Begeleiding ouders van druggebruikers en drugverslaafden Tomas Van Reybrouck Psycholoog-psychotherapeut CAT-Preventiehuis UZ Gent, 7 december 2004

Programma 1. Overzicht literatuur + eigen ervaringen 2. CAT-aanbod voor ouders 3. Begeleiden van ouders

C.A.T. www.catinfo.be CAT-curatiehuis: Alcohol, drugs, medicatie, gokken CAT-preventiehuis: - Ouders, partners, kinderen - Professionele omgeving CAT-infopunt: Gebruikers en ouders

Krantenkoppen oktober 2004 Vrijspraak na moord op verslaafde zoon “Geen idee hoever hij me had kunnen drijven” “Je hebt geen rechten alleen plichten”: de lijdensweg van ouders van een aan drugs verslaafd kind “Mijn dochter gebruikt drugs, maar ik ga daar niet aan kapot”. Een moeder getuigt: er is leven buiten de verslaving van je kind “Help mijn zoon is verslaafd”

1. Onderzoeksliteratuur Onderzoeksrapport Velleman et al.: (1993, Addiction) Vaststelling van ernstige gezond-heidsproblemen bij familieleden van problematische druggebruikers Verschil tussen partners en ouders: meer last van intimidatie vs. liegen en manipuleren Aanwezigheid van grote onzekerheid en dilemma’s

Klachten ouders over kind Middelenmisbruik – verslaving Gedragsverandering Verbaal / fysiek geweld Liegen Illegaal gedrag: stelen, dealen,… School- / werkproblemen Geen afspraken mogelijk Onverschilligheid Psychische / psychiatrische problematiek Suiciderisico …

Klachten ouders over zichzelf Machteloosheid Angst Schuldgevoelens Kwaadheid Eenzaamheid Slaapproblemen Spanning en stress Psychosomatische problemen Depressiviteit Relatieproblemen Financiële problemen Eigen middelenproblematiek …

Dilemma’s ouders Verslaafd of niet? Drugprobleem of ander probleem? Verbieden of toelaten? Vertrouwen of wantrouwen? Geld geven of niet? Buiten zetten of thuis laten? Naar politie of niet? Vrijwillige of gedwongen hulp? Zorg voor kind of zelfzorg?

Onderzoeksliteratuur (vervolg) Weinig onderzoeksgegevens over effecten van unilaterale interventies gericht op de omgeving Behandeling van druggebruiker verbetert als de familie betrokken wordt (cfr. ook partnerbegeleiding bij alcoholproblemen) Resultaten na volgen oudergroep zijn positief zeker mbt ouderlijk functioneren maar dubbelzinnig mbt druggebruik kind

Verstoorde relatie ouder – kind Bezorgdheid ouder: Er is een probleem Voor druggebruiker: Er is geen probleem Inspanningen ouder: gericht op verandering Effect kind: sluit zich af Gevoel ouder: Machteloosheid Gevoel kind: Miskenning Kwaadheid ouder Kwaadheid kind

Doelstellingen ouderbegeleiding Steun gericht op verandering van de druggebruiker Verbeteren van de communicatie Verminderen van de negatieve impact voor de ouder

2. CAT-aanbod voor ouders Individuele ouderbegeleiding Oudergroep type 1 (ism De Kiem): Met zorgen over drugs hoeft u niet alleen te zitten. Oudergroep type 2 (ism drugHV) Hoe overleef ik de verslaving van mijn kind?

Oudergroep type 1 Doelgroep: ouders van adolescente, drugmisbruikende jongeren (gem. leeftijd = 18 jaar) Drugmisbruik: cannabis, XTC, speed,… Beginnend contact met gerecht en/of (drug)hulpverlening Gesloten en open groep Aandacht voor uitwisseling in aanpak

Oudergroep type 2 Doelgroep: ouders van verslaafde kinderen Verslaving aan alcohol, heroïne, medicatie,… Gevorderd contact met gerecht en drughulpverlening Gesloten groep Extra aandacht voor juridische informatie en zelfzorg

Kwaliteit x Aanvaarding 3. Begeleiden van ouders? Relationele vs. inhoudelijke deskundigheid Effect = Kwaliteit x Aanvaarding

Relationele deskundigheid Luisteren naar last Aandacht voor reeds geleverde inspanningen Dilemma’s au sérieux nemen Aandacht voor positieve aspecten Ontschuldigen

Dilemma’s Verslaafd of niet? Drugprobleem of ruimer probleem? Verbieden of toelaten? Vertrouwen of wantrouwen? Geld geven of niet? Buiten zetten of thuis laten? Naar politie of niet? Vrijwillige of gedwongen hulp? Zorg voor kind of zelfzorg?

Laat hem los en laat hem niet meer binnen. Ze zeggen: Laat hem los en laat hem niet meer binnen. Laat hem gaan, hij moet het overwinnen. Niet erheen. Je kunt hem niets meer geven. Deur op slot. Je hebt ook een eigen leven. (Paul Van Vliet: Het touwtje uit de brievenbus)

Inhoudelijke deskundigheid 1. Produktinformatie Folders per produkt Ouderbrochure Provincie Oost-Vlaanderen Druglijn 078/15.10.20. www.druglijn.be / www.drugsinfo.nl www.vad.be CAT-Infopunt 2. Urinetesting (folder) 3. Doorverwijzing 4. Communicatietips

Communicatietips Luisteren Praat over wat je waarneemt Grenzen aangeven Ik-boodschappen Aandacht voor positieve Timing en dosering Isoleer jezelf niet

Gedragsverandering

Aanpak per fase 1. Voorbeschouwing: Last beluisteren Geen centrale focus op drugs Spreek over concreet gedrag Ook positieve zaken 2. Beschouwing: Luister naar voor- en nadelen Vraag naar succesvolle periodes van minderen of stoppen Laat ruimte voor onzekerheid en angst Geloof zelf in verandering

Aanpak per fase (vervolg) 3. Beslissing Doel en methode bespreken Informatie geven (o.a. doorverwijzing) Geef aandacht aan verlies Wat zijn alternatieven? 4. Actieve verandering Ondersteun de verandering Zie de inspanningen 5. Consolidatie: Steun het volhouden Terugvalpreventie

Uitlokken van verandering Bezorgdheid ouder: Er is een probleem Inspanningen ouder: gericht op contact Gevoel ouder: Terug invloed Voor druggebruiker: Er is geen probleem Effect kind: openheid Gevoel kind: Erkenning Wederzijds contact Bezorgdheid ouder  Bezorgdheid kind 

Welke inspanningen hebben een contactbevorderend effect? Interesse tonen voor hun leefwereld Oog hebben voor wat wel nog goed loopt Je kind niet belachelijk maken Je eigen mening / gevoel vertolken Op het juiste moment waardering uiten Aangeven dat je op de hoogte bent Bereidheid tonen om over problemen te praten Contract met afspraken maken Niet doorgaan op conflict bij crisis Verantwoordelijkheid laten Non-verbale communicatie (kaartje) Helpen bij hun probleem Duidelijke grenzen stellen

Samengevat: Ouders van drugmisbruikende en drugverslaafde kinderen lijden erg onder deze situatie en hebben zelf ook nood aan steun Er is de mogelijkheid van individuele en groepsondersteuning voor ouders Het au sérieux nemen van ouders vraagt aandacht voor relatie en inhoud

Literatuur Helga De Ridder: Jongeren, ouders en drugs. Geert Dom: Drug-skenner. Frieda Matthys: Leven met een verslaafde. J.K. Den Bakker: Verslaafd aan de verslaafde. INFO: Tijdschrift voor Ouders en Verwanten van Druggebruikers (LSOVD) Contactadres: t.vanreybrouck@cggeclips.be