Sebastiaan Bruinsma mei 2014 Kinderorthopaedie Sebastiaan Bruinsma mei 2014

Inleiding Relatief veel vragen over Kennis van fysiologische ontwikkeling van belang Veel gaat vanzelf over

Stelling X- en O- benen O benen zijn tot 2 jarige leeftijd fysiologisch Ziekte van Blount: ontwikkelingsstoornis bovenste deel scheenbeen mediaal >> O benen (1-3,5 jaar of in puberteit) andere oorzaak O benen: rachitis (vit D te kort) tot 1 -1,5 jaar zijn O benen normaal

O benen gaan bij kinderen altijd over in X benen X benen: als binnenkant knieschijf sneller groeit. O benen als buitenzijde sneller groeit. klopt. Tussen 2 en 7 jaar hebben kinderen X benen

Stelling X- en O- benen Een eenzijdig O been is altijd pathologisch klopt. Net als O been dat na leeftijd van 1,5J ontstaat ; Ziekte van blount, botbreuk, ontsteking met beschadiging groeischijf. Buitenzijde groeit sneller dan binnenzijde: o benen.

Oorzaak afwijkende kniestand Rachitis Fysiologische variaties Ziekte van Blount

Oorzaak afwijkende kniestand Minder waarschijnlijke oorzaken: - endocriene/metabole botziekten - epifysaire dysplasie - treponematosen - posttraumatisch - post infectieus - Tumoren - Radiotherapie - afwijking door paralyse - lokale congenitale vervormingen

Nachtspalken en schoenaanpassingen kunnen normale fysiologische ontwikkeling van X en O benen beïnvloeden Onjuist. Kan wel helpen bij ziekte van Blount of rachitis

Stelling Correctie van X benen moet zo vroeg mogelijk plaatsvinden? Vanaf welke leeftijd? >7j nog X? > operatie: groeischijf tijdelijk aan binnenzijde vast gezet met 3 krammen > als been recht is krammen weer verwijderen. Voorkeursleeftijd: meisjes 11, jongens 12 nb: x benen lijken erger bij dikke bovenbenen en platvoeten

Correctie X- benen Meisjes: 11 jaar Jongens 12 jaar Plaatsing krammen aan groeischijf zodat die tijdelijk geremd wordt aan die zijde. (tot knie weer recht is) Normale 0 en x benen: geen behandeling nachtspalken etc: geen effect. Alleen bij jonge kinderen met Blount of engelse ziekte. X- of O door botbreuk: correctie door orthopaed nb2: bij x been: dijbeen net boven knie doorgezaagd. Bij O been: onderbeen net onder knie doorgezaagd

Verwijsindicatie Aanhoudende X-benen na 7 jaar Eenzijdige X of O benen O benen na 1,5-2 jaar Aanhoudend x benen na 7 jaar waarbij malleoli bij gestrekte benen in ligging niet tegen elkaar te drukken zijn.

Dysplastische heup ontwikkeling Een stuitligging in 3e trimester is een reden voor beeldvormend onderzoek om DHO uit te sluiten. Klopt. - belaste fam anamnese, stuitligging 3e trimester/bevalling, geassocieerde dysmorfieen, bij afwijkend LO Fam: DHO of artrose <45 levensjaar (ouders, broers, ooms/tantes, grootouders) geass dysmorfieen: torticollis, klompvoet, pes adductus Lichte abductiebeperking (<70%) of verschil L-R (10%); kniehoogteverschil verhouding M:V 1:4

Risico DHO Stuitligging in 3e trimester Belaste familie anamnese Geassocieerde dysmorfieen Afwijkend lichamelijk onderzoek Fam: DHO of artrose <45 levensjaar (ouders, broers, ooms/tantes, grootouders) geass dysmorfieen: torticollis, klompvoet, pes adductus Lichte abductiebeperking (<70%) of verschil L-R (10%); kniehoogteverschil verhouding M:V 1:4

Lichamelijk onderzoek Lichte abductiebeperking Verschil abductie L vs R (10%) Kniehoogteverschil Asymmetrische bilplooi Kniehoogteverschil: baby op rug op onderzoekstafel, knie 90gr flexie. Onderbenen op even hoogte?

JGZ programma Screening bij alle kinderen tot 6 maanden Onderzoek regulier consult jeugdarts 6mnd tot goed lopen Vanaf leeftijd 2: op indicatie

Een echo is het beste instrument om DHO aan te tonen Eerste 6 maanden: echo. Daarna meer verbening van femurkop >> rontgen. Tevens afhankelijk van expertise in de regio nb: rontgen in eerste 3-5 maanden beperkt bruikbaar. Opsporing DHO met lichamelijk onderzoek: mis je 1/7. tevens voorspellende waarde vd test slechts 16% Nu: proeftraject gestart voor standaard echo bij 3 maanden (sensitiviteit 84.8%, gemiste cases: 0.6%) Bron: site van jeuggezondheidzorg

Stelling Voor het dragen van een spreidorthese geld: baat het niet, schaadt het niet onjuist: kans op ischemische necrose femur kop Aantal maanden behandeling: door druk van femur kop wordt er als ware nieuwe kommetje gemaakt (Denk aan klei) leeftijd 5 nog problemen: operatie: verbeteren overdekking heupkop

Behandeling heupdysplasie Spreidorthese (aantal maanden) leeftijd > 1,5-2: operatief Soms op tienerleeftijd opnieuw klachten (12-16) > dan opnieuw contact orthopaed. Operatie: op leeftijd van 5 jaar. Spreidorthese vanaf 2 jaar geen zin meer. Hoe eerder behandeld, des te korter de spreidorthese nodig is. Voor 12 maanden: 90% goed herstel. Tussen 1-2 jaar: 50% herstel met spreidorthese.

Dokter, mijn kind struikelt zo vaak over zijn voeten bij het lopen…. Wat doe je dan aan anamnese/onderzoek?

Stand voeten/tenen Dokter, de tenen van mijn 6 maanden oude baby staan naar buiten gedraaid, is dit wel goed? klopt. Trekt na 1 jaar vanzelf bij Omdat heupen op deze leeftijd meer naar buiten kunnen draaien dan naar binnen.

Lopen met de tenen naar binnen wordt meestal veroorzaakt door verdraaiing van het onderbeen (1) en is indicatie voor een verwijzing naar de specialist (2). 1= correct 2= fout. Vrijwel 100% spontaan herstel voor 12e levensjaar Normaal staan voeten 0-20% naar buiten tov onderbeen. Bij ernstige gevallen kan een nachtsysteem gebruikt worden (leeftijd 3-4j) dat de voeten en onderbenen naar buiten dwingt. Nb: indien knieen naar binnen gedraaid zijn: dan is er toeing in doordat de heupen meer naar binnen zijn gedraaid. (herstelt ook in 90% vd gevallen voor het 12e levensjaar) (charlie chaplin positie: voeten draaien naar buiten als kineschijf recht wordt gehouden

Met tenen naar binnen lopen Oorzaak - voeten staan naar binnen (vanaf geboorte) - onderbenen naar binnen gedraaid (vanaf 1-2 jaar) - heupen kunnen meer naar binnen dan naar buiten draaien (vanaf 4-6 jaar) Voeten: voorvoet tov achtervoet staat naar binnen > herstelt vaak na 3-6maanden (90%) behandeling: gipsverband gevolgd door een jaar een laarsbeugel voor snachts. Knieschijf naar voren, tenen naar binnen. (kan ook eenzijdig). LO: buikligging, knie in 90gr flexie. Van bovenaf kijken. Herstelt altijd spontaan voor 12 levensjaar heup: gehele onderbeen, voeten en knieen staan naar binnen. 90% herstelt spontaan voor 12e levensjaar overige 10%: draait onderbeen naar buiten: knieen blijven naar binnen staan, voeten recht. Charlie chaplin

Kinderen die met tenen naar binnen lopen door versterkte rotatie in de heup hebben vaker heup- en knie klachten ) onjuist. Daarom hoeft operatieve ingreep niet (alleen cosmetisch en slordig looppartoon

Stelling Beenlengte verschil is goed te bepalen met een meetlint. Onjuist. Plakjes methode. Dan ook bepalen of verschil zit in onderbeen of bovenbeen (afhankelijk van kniehoogte verschil). Meetlint meting: kan tot 2cm verschil geven.

Correctie van beenlengteverschil is nodig vanaf: - 1 cm - 1,5cm - 2cm - 3cm Tot 2 cm is correctie niet nodig. Hooguit met zooltje. (alleen last bij langdurig op beide benen staan). Inlegzool: tot 1cm dik. Groter verschil: hakzool verhoging (bij verschil van 1-2 cm). Van 2-4cm: problemen met lopen. >> stil leggen groeischijven. (meestal rond leeftijd van 12), uitgegroeid? Operatieve verkorting. >4cm verschil: korte been verlengen (betere verhoudingen). Externe fixatie, botbreuk, 4x/dag een kwart mm verlengen (geen pijn). >> bovenbeen max 10cm verlengen, onderbeen 7cm max

Stelling Bij het afglijden van de heupkop staat pijn op de voorgrond onjuist, mank lopen staat voorop Het been staat dan vaak wat naar buiten. B: afgegleden kop me 1 schroef operatief vastzetten

Voornaamste oorzaken pijnlijke heup (kinderen/pubers) - Morbus Perthes - coxitis fugax - afglijdende heupkop Pubers: pijn in lies Jonge Kinderen: pijn bovenbeen of pijn in de knie voorbijgaande virus: tussen 2e en 12e levensjaar. Spontaan herstel. X: geen afwijkingen Perthes: verminderde doorbloeding heupkop, daardoor deformiteit. (duurt +/-3 jaar) >> X-heup (na 3-4 weken pas zichtbaar)

Stelling Bij een kind met slotverschijnselen van de knie denk ik aan meniscus letsel onwaarschijnlijk. Meestal door niet geheel vastgegroeid stukje bot in de knie dat kan gaan zwerven. Tot leeftijd 10 jaar geneest het meestal spontaan. Tussen de 10 en 16 jaar geneniskans 50% en boven de 16 geen >> verwijderen of vastzetten. Optie 2: plaatmeniscus (discoide meniscus) >> artoscopie en bijknippen tot juiste vorm. (knappend geluid, zweling en onvermoge knie geheel te strekken)

Een platvoet is bij lichamelijk onderzoek te corrigeren fout. Een soepele platvoet wel. Een contracte platvoet niet

Soepele platvoeten corrigeren zich meestal in de loop van de tijd vanzelf correct. 95% herstelt meestal spontaan. 65% vd platvoeten van kinderen van 2 jaar is op 5-6 jarige leeftijd hersteld.

Maak onderscheid tussen soepele en contracte platvoeten Hiel in valgusstand? Voorvoet in abductie tov as van de achtervoet? Longitudinale boog doorgebogen? Kinderen 2-6: spontaan herstel voetgewelf bij zitten (bij soepele platvoeten). Bij grote kinderen als ze op tenen gaan staan of bij passieve hyperextensie van de grote teen.

Behandeling platvoeten Soepele platvoet: Alleen correctie bij klachten Contracte platvoet: verw orthopead (steunzool of operatie) Klachten: pijn thv mediale gewelven, vermoeidheid of kramp in benen bij staan (bij kinderen vaak vervangen ivm groei)

Schedel helm??

Bronnen LESA dysplastische heupontwikkeling (2010) Vergroeit mijn kind? 1996