Korte inleiding, expertmeeting woonwerkmilieu’s Atelier Zuidvleuigel, 11 juli 2007 Pieter Tordoir Stedelijke samenhang en synergie komen niet vanzelf RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Outline  Stedelijke samenhang of segregatie? Twee krachten: - agglomeratie & het Daily Urban System - externe effecten, positief of negatief  De fundamentele rol van ruimtelijke ordening  Issues voor de Zuidvleugel RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Kracht 1: agglomeratie het Daily Urban System RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR  Zoekgebied voor alle (min of meer) dagelijkse interacties, economisch, sociaal en cultureel, dus ook voor huisvesting activiteiten en mensen  DUS-uitbreiding geeft verdieping van alle markten en ruimte voor diversiteit en veelvormige specialisaties: primaire motor voor welvaartsgroei en innovatie  Hoe meer hoogwaardig activiteiten & voorzieningen, hoe groter het verlangde DUS  DUS leidt onder voorwaarde van goed vervoerssysteem tot optimalisatie benutting lokale milieus en verbindingen: functiespreiding en lokale menging komen dan vanzelf tot stand

Welvaartsbonus: magneetwerking  Nationale magneetwerking: groot DUS vormt tophiërarchisch centrum in Non-Daily Urban System (NDUS: Randstad/Bandstad/Eurodelta)  Internationale magneetwerking: NDUS-centrum geeft weer draagvlak voor internationale topvoorzieningen DUS-werking geeft een spiraal naar metropolitane welvaart. De welvaartsbonus kan oplopen tot 40% Nota bene: Agglomeratie-effecten / DUS zorgen weliswaar voor een grotere welvaartskoek, maar niet voor een meer gelijke verdeling van de partjes! RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Stringente voorwaarden voor welvaartswinst DUS-werking  Voorkom schaarste en prijsinflatie arbeid, huisvesting, etc.: uitbreiding capaciteit in gelijke tred met groei economie en welvaart  Marktdrempels verlangen publieke en private voorinvesteringen. Essentieel daarbij: goede timing en zekerheid t.a.v. context op lange(re) termijn  Ontwikkel lokale milieus met oog op regionale DUS- markt. Dus niet met oog op lokale markt!  Structuur vervoerssysteem is essentieel: goede hiërarchie, bundeling en scheiding (hubs & spokes, ringvorming), in nauwe relatie met gebiedsontwikkeling RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Kracht 2: externe effecten  Onbedoelde interacties tussen aangrenzende activiteiten (technisch: buiten de markt om)  Positieve effecten: partijen hebben baat van elkaar (vb: kenniscirculatie). Belangrijkste oorzaak voor ruimtelijke clustervorming & synergie  Negatieve effecten: partijen hebben last van elkaar. Belangrijkste oorzaak voor ruimtelijke segregatie  Externe effecten spelen sterk in stedelijk gebied, maar worden meestal onderschat, omdat economen (met hun KBA’s) er geen raad mee weten RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Inwerking van 2 krachten: verstedelijkingstypologie Positieve ext. Effecten districtenurbanisaties agglomeratie enclavesnetwerk- (DUS-uitbreiding) mozaïeken Negatieve externe effecten RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Goede urbanisatie komt bepaald niet vanzelf…..  Stimuleren agglomeratievoordelen en tegengaan negatieve externe effecten kan alleen door publieke actie: fundamenteel bestaansrecht ruimtelijke ordening  Die ordening zal moeten plaatsvinden op DUS-niveau (regio, stedelijk netwerk). Ordening op lager schaalniveau werkt averechts  De Nederlandse praktijk is helaas i.h.a. anders: ruimtelijke ordening en ontwikkeling bestendigt veelal de status quo (met welvaartsverlies en segregatie tot gevolg)  De Zuidvleugel biedt schrijnende voorbeelden daarvan RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR

Issues voor de Zuidvleugel  ZV: een tamelijk chaotische conurbatie, historisch bepaald, met weinig samenhang. Geen DUS! Potentiële welvaart daardoor (veel) hoger dan actuele welvaart  Typische netwerkmozaïek-structuur: - enerzijds sterke clusters (o.a. tuinbouw) die opereren in internationale netwerkverbanden - anderzijds sterke segregatie en pockets of poverty - tekortschietende voorzieningenhiërarchie  Noordelijk deel profiteert van inbedding in Randstad  Zuidelijk deel verlangt krachtige herstructurering RUIMTELIJK ECONOMISCH ATELIER TORDOIR