Eerste mailing steekproef +/- 80 patiënten door APO: vragen over valgeschiedenis en valangst Tweede mailing door APO: toestemming van vallers

Medicatie Review FRID-geneesmiddelen Farmaceutische Val-Anamnese voor ‘x’ patiënten: - Voorbereiding, klinische waarden verzamelen - Valanamnese-gesprek patiënt + uitleg valkalenders, door APO FRID farmacotherapie-analyse: - Opstellen ‘concept’ FRID-Behandelplan (FB) door APO - Overleg APO met HA over ‘concept’-FB - Overleg APO of HA met patiënt over ‘concept’-FB tbv toestemming patiënt definitief FB vaststellen

Follow-up Uitvoering afspraken APO en HA van definitief FRID-Behandelplan 5 maanden follow-up valkalenders door APO Na 6 maand telefonische effectmeting valangstvragenlijst afnemen patiënt door APO